Πώς θα επιβιώσετε σε έναν ανδροκρατούμενο χώρο εργασίας

Η επί 29 συναπτά έτη αρχιφύλακας ενός εκ των αστυνομικών τμημάτων του Σικάγο, Betsy Brantner Smith, κυκλοφόρησε πρόσφατα βιβλίο-οδηγό στον οποίον συμβουλεύει τις εργαζόμενες γυναίκες πώς να επιβιώσουν στον ανδροκρατούμενο χώρο εργασίας.

Όπως η ίδια λέει στην εισαγωγή του βιβλίου «μακάρι να ήξερα στα 21 μου, όταν πρωτοέγινα αστυνομικός, πώς να λειτουργώ σε έναν τόσο ανδροκρατούμενο χώρο. Δεν θα προσπαθούσα συνεχώς να γίνω μία από αυτούς –όλα θα ήταν πολύ πιο εύκολα».

Δείτε τις τρεις σπουδαιότερες συμβουλές που δίνει στις γυναίκες που εργάζονται σε τέτοιους χώρους, σύμφωνα με τις διαφορές που εμφανίζουν τα δύο φύλα στον χώρο εργασίας τους.

-Σωματικές διαφορές

Οι γυναίκες δεν αποτελούνται απλά από διαφορετικά «μέρη» σε σχέση με τους άνδρες, αλλά έχουν και πολλές φυσικές διαφορές, οι οποίες επηρεάζουν, συχνά βελτιώνουν, τον τρόπο με τον οποίον δουλεύουν. Ενδεικτικά, οι γυναίκες έχουν στα χέρια το 60% της δύναμης των ανδρών, τα δάκτυλά τους είναι περίπου κατά έναν κόνδυλο πιο κοντά και -αυτό μάλλον το ξέρατε ήδη- οι γοφοί τους είναι πιο φαρδιοί. Έχουν χαμηλότερο κέντρο βάρους, καλύτερες αρθρώσεις και ελαστικότητα στη σπονδυλική στήλη, καθώς και εξαίρετη επιδεξιότητα στα χέρια. Όλες οι αισθήσεις των γυναικών, με εξαίρεση τη μετωπική όραση, είναι ανώτερες από αυτές των ανδρών. Η καλύτερη όραση της γυναίκας είναι η περιφερική. Οι γυναίκες ακούν καλύτερα, οι αισθήσεις της αφής και της όσφρησης είναι πιο ευαίσθητες, ενώ και η αίσθηση της γεύσης είναι πιο ακριβής.

Η Betsy Brantner Smith γράφει χαρακτηριστικά «αν εκπαιδεύσουμε τον εαυτό μας να ακούμε πραγματικά, με όλες μας τις αισθήσεις, θα παρατηρήσουμε μικρές διαφορές στους ανθρώπους που θα μας βοηθήσουν να αντιλαμβανόμαστε μία κατάσταση με μεγαλύτερη ακρίβεια. Είναι αυτό που γνωρίζουμε ως «γυναικεία διαίσθηση». Το ότι είμαστε διαφορετικοί δεν σημαίνει ότι βρισκόμαστε σε μειονεκτική θέση». Το να γνωρίζουν την φυσιολογία τους μπορεί να βοηθήσει τις γυναίκες (και τους προϊσταμένους τους) να λάβουν πιο ενημερωμένες αποφάσεις σχετικά με τους μηχανισμούς εργασίας τους, τον εξοπλισμό του γραφείου τους, ακόμα και με το πληκτρολόγιό τους στον υπολογιστή.

-Επικοινωνιακές διαφορές

Στις γυναίκες αρέσει να μιλούν. Για την ακρίβεια, η επικοινωνία είναι σημαντικό κομμάτι της συναισθηματικής τους επιβίωσης. Ένας από τους λόγους για τους οποίους οι γυναίκες μιλούν είναι για να δεθούν. Οι γυναίκες μιλούν με ρυθμό περίπου 250 λέξεων ανά λεπτό, συγκριτικά με τον μέσο άνδρα που λέει περίπου 125 λέξεις ανά λεπτό. Οι άνδρες επιστρατεύουν περίπου 7.000 λέξεις καθημερινά για να μιλήσουν ή να γράψουν, ενώ ο ίδιος αριθμός για τις γυναίκες είναι τριπλάσιος. Οι γυναίκες έρχονται πολύ πιο συχνά σε οπτική επαφή από τους άνδρες, σταματούν αυτό που κάνουν για να ακούσουν τους άλλους και συνηθίζουν να περιμένουν να τελειώσει αυτός που μιλάει, για να συμμετέχουν και εκείνες στη συζήτηση. Οι γυναίκες, σε γενικές γραμμές, δεν δυσκολεύονται να μοιράζονται προσωπικές πληροφορίες, ενώ οι άνδρες τείνουν να κρατούν τα πράγματα «αυστηρά επαγγελματικά» σε ομαδικές συνευρέσεις.

«Κατανοώντας τις παραπάνω διαφορές θα βοηθήσει αρκετά τις γυναίκες να εργάζονται πιο επιτυχημένα με τους άνδρες, αλλά και με άλλες γυναίκες», λέει η Brantner Smith και συμβουλεύει. Αναγνωρίστε ότι σε μία ανδροκρατούμενη περίσταση, όπως ένα επαγγελματικό μίτινγκ, πρέπει να εκφράζετε σύντομες και εύστοχες δηλώσεις, αν θέλετε να σας ακούν. Μάθετε πώς να «διακόπτετε» ή να εισέρχεστε τη συζήτηση ευγενικά αλλά αποφασιστικά αν έχετε κάτι να πείτε και προσπαθήστε να μην τελειώνετε τις φράσεις με τόνο ερωτηματικό, που εκφράζει αμφιβολία. Περιορίστε την έκταση των e-mail σας σε δύο σύντομες παραγράφους και αν έχετε περισσότερες πληροφορίες να μοιραστείτε κάντε το με ένα συνημμένο αρχείο. Κρατήστε τα κουτσομπολιά μακριά από τον χώρο εργασίας και τις προσωπικές πληροφορίες στο ελάχιστον, μέχρι να βρεθείτε έξω με φίλους ή στο διάλειμμα από την δουλειά.

-Συγκρουσιακές διαφορές

Οι συγκρούσεις είναι αναπόφευκτες στον χώρο εργασίες –είναι όμως και απαραίτητες γιατί από αυτές μπορεί να λυθούν προβλήματα ή να προκύψει κάτι παραγωγικό. Ωστόσο, οι άνδρες διαχειρίζονται τις συγκρούσεις με διαφορετικό τρόπο απ'ό,τι οι γυναίκες, και οι δεύτερες πρέπει να γνωρίζουν πώς να μοχλεύουν αυτές τις διαφορές προς όφελός τους. «Ελέγξτε τα συναισθήματά σας και μην επανέρχεστε σε γεγονότα του παρελθόντος», συμβουλεύει η Brantner Smith.

Και συνεχίζει «Αντίθετα, επικοινωνήστε με ευθύτητα: Αναγνωρίστε το πρόβλημα και πείτε 'ωραία, πώς προχωράμε τώρα παραπέρα;'. Μην εμπλακείτε σε προσωπικές επιθέσεις –κρατήστε τα πράγματα σε επαγγελματικό επίπεδο. Μην στέλνετε e-mail όταν είστε θυμωμένες και μην εκφράζετε συναισθήματα στα γραπτά σας κείμενα. Αφήστε τις μνησικακίες. Όταν μία σύγκρουση τελειώσει δώστε χέρια με τους συναδέλφους, σηκώστε το κεφάλι ψηλά και επιστρέψτε στη δουλειά. Πιστέψτε στην καταπληκτική δύναμη της συγχώρεσης και μάθετε να ξεπερνάτε καταστάσεις».
Είτε βρίσκεστε σε ανδροκρατούμενο χώρο εργασίας για έναν μήνα ή για μία δεκαετία, αναζητήστε και μάθετε από άλλους που όχι μόνο επιβίωσαν αλλά και ευδοκίμησαν!

Πηγή: Excelle.monster

Tags: Ψυχολογία

Γιατί κρύβω μυστικά και λέω ψέματα;

Αγγελική Γουδέλη
Ψυχολόγος M.A. Επιχειρησιακή Ψυχολογία.

Η Αγγελική Γουδέλη, Ψυχολόγος M.A., εξηγεί για ποιους λόγους κρύβουμε μυστικά και λέμε ψέματα, καθώς και ποια είναι η επίδρασή τους στις σχέσεις μας.

Μυστικά και ψέματα, μπορεί να είναι ο τίτλος Χολιγουντιανής ταινίας αλλά όχι μόνο. Είναι δύο έννοιες που βρίσκονται σε όποια ανθρώπινη σχέση μπορεί να πάει ο νους μας: κυβερνώντων-πολιτών, συναδέλφων, ενός ζευγαριού, γονιού-παιδιού, φίλων, ακόμη και στην πιο στενή σχέση που έχουμε, αυτή με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Αναρωτηθείτε για μια στιγμή “πόσο συχνά λέω ψέματα;” και “πόσα μυστικά έχω από τους κοντινούς μου ανθρώπους;”.  Σκεπτόμενοι τα δικά σας μυστικά και ψέματα κάποιοι θα αναστενάξουν από το βάρος που αυτά μπορεί να προκαλούν. Άλλοι θα χαμογελάσουν φέρνοντας στο μυαλό τους πράγματα τα οποία είναι αποκλειστικά δικά τους. Κι άλλοι θα σπεύσουν να πουν ότι είναι «ανοιχτό βιβλίο» και δε λένε ποτέ ψέματα στους αγαπημένους τους.
Όποια κι αν είναι η αντίδρασή σας, είναι γεγονός ότι τα μυστικά και τα ψέματα, είτε είναι μικρά, είτε μεγάλα, συναισθηματικά, πρακτικά ή επαγγελματικά, έχουν σταθερή θέση στην καθημερινότητά μας, ακόμα κι αν πολλές φορές δεν συνειδητοποιούμε καν ότι τα χρησιμοποιούμε. Από την πολύ απλή και συνηθισμένη απάντηση που δίνουμε στο Τι κάνεις; - Μια χαρά είμαι, τα “θετικά” κατά συνθήκη ψέματα όπως Είσαι το πιο έξυπνο παιδί/η πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο, μέχρι τα μεγαλύτερα μυστικά και ψέματα που μπορεί να κλονίσουν την εμπιστοσύνη που έχει χτιστεί σε μια σχέση.
Σύμφωνα με σχετικές έρευνες (DePaulo & Kashy, 1996-1998) η συχνότητα με την οποία ψεύδονται οι ενήλικες είναι περίπου 1 έως 2 φορές την ημέρα υπολογίζοντας μόνο τα ψέματα που είχαν ως συνειδητό στόχο την εξαπάτηση ακόμη κι αν το κίνητρο ήταν κάποιος καλός σκοπός. Δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στο πόσο συχνά ψεύδονται, και τα δύο φύλα είχαν πει ψέματα στο 30% των συνδιαλλαγών που διήρκησαν από 10 λεπτά και πάνω. Και αυτό το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά σε δείγμα φοιτητών, όπου τα ευρήματα δείχνουν ότι λένε ψέματα μία στις δύο φορές που μιλάνε με τους γονείς τους!
Γιατί όμως έχουμε τόσο συχνή ανάγκη να αποκρύπτουμε την αλήθεια; Ή να παρουσιάζουμε μια παραποιημένη εκδοχή της; Πρώτα απ’ όλα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι μαθαίνουμε από πολύ μικροί τα οφέλη της εξαπάτησης. Όταν μάθουμε ότι μια ζημιά μας έχει συνέπειες είναι πιθανό την επόμενη φορά να αποκρύψουμε την συμμετοχή μας σε αυτή, π.χ. δεν ξέρω πως έσπασε το βάζο, ώστε να συνεχίσουμε να έχουμε την εύνοια των γονιών. Ακόμα και για να πετύχουμε κάτι ως παιδιά μπορεί να χρησιμοποιήσουμε την εξαπάτηση, π.χ. δεν έχω φάει γλυκό σήμερα για να πάρουμε αυτό το επιπλέον απαγορευμένο σοκολατάκι.
Και αργότερα στη ζωή, ενώ το ψέμα έχει κακή φήμη και είναι κατακριτέο φαίνεται ότι η κοινωνία έμμεσα το προωθεί. Κάποιες φορές ένα μικρό ψέμα ή μυστικό φαίνεται να είναι μια καλή λύση για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες. Για παράδειγμα εάν καθυστερήσουμε σε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού οι συνέπειες ως προς την επαγγελματική μας εικόνα θα είναι μάλλον μικρότερες εάν πούμε κόλλησα στην κίνηση αντί να παραδεχτούμε ότι μας πήρε ο ύπνος. Και στις πιο προσωπικές μας σχέσεις μπορεί να φανεί πιο εύκολο να πούμε ένα ψέμα από το να γίνουμε ευάλωτοι ή να προκαλέσουμε μια σύγκρουση.
Κάτι ακόμα που φαίνεται να μας ωθεί να κρατήσουμε ένα μυστικό ή να πούμε ψέματα είναι για να προστατεύσουμε τα αισθήματα των άλλων. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται (έστω και ψευδώς ή/και προσωρινώς) η επικοινωνία μας μαζί τους ή ακόμη προσφέρουμε και υποστήριξη σε άλλους, π.χ. κάνοντας ένα κομπλιμέντο το οποίο δεν πιστεύουμε στην πραγματικότητα. Αυτού του είδους τα ψέματα είναι πιο συχνά προς τους οικείους μας και οι γυναίκες φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στην χρήση τους σε σχέση με τους άντρες.

Φυσικά υπάρχουν και οι περιπτώσεις που τα ψέματα έχουν στόχο να βλάψουν άλλους ή να εξυπηρετήσουν καθαρά προσωπικά συμφέροντα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν τα ψέματα  οι πολιτικοί για να καλύψουν τη διαφθορά ή να χειραγωγήσουν τους πολίτες. Αυτή η διαδικασία έχει προφανείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις (φτώχεια, ανεργία, αίσθηση απελπισίας, θυμός, βία κ.α.) στις κοινωνίες του κόσμου σήμερα.
Κάποιες φορές η ένταση και η συχνότητα που λέγονται τα ψέματα συνιστούν κάποια παθολογία (μυθομανία). Αυτή η συμπεριφορά συνήθως γίνεται αντιληπτή από το περιβάλλον του “ψεύτη”, κυρίως εξαιτίας του πλήθους των ψεμάτων και του κραυγαλέου περιεχομένου τους που δημιουργούν σημαντική δυσκολία στην ανάπτυξη μιας ουσιαστική σχέσης οικειότητας.
Η οικειότητα έχει ως βασικό συστατικό της την εμπιστοσύνη. Και η εμπιστοσύνη είναι ακριβώς αυτή που φαίνεται να πλήττεται περισσότερο με ένα μικρό ή μεγάλο μυστικό/ψέμα, είτε αυτό αποκαλυφθεί είτε όχι. Εάν αποκαλυφθεί τότε ο άλλος χάνει την εμπιστοσύνη του σε εμάς, εάν δεν αποκαλυφθεί τότε κλονίζεται η εμπιστοσύνη μας στον εαυτό μας (“δεν είμαι αρκετά καλός-ή όπως είμαι, για να είμαι αποδεκτός-ή πρέπει να λέω ψέματα”) και μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής αυτοεκτίμησης και διαστρεβλωμένης εικόνας του εαυτού.
Αν και το κίνητρο μάλλον είναι ο ενστικτώδης φόβος μας ότι θα εκτεθούμε και θα ρισκάρουμε την αποδοχή των άλλων λέγοντας “την αλήθεια και μόνο την αλήθεια”, τελικά αυτό που αποφεύγουμε είναι να δείξουμε τον πραγματικό μας εαυτό κι έτσι, αυτό που πετυχαίνουμε είναι να εμποδίζουμε την ανάπτυξη της ίδιας της σχέσης που θέλουμε να προστατεύσουμε.

15 ΜYΘΟΙ ΚΑΙ ΑΛHΘΕΙΕΣ, ΓYΡΩ ΑΠO ΤΙΣ ΨΥΧΙΚEΣ ΔΙΑΤΑΡΑΧEΣ

Του Εμμ. Πολυζόπουλου.

-Μύθος: Οι ψυχικές διαταραχές δεν είναι στην πραγματικότητα ασθένειες, όπως είναι ο διαβήτης ή τα καρδιακά νοσήματα.

-Αλήθεια: Οι ψυχικές διαταραχές είναι ασθένειες που χρειάζονται ιατρική αντιμετώπιση, όπως είναι ο διαβήτης ή τα καρδιακά νοσήματα. Η έρευνα έχει δείξει ότι για την εκδήλωση των ψυχικών διαταραχών ενέχονται γενετικοί, βιολογικοί και ψυχοκοινωνικοί παράγοντες οι οποίοι, συνήθως, μπορούν να αντιμετωπιστούν.

-Μύθος: Οι ψυχικές διαταραχές αφορούν ένα πολύ μικρό μέρος του πληθυσμού

-Αλήθεια: Οι ψυχικές διαταραχές αφορούν ένα αρκετά σημαντικό κομμάτι του πληθυσμού, που από τις επιδημιολογικές μελέτες φαίνεται να είναι κοντά στο 20% του πληθυσμού. Επίσης απαντάται σε όλα τα κοινωνικο-οικονομικά στρώματα και είναι ανεξάρτητο από φυλή, μόρφωση, οικονομική κατάσταση κλπ.

-Μύθος: Οι ψυχικές διαταραχές είναι το αποτέλεσμα κακής διαπαιδαγώγησης.

-Αλήθεια: Δεν υπάρχουν δεδομένα που να αποδεικνύουν ότι το οικογενειακό περιβάλλον, η ελλιπής διαπαιδαγώγηση ή η κακή ανατροφή προκαλούν σχιζοφρένεια. Ενώ αντίθετα υπάρχουν ερευνητικά στοιχεία που πιστοποιούν επαρκώς τα βιολογικά αίτια της νόσου.

-Μύθος: Οι ψυχικές διαταραχές εμφανίζονται στα «αδύναμα» άτομα.

-Αλήθεια: Οι ψυχικές διαταραχές, δεν εξαρτώνται από τον «χαρακτήρα» του ατόμου. Σε ορισμένες μόνο περιπτώσεις, μια διαταραχή στην ανάπτυξη της προσωπικότητας μπορεί να λειτουργήσει ως προδιαθεσικός παράγοντας για την ανάπτυξη κάποιων ψυχικών διαταραχών. Όμως κοινή θέση της ψυχιατρικής επιστήμης είναι ότι οι ψυχικές διαταραχές οφείλονται σε ένα συνδυασμό βιολογικών, κοινωνικών και περιβαλλοντολογικών παραμέτρων που εν τέλει εκφράζονται με ανάπτυξη συμπτωμάτων. Η αναζήτηση κατάλληλης επιστημονικής βοήθειας, όχι μόνο δεν είναι ένδειξη αδυναμίας, αλλά αντίθετα είναι απόδειξη υπευθυνότητας και δύναμης χαρακτήρα του ατόμου και της οικογένειας του.

-Μύθος: Εάν κάποιος έχει μια ψυχική διαταραχή μπορεί να την αντιμετωπίσει μόνος του. Η επίσκεψη σε ειδικό ψυχικής υγείας με σκοπό την αναζήτηση βοήθειας είναι δείγμα προσωπικής αποτυχίας και αδυναμίας.

-Αλήθεια: Η σοβαρή ψυχική διαταραχή δεν είναι κάτι που μπορεί κανείς να αντιμετωπίσει μόνος του. Το να αγνοεί κανείς το πρόβλημα επίσης δεν βοηθάει. Χρειάζεται θάρρος για να ζητήσει κανείς βοήθεια. Η επιτυχής αντιμετώπιση των ψυχικών διαταραχών εξαρτάται άμεσα από το είδος της επιστημονικής βοήθειας που θα λάβουν οι ασθενείς και επίσης από το υποστηρικτικό τους περιβάλλον. Η συμμετοχή του ίδιου του ατόμου είναι προφανώς πολύ σημαντική όταν θα κληθεί να συνεργαστεί με το πλαίσιο που είναι επιφορτισμένο να τον βοηθήσει.

-Μύθος: Τα άτομα με σοβαρές ψυχικές διαταραχές, όπως η σχιζοφρένεια, μπορεί να είναι επικίνδυνα και βίαια.

-Αλήθεια: Οι στατιστικές δείχνουν ότι οι περιπτώσεις εκδήλωσης βίαιης συμπεριφοράς από άτομα που έχουν κάποια ψυχική διαταραχή δεν είναι περισσότερες από αυτές που συναντά κανείς στο γενικό πληθυσμό. Ιδιαίτερα, τα άτομα με σχιζοφρένεια εμφανίζουν ελαφρά αυξημένους δείκτες στα εγκλήματα βίας. Η βία όμως που σχετίζεται με τη σχιζοφρένεια οφείλεται κυρίως στη μη λήψη των φαρμάκων ή στην ακαταλληλότητα της θεραπείας και στην έλλειψη στήριξης και αποδοχής. Πιο συχνά, τα άτομα με ψυχικές διαταραχές βλάπτουν κυρίως τους εαυτούς τους άμεσα με αυτοκαταστροφικές συμπεριφορές ή έμμεσα εξαιτίας της αυτοπαραίτησης τους.

-Μύθος: Σχιζοφρένεια σημαίνει διχασμένη προσωπικότητα και δεν υπάρχει τρόπος να αντιμετωπιστεί.

-Αλήθεια: Η σχιζοφρένεια δυστυχώς συγχέεται συχνά με τη «διαταραχή πολλαπλής προσωπικότητας». Στην πραγματικότητα η σχιζοφρένεια είναι μια διαταραχή του εγκεφάλου που εμφανίζεται με διαταραχές στη σκέψη και στο συναίσθημα. Τα άτομα που έχουν σχιζοφρένεια έχουν διάφορα συμπτώματα, μεταξύ των οποίων είναι η κοινωνική απόσυρση, οι ψευδαισθήσεις, οι παραληρητικές ιδέες. Η φαρμακοθεραπεία και οι ψυχοκοινωνικές θεραπείες έχουν βοηθήσει σημαντικά τα άτομα αυτά σε σημείο που να μπορούν να ζήσουν μια ικανοποιητική και παραγωγική ζωή.

-Μύθος: Άτομα που έχουν κάποια ψυχική διαταραχή πρέπει να παραμένουν σε Νοσοκομείο..

-Αλήθεια: Οι περιπτώσεις που χρειάζονται νοσηλεία είναι πραγματικά ελάχιστες όταν δεν μπορεί να επιτευχθεί συνεργασία με τον πάσχοντα, όταν υπάρχουν κίνδυνοι για την σωματική του ακεραιότητα και όταν δεν υπάρχει το κατάλληλο υποστηρικτικό οικογενειακό πλαίσιο. Σε όλες τις άλλες περιπτώσεις η νοσηλεία όχι μόνο δεν είναι απαραίτητη, αλλά πολλές φορές είναι επιβαρυντική για τον πάσχοντα, μια που ο Κοινωνικός Στιγματισμός είναι από τις σοβαρότερες παρενέργειες.

-Μύθος: Η κατάθλιψη οφείλεται σε αδυναμία του χαρακτήρα. Τα άτομα που έχουν κατάθλιψη θα μπορούσαν να απαλλαγούν από τα συμπτώματά τους αν το ήθελαν πραγματικά.

-Αλήθεια: Η κατάθλιψη δεν σχετίζεται με την τεμπελιά ή την αδυναμία του χαρακτήρα, αλλά σχετίζεται με αλλαγές στη δραστηριότητα του εγκεφάλου. Η φαρμακοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία μπορούν να βοηθήσουν το άτομο να αναρρώσει.

-Μύθος: Η κατάθλιψη είναι μια φυσιολογική κατάσταση στους ηλικιωμένους.

-Αλήθεια: Η κατάθλιψη δεν αποτελεί μια φυσιολογική κατάσταση για τους ηλικιωμένους. Τα συμπτώματα κατάθλιψης στους ηλικιωμένους περιλαμβάνουν την έλλειψη ενδιαφέροντος για καθημερινές δραστηριότητες, διαταραχές ύπνου, όρεξης και μνήμης, αλλά και εξάρσεις θυμού ή αρνητισμού. Πολλές φορές στους ηλικιωμένους δε δίνεται η διάγνωση της κατάθλιψης. Για το λόγο αυτό είναι σημαντικό οι συγγενείς να αναγνωρίζουν το πρόβλημα και να ζητούν βοήθεια.

-Μύθος: Η κατάθλιψη και οι αγχώδεις διαταραχές δεν επηρεάζουν τα παιδιά και τους εφήβους.

-Αλήθεια: Τα παιδιά και οι έφηβοι μπορούν να εκδηλώσουν σοβαρές ψυχικές διαταραχές. Τα προβλήματα ψυχικής υγείας μπορούν να οδηγήσουν ακόμα και στην αυτοκτονία όταν δεν αντιμετωπίζονται έγκαιρα. Οποιαδήποτε κουβέντα γύρω από την αυτοκτονία πρέπει πάντα να λαμβάνεται πολύ σοβαρά.

-Μύθος: Η χρήση τοξικών ουσιών είναι μια προσωπική επιλογή και δείχνει έλλειψη αυτοκυριαρχίας. Συνήθως τα άτομα που κάνουν χρήση ουσιών έχουν αδύναμο χαρακτήρα.

-Αλήθεια: Η χρήση τοξικών ουσιών είναι μια κατάσταση που συνδέεται με βιολογικούς, ψυχολογικούς και κοινωνικούς παράγοντες, ενώ δεν έχει σχέση με το αν κάποιος είναι «καλός» ή «κακός».

-Μύθος: Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία, γνωστή σαν ηλεκτροσόκ, είναι επίπονη και βάρβαρη.

-Αλήθεια: Η ηλεκτροσπασμοθεραπεία έχει βοηθήσει αρκετούς ανθρώπους με σοβαρή κλινική κατάθλιψη που δεν υποχωρεί. Χρησιμοποιείται όταν άλλες θεραπείες, όπως η φαρμακοθεραπεία και η ψυχοθεραπεία, δεν έχουν καταφέρει να φέρουν αποτέλεσμα ή όταν δεν μπορούν να χρησιμοποιηθούν. Τα άτομα που λαμβάνουν αυτού του είδους τη θεραπεία στη σύγχρονη ιατρική πρακτική, λαμβάνουν επίσης αναισθησία και έτσι δεν αισθάνονται πόνο κατά τη διάρκειά της.

-Μύθος: Οι ψυχικά ασθενείς, δεν βελτιώνονται ποτέ και η ασθένεια τους δεν γίνεται ποτέ καλά.

-Αλήθεια: Με την κατάλληλη βοήθεια, η μεγάλη πλειοψηφία των ψυχικά πασχόντων κατακτούν ξανά ένα μεγάλο μέρος της προηγούμενης λειτουργικότητας τους και σε αρκετές περιπτώσεις η ίαση είναι πλήρης.

-Μύθος: Οι ψυχίατροι δίνουν μόνο φάρμακα, ενώ την ψυχοθεραπεία την κάνουν μόνο οι ψυχολόγοι. Δεν υπάρχει περίπτωση η επίσκεψη στον ψυχίατρο να μην συνοδευτεί από σύσταση για φαρμακευτική αγωγή.

-Αλήθεια: Οι ψυχολόγοι και οι ψυχίατροι ανήκουν στην αρκετά μεγάλη οικογένεια των επαγγελματιών ψυχικής υγείας (στην οποία επίσης ανήκουν οι κοινωνικοί λειτουργοί, ειδικοί νοσηλευτές, εργασιοθεραπευτές, λογοθεραπευτές κλπ). Την ψυχοθεραπεία μπορούν να εξασκήσουν μόνο εξειδικευμένοι προς τούτο επαγγελματίες ψυχικής υγείας ανεξάρτητα από την λοιπή επαγγελματική τους ταυτότητα. Οι ψυχοθεραπείες είναι πολλών ειδών και πρέπει να εφαρμόζεται πάντα αυτή που είναι κατάλληλη για το άτομο με ψυχολογικά προβλήματα σε συνάρτηση βεβαίως με την φύση των προβλημάτων του και την εκπαίδευση του ψυχοθεραπευτή...

Μυστικά για να πολεμήσετε και να νικήσετε την κακή διάθεση

Η κακή διάθεση είναι μια φυσιολογική κατάσταση που επηρεάζει τις ζωές όλων μας κάθε μέρα.
Για πολλούς και διάφορους λόγους στον καθένα μας μπορεί να δημιουργηθεί κακή διάθεση.
Το ερώτημα δεν είναι πως μπορούμε να αποτρέπουμε να δημιουργείται κακή διάθεση αλλά το πώς μπορούμε να τη διαχειριζόμαστε σωστά, να την καταπολεμάμε και να κερδίζουμε καλύτερες μέρες νικώντας την.
Υπάρχουν αποτελεσματικοί τρόποι αντιμετώπισης της κακής διάθεσης που μπορείτε να προσθέσετε στο οπλοστάσιο σας για να είστε πιο ευτυχισμένοι:
1. Μάθετε να αναγνωρίζετε όταν βρίσκεστε σε κακή διάθεση. Αναγνωρίζοντάς την, θα μπορέσετε να την αντιμετωπίσετε
2. Χρησιμοποιείστε τη σωματική άσκηση, για καταπολέμηση της κατάθλιψης, του άγχους και της απογοήτευσης. Η άσκηση, η γυμναστική, τα σπορ ευεργετούν τη συναισθηματική ισορροπία
3. Χαλαρώστε: Το μασάζ χαλαρώνει τους μυς και βελτιώνει την ψυχική διάθεση. Το ζεστό μπάνιο και το σάουνα βοηθούν στη χαλάρωση
4. Διαβάστε ένα βιβλίο, δείτε μια ταινία, μιλήστε με ένα φίλο, αλλάξτε περιβάλλον, πηγαίνετε σε χώρους που σας ευχαριστούν και έχουν συσχετιστεί με ευτυχισμένες για σας στιγμές
5. Το καλό χιούμορ μπορεί να αλλάξει τη διάθεσή σας. Και στις πιο δύσκολες στιγμές, μπορεί να σας κάνει να δείτε τα πράγματα καλύτερα
6. Συναναστραφείτε με αισιόδοξους, ευχάριστους, ευτυχισμένους, δυναμικούς ανθρώπους. Μπορούν να σας μεταδώσουν θετικά αισθήματα που θα σας βοηθήσουν.

Ο ρόλος της οικογένειας στη διαμόρφωση του χαρακτήρα του παιδιού

Της Αθανασίας Κουτσούκου

Ψυχολόγου- Παιδοψυχολόγου

Ειδικής Παιδαγωγού.

Οικογένεια …μια λέξη, που η σημασία της στη σύγχρονη κοινωνία, αμφισβητείται από πολλούς. Ένας θεσμός όμως, που δεν πρέπει να εξαφανιστεί. Οι ειδικοί έρχονται να στηρίξουν το ρόλο της και να προσδώσουν στην οικογένεια την αξία που θα πρέπει να έχει στην ανάπτυξη και διαμόρφωση του παιδιού και μέλους αυτής της κοινωνίας.

Αναλύοντας τον όρο ετυμολογικά, καταλήγουμε πως:

Οικογένεια είναι μια ομάδα ατόμων τα οποία ανήκουν στο ίδιο γένος, πράγμα το οποίο είναι απαραίτητο για την υγιή ψυχική ισορροπία του παιδιού. Εκτός του ότι όμως, τους ενώνει το ίδιο αίμα, τα άτομα αυτά συμμετέχουν συναισθηματικά και μοιράζονται μια κοινή ζωή και αναλαμβάνουν από κοινού τις πολλαπλές ευθύνες που συνεπάγεται αυτή ζωή.

Η οικογένεια είναι ο πρώτος χώρος στον οποίο το παιδί αναπτύσσεται σωματικά, πνευματικά και ψυχικά. Κάτι τέτοιο αυτομάτως κάνει το ρόλο της, πολύ βαρύ. Από μόνη της, είναι δύσκολο να καταφέρει να ανταπεξέλθει σε αυτό. Γι αυτό ακριβώς ακούμε, συνειδητοποιούμε και προσπαθούμε πάντα με αγάπη και σεβασμό προς το παιδί.

Να δούμε τώρα αναλυτικά τη συμβολή της, στα στάδια ανάπτυξης του παιδιού.

Το Βρέφος στα δύο πρώτα του χρόνια δεν χρειάζεται μόνο τροφή. Είναι ακριβώς η ηλικία που διαμορφώνει τη λεγόμενη «συναισθηματική ασφάλεια». Αν η οικογένεια δεν καταφέρει να εξασφαλίσει αυτή την συναισθηματική ασφάλεια τώρα, θα μεγαλώσει ένα παιδί ανασφαλές, που δε θα είναι ποτέ σίγουρο για τον εαυτό του και θα απορεί πάντοτε αν οι άλλοι το αγαπούν. Αυτό εξασφαλίζεται κυρίως μέσα από τη διασφάλιση ενός ήρεμου περιβάλλοντος, χωρίς εντάσεις, όπου το βρέφος θα μπορεί να έχει το πρόγραμμά του, το χώρο του και εκφράζει τα συναισθήματά του. Η καλή βλεμματική επαφή με το βρέφος, η απαλή χροιά της φωνής και η ζεστασιά της αγκαλιάς είναι τα όπλα της οικογένειας.

Από 2 μέχρι και 5 χρόνων το νήπιο διαμορφώνει χαρακτήρα. Η οικογένεια συμβάλλει σε αυτό, με το να το μάθει να σέβεται, να υπακούει, να διεκδικεί με υγεία κάτι και όχι με υστερικά ξεσπάσματα. Η κοινή αντιμετώπιση από όλα τα μέλη της οικογένειας είναι ο μόνος τρόπος να το διδάξει αυτό. Όλοι ακολουθούν την ίδια γραμμή, με μόνο σκοπό να δείξουν στο παιδί μέχρι πού μπορεί να φτάσει και με ποιόν τρόπο οφείλει να προσπαθεί γι αυτό.

Στη συνέχεια το παιδί μπαίνει στη σχολική ηλικία. Εκεί το παιδί κοινωνικοποιείται απόλυτα. Μπαίνει στο πρόγραμμα του σχολείου, εντάσσεται σε ένα νέο, ολοκληρωμένο πλαίσιο, στο οποίο καθημερινά κρίνεται για τις επιδόσεις του. Ταυτόχρονα είναι και ο χώρος που το παιδί κάνει τον πρώτο του κύκλο γνωριμιών και φιλιών εκτός της οικογένειας. Η οικογένεια εδώ καλείται να παρέχει ένα ισορροπημένο πρόγραμμα στο σπίτι, με ηρεμία στο περιβάλλον. Το παιδί πρέπει να έχει το δικό του χώρο μελέτης και παιχνιδιού, να έχει ένα σταθερό πρόγραμμα εξωσχολικό, στο οποίο και θα καλύπτει τις υποχρεώσεις του στο σχολειό, αλλά και θα παίζει και θα ξεκουράζεται. Σωστή στήριξη και επιβράβευση για την προσπάθειά του από την οικογένεια. Όμως, όπου χρειάζεται μπαίνει πάντοτε και ο περιορισμός. Όταν κάτι δεν έγινε όπως έπρεπε ή παραμελήθηκε.

Προχωρώντας στην Εφηβεία, τα πράγματα δυσκολεύουν πολύ για την οικογένεια. Σε αυτή την τόσο κρίσιμη ηλικία, η οικογένεια οφείλει να ελέγχει απόλυτα τον τρόπο που διαχειρίζεται τον νέο έφηβο. Η στάση του ξεκινά από το να είναι αρνητική σε όλα, συνεχίζει να γίνεται απορριπτικός προς τους γονείς και να καταρρίπτει την αυθεντία τους και καταλήγει σε μια επαναστατικότητα προς όλα τα μέτωπα. Σε όλα αυτά που νιώθει ο έφηβος και στην πραγματικά μεγάλη εσωτερική του πάλη, καλείται η οικογένεια να γίνει ένας διαμεσολαβητής, ένας καλός ακροατής και όχι ένα ακόμη μέτωπο. Εκεί είναι που πρέπει να κατανοήσουμε πως πρέπει να βρισκόμαστε δίπλα του και όχι απέναντί του.

Πρέπει να κατανοήσουμε ότι στην κοινωνία που ζούμε τα προβλήματα έχουν από μόνα τους διογκωθεί. Πλέον η σύσταση της κοινωνίας και οι γρήγοροι ρυθμοί μας θέλουν πιο ανοιχτούς και ευαισθητοποιημένους στα διάφορα ζητήματα διαχείρισης των ανθρωπίνων σχέσεων. Ανοίγουμε λοιπόν όχι μόνο τα αυτιά του σώματός μας, αλλά και της ψυχής μας για να πλάσουμε ανθρώπους υγιείς και έτοιμους να αντιμετωπίσουν τη νέα πραγματικότητα.

Κρίσεις πανικού: Πώς θα τις νικήσετε

Τις έχουμε ακούσει όλοι. Πολλοί από εμάς τις έχουμε δυστυχώς βιώσει ή βρισκόμαστε αυτή την εποχή στη δίνη τους. Οι κρίσεις πανικού είναι σαν ένα «τέρας» που ταλαιπωρεί πολλούς ανθρώπους

Μια απρόσμενη έκρηξη αδρεναλίνης που αν και είναι εντελώς ακίνδυνη μας τρομάζει, μας παραλύει και μας κάνει να ζούμε με τον φόβο ότι θα επιστρέψει με την παραμικρή μας κίνηση. Ο πανικός, ένα τέρας που φωλιάζει μέσα μας και το οποίο δυσκολευόμαστε πάρα πολύ να πάψουμε να σκεφτόμαστε. Προσπαθούμε να προστατευτούμε από αυτό με διάφορους τρόπους: Δικλίδες ασφαλείας, φυλαχτά, στρατηγικές αποφυγής, τα οποία προσωρινά μας βοηθούν να νιώσουμε πιο ασφαλείς. Ωστόσο μακροπρόθεσμα είναι δύσκολο να βγούμε από αυτή την κατάσταση. Η γνώση για τον πανικό είναι ο καλύτερος σύμμαχός μας για να τον νικήσουμε.

Πώς είναι οι κρίσεις πανικού
Η καρδιά μπορεί να χτυπάει σαν τρελή, τα αφτιά να βουίζουν, τα μάγουλα να καίνε, ένας κόμπος να στέκεται στον λαιμό, τα χέρια να ιδρώνουν, τα πόδια να τρέμουν, να νομίζω ότι θα ζαλιστώ, θα λιποθυμήσω, θα πάθω έμφραγμα, θα πεθάνω ή θα τρελαθώ. Ο φόβος με κυριεύει, νομίζω ότι όλα όσα σκέφτομαι είναι αληθινά, τρέχω να ξεφύγω και με αυτόν τον τρόπο αισθάνομαι ότι γλιτώνω και νιώθω καλύτερα. Μετά όμως φοβάμαι ότι θα μου ξανασυμβεί και τότε αισθάνομαι αδύναμος, εκτεθειμένος και φοβισμένος. Νιώθω ότι κινδυνεύω αν ξαναβρεθώ στην ίδια κατάσταση όπου έπαθα την κρίση πανικού την προηγούμενη φορά και έτσι αποφεύγω παρόμοιες συνθήκες και ανακουφίζομαι για λίγο. Κάθε φορά που πάω να αψηφήσω τον πανικό το σώμα μου μπορεί να αντιδρά, παρουσιάζοντας τα ίδια συμπτώματα και έτσι με οδηγεί στο να κάνω πίσω. Κάποια στιγμή, υπό άλλες συνθήκες, μπορεί να μου συμβεί ξανά και σιγά-σιγά η ιδέα μου για τον εαυτό μου αρχίζει να κλονίζεται. Μπορεί να νιώθω εγκλωβισμένος, ότι δεν έχω τον έλεγχο της ζωής μου, ότι δεν έχω δύναμη. Ντρέπομαι, πιστεύω ότι οι άλλοι θα με κοροϊδέψουν, δεν θα με καταλάβουν, θα με πιέσουν να κάνω όσα φοβάμαι. Και η αλήθεια είναι ότι αυτό μπορεί να συμβεί στην πραγματικότητα, προκαλώντας μου θυμό και κυρίως αμφιβολία για τον εαυτό μου. Και αποφεύγω… Και ο φόβος της κρίσης με κυνηγάει

Προσπαθώ να τις καταλάβω
Οι κρίσεις πανικού ξεκινούν με κάποιο σύμπτωμα, π.χ. ζαλάδα, που με τρομάζει και έτσι είναι σαν να πατιέται ένα κουμπί συναγερμού στο μυαλό μου. Το σώμα θεωρεί ότι είμαι σε κατάσταση στρες και ετοιμάζεται να τρέξει για να ξεφύγει ή να μείνει και να παλέψει (όπως είμαι γενετικά προγραμματισμένος να κάνω). Αυτό αυξάνει την αδρεναλίνη μου και έτσι ενεργοποιούνται όλα αυτά τα τρομακτικά συμπτώματα που με κάνουν να φοβάμαι ακόμη περισσότερο. Στη συνέχεια ο φόβος ότι θα μου ξανασυμβεί η κρίση με κάνει να τρομάζω περισσότερο. Εστιάζω σε κάθε παραμικρό σύμπτωμα και ως λύση βρίσκω την αποφυγή. Οι σκέψεις μου είναι καταστροφικές, σαν να υπάρχει ένα διαβολάκι στο κεφάλι μου που μου λέει συνέχεια τρομακτικά πράγματα, με κατηγορεί και μου ρίχνει το ηθικό, χωρίς να δείχνει καμία κατανόηση ή συμπόνια. Ετσι, μπορεί να φοβάμαι εξαιτίας των καταστροφικών μου σκέψεων και όχι κάποιου πραγματικού κινδύνου. Γιατί μου συμβαίνει ξαφνικά αυτό; Συχνά επειδή για πολύ καιρό μάζευα άγχος, βάρη και στρες χωρίς να το καταλαβαίνω.

Αποφασίζω να τις αντιμετωπίσω
Ζητάω βοήθεια από έναν ειδικό. Ξεκινάω από τα εύκολα. Προσπαθώ να αντικαταστήσω το διαβολάκι στο κεφάλι μου με ένα αγγελάκι. Το αγγελάκι μού λέει ότι μπορεί να φοβάμαι αλλά δεν θα πεθάνω, ότι δεν θα ρεζιλευτώ, ότι δεν θα λιποθυμήσω, ότι δεν θα τρελαθώ. Βάζω το διαβολάκι στη θέση του. Με το να με επικρίνει δεν βοηθιέμαι. Μετά μαθαίνω να ελέγχω το σώμα μου με: αργές βαθιές διαφραγματικές αναπνοές, stress ball, χαλαρωτική μουσική, εικόνες και δραστηριότητες που με χαλαρώνουν, ασκήσεις χαλάρωσης, ασκήσεις ενσυνειδητότητας, διατάσεις, ασκήσεις γείωσης (εστιάζω την προσοχή μου αλλού, σε 4 πράγματα που μπορώ να δω, να ακούσω, να μυρίσω, να αγγίξω). Στο τέλος θα τα καταφέρω; Το τέρας των κρίσεων πανικού δεν εξαφανίζεται! Σε δύσκολες στιγμές – π.χ. στρες μπορεί να μου ξαναθυμίσει την παρουσία του – είναι σαν ένα καμπανάκι που μου λέει ότι θα πρέπει να προσέξω περισσότερο τον εαυτό μου.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Κατερίνα Δελή, ψυχολόγο

Βιβλιογραφία
Κατερίνα Αγγελή, Νικώ τον πανικό, Εκδόσεις πεδίο

ΠΗΓΗ: www.vita.gr

Τέλος στους καβγάδες με τα παιδιά

Με τη συνεργασία της Αλεξάνδρας Καππάτου

Ψυχολόγου – Παιδοψυχολόγου.

Δώστε τέλος στις εντάσεις στη σχέση σας με τα παιδιά σας, ακολουθώντας πέντε απλά βήματα.
Οι καβγάδες, οι φωνές και η ένταση είναι πολύ συχνά φαινόμενα στα σπίτια όπου μεγαλώνουν μικρά παιδιά. Όμως, ο μόνος τρόπος για να αλλάξει η συμπεριφορά του παιδιού μας είναι να αλλάξουμε εμείς οι ίδιοι. Υιοθετήστε μερικές απλές συνήθειες και δώστε τέλος στις μεταξύ σας εντάξεις, από τώρα και για πάντα.
Θυμίζετε στο παιδί τα «καθήκοντά» του με απόλυτη ηρεμία: Επειδή τα παιδιά και κυρίως τα νήπια δεν έχουν αίσθηση του χρόνου, θα πρέπει συχνά να του θυμίζετε τις υποχρεώσεις του - ναι, ακόμη κι όταν γυρίζετε εξουθενωμένες από τη δουλειά.
Δώστε του κίνητρα: Εξηγήστε στο παιδί σας πως, αν είναι «εντάξει» στις υποχρεώσεις του (πηγαίνει στην ώρα του στο κρεβάτι ή μαζεύει τα παιχνίδια του), τότε θα του διαβάσετε ένα έξτρα παραμύθι ή θα κάνετε κάτι άλλο μαζί που του αρέσει.

Επαινέστε το: Ο έπαινος και η επιβράβευση δεν έκαναν ποτέ κακό σε κανένα παιδί. Αντίθετα, ενισχύουν την αυτοεκτίμησή του.

Αφήστε του το δικαίωμα να έχει το δικό του ρυθμό: Για να μην είναι επιρρεπή στο άγχος και να μην υποφέρουν από το δικό μας στρες, κάποιες φορές τα παιδιά χρειάζονται χρόνο και συγχρόνως τη βεβαιότητα ότι οι γονείς τους τα κατανοούν, δεν τα απορρίπτουν και τους συμπαραστέκονται. Γι' αυτό, επιτρέψτε του να ακολουθήσει τους δικούς του ρυθμούς, αλλά πάντα ελεγχόμενα.
Σεβαστείτε την «γκρίνια» του: Τα παιδιά χρειάζονται κάποιον που να είναι διατεθειμένος να ακούει τα καθημερινά «μικροπροβλήματά» τους, χωρίς αυτό να σημαίνει ότι πρέπει να γίνουν το νούμερο ένα πρόβλημα για την οικογένεια. Η φράση «πώς κάνεις έτσι για τέτοιες σαχλαμάρες», ίσως κάνει το παιδί να αισθανθεί ακόμα πιο άχρηστο και να επιβεβαιώσει την αδυναμία του. Ενώ η διαπίστωση «σε ενοχλεί αυτή η κατάσταση, τι θα μπορούσες να κάνεις για να την αλλάξεις;» εκφράζει κατανόηση και συμπαράσταση. Με το γονιό σύμμαχο κάθε παιδί αισθάνεται πιο δυνατό να αντιμετωπίσει δυσκολίες. Άλλωστε, αυτά που σε εμάς τους ενηλίκους φαντάζουν παροδικά και ασήμαντα, επειδή έχουμε επίγνωση του χρόνου που περνάει, για τα παιδιά αποτελούν τα βασικά ζητήματα της ζωής τους. Πολύ περισσότερο από ένα καλό δώρο για τους βαθμούς στον έλεγχο, τα παιδιά χρειάζονται το γονιό που θα ακούσει για το «μισητό» δάσκαλο ή για τη φίλη με την οποία όλο τσακώνονται.

Τα 10 μεγάλα σφάλματα στον τρόπο σκέψης μας

Το ανθρώπινο μυαλό είναι υπέροχο και ισχυρό, αλλά απέχει πολύ από το τέλειο. Υπάρχουν πολλά κοινά λάθη στην λήψη αποφάσεων και όλοι είμαστε επιρρεπείς στο να τα κάνουμε. Στον τομέα της ψυχολογίας αυτά είναι γνωστά ως γνωστικές προκαταλήψεις ή λογικά σφάλματα.

Συμβαίνουν σε όλους ανεξάρτητα από την ηλικία, το φύλο, την εκπαίδευση ή τη νοημοσύνη. Κατά τους τελευταίους μήνες έχω γοητευτεί από αυτές τις προκαταλήψεις, έτσι έχω διαβάσει αρκετά βιβλία για αυτό. Σήμερα θέλω να μοιραστώ μαζί σας 10 καταστροφικά λάθη στον τρόπο σκέψης μας.
Είναι αυτά που παρατηρώ συχνότερα σε εμένα και τα κοντινά μου πρόσωπα... Ελπίζω να χρησιμοποιήσετε αυτές τις πληροφορίες του άρθρου και να εντοπίσετε αυτές τις καταστροφικές συνήθειες στο δικό σας τρόπο σκέψης και να απαλλαγείτε από αυτές προτού σας στείλουν στον λάθος δρόμο.
1. Αρνητικές αυτοεκπληρούμενες προφητείες. – Μια αυτοεκπληρούμενη προφητεία είναι μια πρόβλεψη που παρακινεί ένα άτομο να λάβει μέτρα που κάνουν αυτή την πρόβλεψη να γίνει πραγματικότητα. Αυτό το είδος σκέψης συχνά καταστρέφει σχέσεις και κάνει τους ανθρώπους να αποτυγχάνουν στους στόχους τους. Ορίστε δύο χαρακτηριστικά παραδείγματα:
1) Ένας άντρας πιστεύει ότι η σχέση του με την νέα του κοπέλα «δεν πρόκειται να κρατήσεις». Έτσι, σταματάει να καταβάλλει προσπάθειες, αποτραβιέται συναισθηματικά και ένα μήνα αργότερα, η σχέση αποτυγχάνει. 2) Μια τελειόφοιτη στον τομέα της υγείας πείθει τον εαυτό της ότι «δεν έχει ότι χρειάζεται» για να γίνει γιατρός, έτσι ποτέ δεν ολοκληρώνει τις σπουδές της και ως εκ τούτου, ποτέ δεν γίνεται γιατρός.
2. Λαμβάνοντας εύσημα μόνο για τα θετικά αποτελέσματα. – Αυτό το καταστροφικό μοτίβο σκέψης συμβαίνει όταν παίρνουμε πλήρη πίστωση για τις επιτυχίες μας, αλλά αρνούμαστε την ευθύνη για τις αποτυχίες μας. Ένα τέλειο παράδειγμα μπορεί να βρεθεί στις σχολικές αίθουσες σε όλο τον κόσμο. Όταν οι μαθητές λαμβάνουν έναν καλό βαθμό, συχνά το αποδίδουν στην ευφυΐα τους και την άριστη μαθησιακή τους ικανότητα. Αλλά όταν παίρνουν έναν κακό βαθμό, αποδίδουν την αποτυχία τους σε έναν κακό δάσκαλο, σε κάποιες άδικες ερωτήσεις ή στο «δεν θα μου χρειαστεί πουθενά έτσι και αλλιώς». Για να αναπτυχθεί λοιπόν ένα άτομο συναισθηματικά, πρέπει να είναι πρόθυμο να αναλάβει την πλήρη ευθύνη για όλες τις δράσεις και τα αποτελέσματα – τόσο τις επιτυχίες όσο και τις αποτυχίες.
3. Πιστεύοντας ότι έχεις ανοσία στον πειρασμό. – Έχουμε πολύ λιγότερο έλεγχο στις παρορμητικές μας επιθυμίες από ότι συχνά πιστεύουμε. Σεξ, φαγητό, ναρκωτικά, είναι ακραία παραδείγματα αυτού του γεγονότος. Πολλοί τοξικομανείς πιστεύουν ότι μπορούν να σταματήσουν οποιαδήποτε στιγμή θέλουν, αλλά στην πραγματικότητα απλά κοροϊδεύουν τον εαυτό τους. Αλλά δεν χρειάζεται να είσαι εξαρτημένος για να είσαι ευάλωτος στους πειρασμούς. Πολλοί έξυπνοι άνθρωποι καταλήγουν αυθόρμητα να ενδίδουν σε ένα πειρασμό απλά επειδή είναι ο ευκολότερος τρόπος να τον ξεφορτωθείς. Αν κάποιος θέλει να ξεφορτωθεί την σεξουαλική επιθυμία, ο ευκολότερος τρόπος είναι το σεξ. Αν κάποιος θέλει να απαλλαγεί από την πείνα, ο ευκολότερος τρόπος είναι να φάει. Το να αντισταθείς από την παρορμητική συμπεριφορά μπροστά στο πρόσωπο του πειρασμού δεν είναι εύκολο. Χρειάζεται αρκετό αυτοέλεγχο. Για αυτό πρόσεχε, επειδή όταν έχουμε μια διογκωμένη αίσθηση του ελέγχου των παρορμήσεων μας, τείνουμε να υπερεκθέτουμε τους εαυτούς μας στον πειρασμό.
4. Βγάζοντας ένα συμπέρασμα από ένα μεμονωμένο περιστατικό. – Μια ανακριβής πρώτη εντύπωση είναι ένα αξιοπρεπές παράδειγμα για αυτό. Πρόκειται για την φυσική μας ανθρώπινη τάση να αξιολογούμε ένα άτομο ή μια κατάσταση από μια πρώτη όψη και στην συνέχεια να υποθέτουμε ότι γνωρίζουμε αρκετά για να έχουμε μια εύλογη κρίση. Αυτό συμβαίνει αρκετά στον κόσμο των επιχειρήσεων και την εργασία. Ένας νέος υπάλληλος μπορεί να εμφανιστεί αργοπορημένος μετά από ένα πρόβλημα με το αυτοκίνητο, αλλά το αφεντικό του υποπτεύεται αμέσως ότι είναι ανεύθυνος, και τον μεταχειρίζεται ως τέτοιο για αρκετές εβδομάδες μετά. Η προφανής λύση εδώ είναι να δούμε την μεγαλύτερη εικόνα πριν ξεκινήσουμε να δείχνουμε με το δάχτυλο και να κάνουμε υποθέσεις.
5. Πιστεύοντας ότι μπορούμε να ελέγξουμε το ανεξέλεγκτο. – Αυτή η λανθασμένη σκέψη εμφανίζεται όταν οι άνθρωποι αρχίζουν να πιστεύουν ότι μπορούν να έχουν κάποιο είδος άμεσης επιρροής ή εξουσίας σχετικά με ένα εξωτερικό γεγονός που είναι εντελώς τυχαίο. Είναι ιδιαίτερα εμφανές στο μυαλό των ερασιτεχνών τζογαδόρων, ειδικά αυτών που είναι πρόσφατα αρκετή τύχη. Για παράδειγμα, αν πέταγες ένα νόμισμα και ζητούσες από κάποιον να μαντέψει κορώνα ή γράμματα, και το έβρισκε δέκα φορές στη σειρά, πιθανόν να άρχιζε να πιστεύει ότι η καλή του τύχη είναι επιβεβαίωση ότι έχει τον έλεγχο πάνω στην έκβαση του κάθε ριξίματος του κέρματος. Αλλά η αλήθεια είναι ότι υπάρχει πάντα μια 50% πιθανότητα η απάντηση του να είναι η σωστή, και οι τελευταίες δέκα απαντήσεις του ήταν καθαρά τύχη.
6. Αγνοώντας πληροφορίες που δεν υποστηρίζουν μια πεποίθηση. – Οι ψυχολόγοι αναφέρονται συνήθως σε αυτό με τον όρο «πόλωση επιβεβαίωσης». Εμείς, ως ανθρώπινα όντα, τείνουμε να αναζητάμε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν και υποστηρίζουν τις πεποιθήσεις μας, και έχουμε την τάση να παραβλέπουμε τις πληροφορίες που δεν το κάνουν. Είμαστε επιλεκτικοί στα στοιχεία που επιλέγουμε να συλλέξουμε έτσι ώστε να να μην πρέπει να αμφισβητήσουμε τον τρόπο σκέψης μας, επειδή αυτό είναι το ευκολότερο. Αυτή η καταστροφική παγίδα σκέψης είναι πολύ συχνή και μπορεί να έχει αρνητικές επιπτώσεις στην παραγωγικότητα μας όταν λαμβάνουμε μεγάλες αποφάσεις που βασίζονται σε ψευδείς πληροφορίες.

7. Αισιοδοξία αρχάριων. – Η αισιοδοξία του αρχάριου είναι η ανθρώπινη τάση να υποτιμάμε τον χρόνο που χρειάζεται για να ολοκληρωθεί ένα άγνωστο έργο. Συμβαίνει λόγω έλλειψης σχεδιασμού και έρευνας από κάποιον που είναι ενθουσιασμένος για να κάνει κάτι που δεν έχει κάνει ποτέ πριν. Με άλλα λόγια, όταν μας ανατίθεται μια νέα εργασία για την οποία είμαστε αγχωμένοι, αντί να αντί να καθυστερήσουμε το ξεκίνημα για να αξιολογήσουμε με ακρίβεια το επίπεδο δυσκολίας και τους πόρους που απαιτούνται, απλά μαντεύουμε και ξεκινάμε. Έτσι, η προσδοκία μας για τον φόρτο εργασίας βασίζεται στην αισιοδοξία αντί για την εμπειρία του παρελθόντος και αξιόπιστα στοιχεία. Και όλο αυτό μας γυρίζει μπούμερανγκ λίγο αργότερα όταν βρίσκουμε τους εαυτούς μας «πνιγμένους» στην δουλεία για την οποία ήμασταν απροετοίμαστοι.
8. Επαναστατώντας απλά για να αποδείξουμε την προσωπική ελευθερία. – Αν και είναι πιο κοινό στα παιδιά, αυτή η πλάνη σκέψης μπορεί να επηρεάσει άτομα κάθε ηλικίας. Είναι βασικά η επιθυμία ενός ατόμου να κάνει κάτι που του έχουν πει να μην κάνει, από φόβο μήπως του στερηθεί η ελευθερία της επιλογής. Αυτό το άτομο μπορεί να μην θέλει καν να κάνει αυτό για το οποίο επαναστατεί, ωστόσο, απλά το γεγονός ότι υποτίθεται ότι δεν πρέπει να το κάνει τον παρακινεί να το κάνει έτσι και αλλιώς.
9. Κρίνοντας τις ικανότητες κάποιου με βάση μόνο την εμφάνιση του. – Αυτό συμβαίνει χιλιάδες φορές την ημέρα σε όλο τον κόσμο, όταν ένα άτομο υποθέτει κάτι σχετικά με κάποιον άλλο βασιζόμενο στην εμφάνιση του και μόνο. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να δει έναν ψηλό, καλλωπισμένο άνθρωπο, γύρω στα πενήντα, που φοράει κοστούμι και αμέσως υποθέτει ότι είναι επιτυχημένος και αξιόπιστος, ακόμα και αν δεν υπάρχει ούτε ένα στοιχείο να υποστηρίζει αυτή την υπόθεση. Συμπέρασμα: Δεν μπορείς να κρίνεις ένα βιβλίο από το εξώφυλλο του.

10. Προσπαθώντας να μειώσεις τις απώλειες, κυνηγώντας μια προηγούμενη αποτυχία. – Μερικές φορές αυτός είναι ένας λάθος τρόπος σκέψης που μας δίνει κίνητρο να συνεχίσουμε να υποστηρίζουμε μια προηγούμενη ανεπιτυχή προσπάθεια. Δικαιολογούμε την απόφαση μας να συνεχίζουμε το ίδιο πράγμα, παρά τα νέα στοιχεία που αποδεικνύουν ότι το κόστος του να συνεχίσουμε να το κάνουμε είναι μεγαλύτερο από το αναμενόμενο όφελος. Το λογικό πράγμα θα ήταν να αλλάξουμε πορεία δράσης. Ωστόσο, λόγω της προσπάθειας που έχουμε ήδη καταβάλλει, αισθανόμαστε δεσμευμένοι στην προσπάθεια μας, έτσι επενδύουμε ακόμα περισσότερο χρόνο, χρήμα και ενέργεια σε αυτό, με την ελπίδα ότι οι πρόσθετες προσπάθειες μας θα ανατρέψουν το αποτέλεσμα. Αλλά ποτέ δεν θα το κάνουν. 

Πηγή: e-anonymoi.blogspot.gr

Καταπολεμήστε τη φοβία του αεροπλάνου

Της Χριστίνας Χατζηδημητρίου.

Μήπως νιώθετε έντονο και επίμονο φόβο κάθε φορά που μπαίνετε σε αεροπλάνο; Τρέμετε και μόνο στην ιδέα ότι θα πετάξετε; Μην ανησυχείτε. Ένας στους δέκα ανθρώπους αντιμετωπίζουν αυτή ακριβώς τη φοβία, ενώ περισσότεροι από αυτούς την έχουν ήδη ξεπεράσει.
Το αεροπλάνο αποτελεί το γρηγορότερο και αποδεδειγμένα το ασφαλέστερο μεταφορικό μέσο. Και όμως, όλοι λίγο-πολύ αισθανόμαστε μια μικρή ανασφάλεια. Ένας στους τρεις επιβάτες υποφέρει αποδεδειγμένα από «πετοφοβία», ενώ ένας στους πέντε τακτικούς επιβάτες αεροπορικών πτήσεων πίνει αλκοόλ ή παίρνει χάπια για να αντέξει το ταξίδι. Πόσο πραγματικοί είναι οι κίνδυνοι κατά τη διάρκεια μιας πτήσης και πώς μπορούμε να καταπολεμήσουμε τις αδικαιολόγητες φοβίες μας; Σύμφωνα, πάντως με τον δρα Ρόμπερτ Μπορ, έναν από τους συγγραφείς του βιβλίου «Ξεπεράστε το φόβο της πτήσης» (Οvercome Υour Fear of Flying): «Στη δεκαετία του 1920 ήταν ένας λογικός φόβος, επειδή τα ποσοστά των δυστυχημάτων και θνησιμότητας ήταν υψηλά. Όμως σήμερα έχεις περισσότερες πιθανότητες να σκοτωθείς από κλωτσιά γαϊδάρου απ’ ό,τι να βρεθείς σε συντριβή αεροπλάνου».
ΤΑ ΣΥΜΠΤΩΜΑΤΑ
Ένα άτομο που υποφέρει από τη συγκεκριμένη φοβία αισθάνεται άσχημα όταν ακούσει συγκεκριμένους θορύβους ή όταν το αεροπλάνο απογειώνεται, προσγειώνεται ή στρίβει στον αέρα. Αισθάνεται κλειστοφοβία όταν κλείσουν οι πόρτες, πετά μόνο όταν δεν υπάρχει άλλος τρόπος να φτάσει στον προορισμό του και πολύ συχνά χρειάζεται αλκοόλ ή υπνωτικά για να μπορέσει να πετάξει. Εβδομάδες, ακόμη και μήνες πριν από την πραγματοποίηση της πτήσης, τον βασανίζει μια έντονη ανησυχία, ενώ από τη στιγμή που εισέρχεται στην πύλη επιβίβασης, έχει αίσθημα ναυτίας, υπεροξυγόνωσης και τρεμούλας. Σε πολύ ακραίες περιπτώσεις, μάλιστα, τα άτομα αυτά δεν μπορούν να επιβιβαστούν σε καμία περίπτωση σε αεροπλάνο, είτε πρόκειται για διακοπές είτε για επαγγελματικό ταξίδι.
ΠΩΣ ΔΗΜΙΟΥΡΓΕΙΤΑΙ Η ΦΟΒΙΑ
Ο άνθρωπος δεν γεννιέται με άγχος σχετικά με τα αεροπλάνα και τις πτήσεις, αλλά αποκτά το συγκεκριμένο φόβο κατά τη διάρκεια της ζωής του. Τι υποστηρίζουν όμως οι ψυχολόγοι; Οι ψυχοδυναμικές θεωρίες λένε ότι οι φόβοι μας ξεκινούν από τη βασική σιγουριά που είχαμε ή δεν είχαμε στην παιδική μας ηλικία και τώρα εισπράττουμε τα αποτελέσματά τους, ενώ οι συμπεριφορικές θεωρίες υποστηρίζουν ότι μια αρνητική εμπειρία κατά τη διάρκεια μιας πτήσης (π.χ. κακοκαιρία, αναταράξεις) συνδέθηκε έντονα με τα συναισθήματα που είχε το άτομο εκείνη τη στιγμή και επεκτάθηκε ώστε να του δημιουργηθούν αρνητικά συναισθήματα για κάθε αεροπορική πτήση. Τέλος, οι γνωσιακές θεωρίες εστιάζονται περισσότερο στον τρόπο με τον οποίο οι σκέψεις και η αντιμετώπιση των γεγονότων επηρεάζουν τη συμπεριφορά του. Βέβαια, δεν θα έπρεπε να παραλείψουμε το φόβο που έχει δημιουργηθεί σε πολλούς από εμάς, μετά από πρόσφατες αεροπορικές τραγωδίες σαν αυτή της 11ης Σεπτεμβρίου που συγκλόνισε ολόκληρο τον πλανήτη, ή της μοιραίας πτήσης της Ήλιος.
ΠΩΣ ΝΑ ΤΟ ΑΝΤΙΜΕΤΩΠΙΣΕΤΕ
Χαλαρώστε: Αρχίστε κουβέντα μ’ έναν συνεπιβάτη ή παρακολουθήστε το πλήρωμα που εργάζεται. Κάντε κάτι που θα σας αποσπάσει από τις αρνητικές σκέψεις, για παράδειγμα ακούστε μουσική στο Mp3 player σας, διαβάστε ένα βιβλίο ή παρακολουθήστε μια ταινία. Αν αρχίσετε να αισθάνεστε αμήχανα, καθίστε βαθιά στο κάθισμά σας, καρφώστε το βλέμμα σας στην πλάτη του μπροστινού καθίσματος ή σε κάτι που βρίσκεται σε απόσταση και ανασάνετε βαθιά.
Ενυδατωθείτε πριν το ταξίδι: Παρόλο που οι περισσότεροι άνθρωποι που αντιμετωπίζουν αυτή τη φοβία χρησιμοποιούν αλκοόλ και φάρμακα για να την καταπολεμήσουν, στην πραγματικότητα με αυτές τις μεθόδους εντείνουν το πρόβλημα. Ένα ποτήρι κρασί στο αεροπλάνο, που όπως καλά γνωρίζουμε αντιστοιχεί με δύο στο έδαφος, μπορεί να αυξήσει τα επίπεδα του άγχους. Γι’ αυτό πριν και κατά τη διάρκεια της πτήσης πίνετε νερό και χυμούς για να ενυδατώνεστε και στη συνέχεια να καταφέρετε να ελέγξετε το άγχος σας.
Να σκέφτεστε τον προορισμό και όχι το ταξίδι: Επικεντρώστε στις θετικές αιτίες για τις οποίες πετάτε, στον προορισμό που θα επισκεφτείτε και στα ευχάριστα πράγματα που θα κάνετε εκεί κατά τη διάρκεια της παραμονής σας. Κρίμα δεν είναι ένα ταξίδι, για παράδειγμα στις Μαλδίβες, να στιγματιστεί από ένα αδικαιολόγητο φόβο;
Ιεραρχήστε τους φόβους σας και αμφισβητήστε τους: Για να το επιτύχετε αυτό θα χρειαστούν λίγες γνώσεις, για τους πραγματικούς και τους μη-υπαρκτούς κινδύνους μιας πτήσης. Για παράδειγμα η ανατάραξη τους αεροσκάφους, μπορεί να κάνει τους επιβάτες να ανησυχούν, όμως από τεχνικής πλευράς δεν δημιουργεί πρόβλημα, αφού συμβαίνει εξαιτίας ρευμάτων αέρα.
Μην αποφεύγετε να πετάτε: Προσπαθούμε να αισθανθούμε ασφαλέστεροι αποφεύγοντας διάφορα πράγματα, όμως έτσι δεν αντιμετωπίζουμε το πρόβλημα. Οι φόβοι και οι φοβίες θεραπεύονται με μεγαλύτερη επιτυχία από οποιοδήποτε άλλο ψυχολογικό πρόβλημα. Αν του αφιερώσετε λίγο χρόνο, μπορεί να εξακολουθήσετε να είστε γαντζωμένος από το μπράτσο του καθίσματος, όμως τουλάχιστον θα πάτε στη Μαγιόρκα.
Μιλήστε στο πλήρωμα καμπίνας. Όταν ανέβετε στο αεροπλάνο, πείτε σε ένα μέλος του πληρώματος ότι έχετε άγχος για την πτήση. Τα μέλη των πληρωμάτων καμπίνας είναι εκπαιδευμένα για να σας προσφέρουν στήριξη και βοήθεια.
Χριστίνα Χατζηδημητρίου

Ψυχοθεραπεύτρια.

«Μεταδοτική» είναι η κατάθλιψη

Αμερικανοί ερευνητές σε μελέτη τους που δημοσιεύεται στην επιθεώρηση «Clinical Psychological Science», βρήκαν ότι η μελαγχολία μιας ομάδας φοιτητών που ήταν ευάλωτη στην κατάθλιψη μπορούσε να αυξήσει τις πιθανότητες των φίλων τους να εκδηλώσουν κατάθλιψη και οι ίδιοι έξι μήνες αργότερα.

Προγενέστερες μελέτες έχουν δείξει πως όσοι αντιδρούν αρνητικά στα στρεσογόνα γεγονότα, ερμηνεύοντάς τα ως επακόλουθο παραγόντων τους οποίους δεν μπορούν να αλλάξουν αλλά και ως αντανακλάσεις των δικών τους ανεπαρκειών, είναι πιο ευάλωτοι στην κατάθλιψη. Αυτή η συναισθηματική ευαλωτότητα, όπως αποκαλείται, αποτελεί τόσο ισχυρό παράγοντα κινδύνου για κατάθλιψη ώστε μπορεί να χρησιμοποιηθεί για να προβλεφθεί ποιος διατρέχει αυξημένο κίνδυνο να εκδηλώσει κατάθλιψη στο μέλλον.

Οι δρες Τζέραλντ Χέφελ και Τζένιφερ Χέιμς, από το Πανεπιστήμιο Notre Dame της Ιντιάνα, λένε ότι η συναισθηματική ευαλωτότητα διαμορφώνεται κατά τα πρώτα χρόνια της εφηβικής ζωής, αλλά μοιάζει σταθερή κατά την ενήλικη. Ωστόσο, οι ίδιοι πιστεύουν πως μπορεί να μεταβληθεί στη διάρκεια ριζικών αλλαγών της ζωής. Μία τέτοια ριζική αλλαγή είναι το να φεύγει ένας νέος άνθρωπος από το σπίτι για να πάει να σπουδάσει στο πανεπιστήμιο.

-«Κολλητική» η κατάθλιψη

Οι ερευνητές παρακολούθησαν 206 πρωτοετείς φοιτητές του πανεπιστημίου τους, οι οποίοι είχαν οριστεί τυχαία να συγκατοικήσουν ανά δύο όταν έγιναν δεκτοί σε αυτό.

Μέσα σε ένα μήνα από την άφιξή τους στο πανεπιστήμιο, οι φοιτητές συμπλήρωσαν ερωτηματολόγια που στόχο είχαν να αξιολογήσουν τη νοητική ευαλωτότητα και τα καταθλιπτικά συμπτώματα. Τα ίδια ερωτηματολόγια συμπλήρωσαν εκ νέου 3 και 6 μήνες αργότερα, ενώ ανέφεραν και κάθε είδους στρεσογόνο γεγονός που είχε μεσολαβήσει.

Τα αποτελέσματα έδειξαν πως οι φοιτητές που συγκατοικούσαν με άτομα με υψηλά επίπεδα συναισθηματικής ευαλωτότητας είχαν αυξημένες πιθανότητες να «κολλήσουν» την συναισθηματική κατάστασή του και να αποκτήσουν οι ίδιοι υψηλότερα επίπεδα συναισθηματικής ευαλωτότητας, με επακόλουθο να αυξάνεται ο κίνδυνος να εκδηλώσουν κατάθλιψη.

Αντίστοιχα, όσοι συγκατοικούσαν με φοιτητές με μειωμένη συναισθηματική ευαλωτότητα, παρουσίαζαν μείωση και της δικής τους, οπότε ο κίνδυνος κατάθλιψης απομακρυνόταν. Αυτό ήταν εμφανές τόσο στις μετρήσεις των 3 μηνών, όσο και σε εκείνες των έξι μηνών. Επιπλέον, οι φοιτητές που παρουσίασαν αυξημένη συναισθηματική ευαλωτότητα κατά την μέτρηση του πρώτου τριμήνου, είχαν διπλάσια καταθλιπτικά συμπτώματα στη μέτρηση των 6 μηνών, σε σύγκριση με όσους δεν είχαν παρουσιάσει ανάλογη αύξηση.

Τα ευρήματα αυτά παρέχουν «πειστικές ενδείξεις» για την θεωρία της «μεταδοτικότητας της κατάθλιψης», δήλωσε ο δρ Χέφελ, ο οποίος είναι αναπληρωτής καθηγητής στο Τμήμα Ψυχολογίας του Notre Dame.

Υποδηλώνουν επίσης ότι η μεταβολή του κοινωνικού περιβάλλοντος των πασχόντων από κατάθλιψη, θα μπορούσε να αποτελέσει τμήμα της θεραπείας που κάνουν για να την καταπολεμήσουν.

Γιατί θυμώνουμε τόσο εύκολα!

Ο θυμός που κάποτε αποτελούσε «κλειδί» για την επιβίωση του ανθρώπου τη σήμερον ημέρα πυροδοτείται από ασήμαντες αφορμές, αναφέρει μια κορυφαία ψυχολόγος στη Βρετανία.

Η δρ Σάντι Μαν από το Πανεπιστήμιο του Κεντρικού Λάνκασιρ αναφέρει ότι η επιθετικότητα, η οποία ήταν απαραίτητη στους προγόνους μας προκειμένου να επιβιώνουν και είναι βαθιά «καλωδιωμένη» στον εγκέφαλό μας, μπορεί να στοχεύσει προς λάθος κατεύθυνση όταν δεν υπάρχει άμεσος λόγος για να υφίσταται. Πού οδηγεί αυτό; Σε τρομερό θυμό για ασήμαντα γεγονότα, όπως το να περιμένουμε στην αίθουσα αναμονής ενός γιατρού, το να μας «κρασάρει» ο υπολογιστής ή το να μπλέξουμε με το αυτοκίνητο στην κίνηση.

Η ειδικός συνεχίζει τονίζοντας ότι ο άνετος τρόπος ζωής σήμερα μας έχει «κακομάθει» και έχει ανεβάσει τόσο τον πήχη των προσδοκιών μας ώστε να αντιμετωπίζουμε οτιδήποτε δεν αγγίζει την τελειότητα σαν «οξύθυμα παιδιά».

Η ενέργεια που βοηθούσε τους πρώτους ανθρώπους να επιβιώνουν – να βρίσκουν δηλαδή τροφή και καταφύγιο – έχει χάσει τον στόχο της στον 21ο αιώνα. Αυτό συμβαίνει επειδή για τους περισσότερους – τουλάχιστον στον δυτικό κόσμο – τα βασικά έχουν λυθεί αφήνοντας τα κίνητρα τα οποία «τρέφουν» την επιβίωση χωρίς μια συναισθηματική διέξοδο.

Ο άνθρωπος εξελίχθηκε ώστε να θυμώνει απέναντι σε ορισμένες καταστάσεις, επειδή το συναίσθημα δημιουργεί κίνητρο για να κατακτούμε πράγματα. Για παράδειγμα, το αίσθημα της πείνας μάς θυμώνει μειώνοντας τη σεροτονίνη στον εγκέφαλο και ωθώντας μας να βρούμε τροφή. Αυτός ενδέχεται να είναι ένας από τους λόγους που οι επαναστάσεις γίνονται πιο εύκολα όταν υπάρχει πείνα.

Το Τop 10 των αφορµών που µας κάνουν (πολλές φορές) αναίτια έξαλλους
1. Το να περιμένουμε πολύ στην αίθουσα αναμονής ενός γιατρού.
2. Μποτιλιάρισμα.
3. Ασφυκτικά γεμάτα μέσα μαζικής μεταφοράς
4. Ενας φίλος που αστειεύεται με ένα ευαίσθητο ζήτημα.
5. Ενας φίλος που δεν μας επιστρέφει τα χρήματα που του δανείσαμε.
6. Το να κατηγορούμαστε άδικα από ανθρώπους που δεν μας ενδιαφέρουν.
7. Να πρέπει να καθαρίσουμε για κάποιον άλλον (κυριολεκτικά και μεταφορικά).
8. Να περιμένουμε για πολλή ώρα στην αναμονή του τηλεφώνου.
9. Το να μας δίνονται λάθος οδηγίες όταν αναζητούμε ένα μέρος.
10. Το να μας κλέβουν χρήματα.

Εξελικτική προσαρμογή

Ο θυμός έπαιξε επίσης πολύ σημαντικό ρόλο για τους πρώτους ανθρώπους διατηρώντας ουσιαστικώς τη συνοχή της ομάδας – λειτουργούσε ως προειδοποίηση όταν ένα μέλος της ομάδας ενοχλούσε τα υπόλοιπα με τη συμπεριφορά του. «Αν οι πρόγονοί μας ήταν πολύ “χαλαροί” και άφηναν τους υπόλοιπους να τους κλέβουν την τροφή ή επέτρεπαν στους εχθρούς τους να πλησιάσουν με φόβο να τους σκοτώσουν, τότε το είδος δεν θα είχε επιβιώσει. Ωστόσο ο σύγχρονος άνθρωπος των προηγμένων χωρών σπάνια αντιμετωπίζει πλέον θανάσιμους κινδύνους τέτοιου είδους» γράφει η δρ Μαν.

Ολος αυτός ο θυμός λοιπόν που δεν έχει τον σωστό τρόπο εκτόνωσης τελικώς βγαίνει στον δρόμο όπου μπορούν να προκληθούν ομηρικοί καβγάδες λόγω της κίνησης, σε ένα εστιατόριο όπου είναι πιθανό να γίνει σκηνή για το ότι το γεύμα δεν είχε την τέλεια θερμοκρασία ή σε ένα λεωφορείο όπου άνθρωποι μπορεί να πιαστούν στα χέρια για μια θέση.

Πρόσφατες δημοσκοπήσεις δείχνουν ότι το 90% των ανθρώπων σήμερα θυμώνει πολύ με τα τηλεφωνήματα που δέχεται από τηλεφωνικά κέντρα που προτείνουν προσφορές, ενώ ένας στους δύο γίνεται έξαλλος με τον υπολογιστή του (επειδή αργεί ή δεν δουλεύει σωστά), ώστε να του επιτίθεται χτυπώντας τον. «Τώρα πια έχουν ικανοποιηθεί όλες οι βασικές μας ανάγκες και οι προσδοκίες μας έχουν αυξηθεί» λέει η δρ Μαν και προσθέτει:

«Φερόμαστε πλέον σαν κακομαθημένα παιδιά που περιμένουν να είναι όλα τέλεια και όταν αυτό δεν συμβαίνει στυλώνουν τα πόδια».
Κατά την ειδικό, προκειμένου να ξεπερνούμε αυτές τις ανούσιες κρίσεις θυμού το ερώτημα που πρέπει να θέτουμε στον εαυτό μας είναι ένα: Αυτό που συμβαίνει απειλεί την επιβίωσή μου; Αν η απάντηση είναι αρνητική, τότε μάλλον θα πρέπει να καταλαγιάσουμε τον θυμό μας.

Μήπως νιώθετε συνεχώς αγχωμένοι;

Πώς και γιατί ζούμε καθημερινά και ασταμάτητα στη δίνη του άγχους νιώθοντας ότι οι έγνοιες και οι στενοχώριες δεν μας αφήνουν ούτε στιγμή προκαλώντας μας τόσο ψυχολογικά όσο και σωματικά συμπτώματα;

Το άγχος – που μπορεί να είναι μέτριο ή πολύ έντονο – είναι μία αίσθηση ανησυχίας, που συνήθως προκαλείται από μία έγνοια ή έναν φόβο. Ολοι νιώθουμε κατά καιρούς αγχωμένοι, για παράδειγμα όταν περιμένουμε την απάντηση από τις εξετάσεις που δώσαμε ή από μία συνέντευξη για μία δουλειά που θέλουμε πολύ. Αυτό προφανώς είναι φυσιολογικό. Εκεί που αρχίζει το πρόβλημα είναι όταν ανησυχούμε υπερβολικά και συνέχεια, ακόμα και για πράγματα φαινομενικά ασήμαντα, και δεν μπορούμε να περιορίσουμε και να κοντρολάρουμε το άγχος μας και την έγνοια μας.

Αυτό το γενικευμένο άγχος μπορεί να αποτελεί σύμπτωμα των διαταραχών πανικού, της μετατραυματικής διαταραχής αλλά και κάποιων φοβιών, όπως είναι η αγοραφοβία, η κλειστοφοβία και η κοινωνική φοβία. Είναι όμως πιθανό αυτό το γενικευμένο άγχος να μην αποτελεί σύμπτωμα αλλά μία συνεχή κατάσταση και γι’ αυτό οι ειδικοί το περιγράφουν ονομάζοντάς το γενικευμένη αγχώδη διαταραχή. Το χαρακτηριστικό αυτού του στρες είναι ότι είναι αδιάκοπο και δεν αφορά μόνο ένα ζήτημα αλλά πολλά που το ένα διαδέχεται το άλλο και πολλές φορές δεν είναι και ξεκάθαρα. Μάλιστα συχνά δεν υπάρχει ούτε μία μέρα χωρίς άγχος και με ηρεμία

Η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή μάς επηρεάζει ψυχολογικά και σωματικά.

Το πόσα και πόσο βαριά συμπτώματα βιώνει κανείς εξαιτίας του συνεχούς άγχους που πιθανώς νιώθει είναι κάτι που ποικίλλει από άνθρωπο σε άνθρωπο. Κάποιοι έχουν 1 ή 2 συμπτώματα και άλλοι πολύ περισσότερα. Τα συμπτώματα αυτά μπορεί να είναι τόσο έντονα που να μας κάνουν ακόμη και να αποσυρθούμε από την κοινωνική μας ζωή, την επαφή με τους φίλους και την οικογένειά μας, αλλά και να δυσκολευόμαστε να πηγαίνουμε καθημερινά στη δουλειά μας με αποτέλεσμα συχνά να αναγκαζόμαστε να ζητήσουμε άδεια. Η συνέπεια είναι να νιώθουμε ακόμη πιο αγχωμένοι και να μειώνεται ακόμη περισσότερο η ήδη χαμηλή αυτοπεποίθησή μας. Οταν λοιπόν αυτό το άγχος επηρεάζει την καθημερινότητά μας ή/και μας κάνει να νιώθουμε δυσάρεστα είναι σκόπιμο να αναζητήσουμε επαγγελματική βοήθεια.

Τα ψυχολογικά συμπτώματα: αίσθημα φόβου, αίσθημα ότι είμαστε συνεχώς σε ένταση, ανησυχία, δυσκολία συγκέντρωσης, ευερεθιστότητα.

Τα σωματικά συμπτώματα: ζαλάδες, κούραση, ταχυπαλμίες, μυϊκοί πόνοι, τρέμουλο, ξηροστομία, ιδρώτας, δύσπνοια, στομαχόπονος, ναυτία, πονοκέφαλος, μουδιάσματα, αϋπνία και γενικά δυσκολίες στον ύπνο.

Πώς θα την αναγνωρίσουμε

Σε ορισμένες περιπτώσεις η διάγνωση της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής είναι δύσκολη και μπορεί να την μπερδέψουμε και με την κατάθλιψη. Eτσι, μπορεί να υποφέρουμε από γενικευμένη αγχώδη διαταραχή όταν η ανησυχία επηρεάζει την καθημερινή μας ζωή, τόσο την κοινωνική όσο και την επαγγελματική, οι έγνοιες μας μάς αγχώνουν και μας αναστατώνουν πολύ, ανησυχούμε για όλα και σκεφτόμαστε πάντα το χειρότερο, δεν μπορούμε να σταματήσουμε να ανησυχούμε, νιώθουμε ανήσυχοι κάθε μέρα για τους τελευταίους 6 μήνες.

Ποιους επηρεάζει περισσότερο

Οι ειδικοί υπολογίζουν ότι η γενικευμένη αγχώδης διαταραχή μπορεί να αφορά ακόμη και το 5% του πληθυσμού. Ταλαιπωρεί μάλιστα περισσότερο γυναίκες από ό,τι άνδρες, σε σχετικά νέα ηλικία μεταξύ των 35 και των 39 ετών.

Πώς μπορούμε να βοηθηθούμε

Η γνωσιακή συμπεριφοριστική ψυχοθεραπεία μπορεί να μας βοηθήσει στην αντιμετώπιση της γενικευμένης αγχώδους διαταραχής με στόχο να μάθουμε να κυριαρχούμε στο άγχος μας και να σταματάμε τις καταστροφικές σκέψεις μας, εκλογικεύοντάς τες. Επίσης, μπορεί να μας βοηθήσει το να ασκούμαστε συστηματικά, να αποφεύγουμε την καφεΐνη, το αλκοόλ και το κάπνισμα, να εξασκούμε τον διαλογισμό και το να μάθουμε να χαλαρώνουμε τους μυς μας. Αν χρειαστεί, οι ειδικοί είναι πιθανό να μας χορηγήσουν και φάρμακα.

Οι άνθρωποι που φαίνονται στρεσαρισμένοι δεν είναι πάντα!

Οι περισσότεροι άνθρωποι που δουλεύουν πολύ, έχουν απαιτητικό πρόγραμμα, πολλές υποχρεώσεις και ασχολίες παραπονιούνται ότι είναι και πολύ στρεσαρισμένοι. Τα πράγματα δεν είναι όμως πάντα έτσι. Στην πραγματικότητα το πόσο «στρεσαρισμένος» είναι κανείς έχει μεν να κάνει με τις πιέσεις τις οποίες δέχεται, όμως σημαντικό ρόλο παίζουν η προσωπικότητά του, τα γονίδιά του και ο τρόπος που ζει. Αυτό σημαίνει δηλαδή ότι σημασία δεν έχει μόνο πόσο στρες δεχόμαστε αλλά και πώς μπορούμε να αντεπεξέλθουμε σε αυτό και πόσο ακόμη μπορούμε να ανεχθούμε στη ζωή μας. Όλοι μπορούμε να χειριστούμε το στρες σε κάποιο βαθμό, απλώς άλλοι είναι πιο επιρρεπείς σε αυτό και άλλοι λιγότερο. Έ

να χαρακτηριστικό παράδειγμα είναι ότι, σύμφωνα με τους ειδικούς, οι διευθύνοντες σύμβουλοι που θα περιμέναμε να έχουν πολύ άγχος, αντεπεξέρχονται καλά στην πίεση που τους ασκείται. Ο λόγος είναι ότι αυτή τη δουλειά την κάνουν κατά κανόνα άνθρωποι των οποίων η προσωπικότητα είναι πιο ανθεκτική στις πιέσεις. Άλλωστε, γνωρίζουν καλά ότι είναι σκόπιμο να κρατούν «δυνάμεις» και για το μέλλον, αφού ποτέ δε θα σταματήσουν να υπόκεινται σε πίεση.

«Ποτέ μην ανασκουμπώνεσαι προτού μπεις στο ποτάμι»

…Λέει ο λαός μας, αλλά συχνά αγνοούμε αυτή την παροιμία και το σκεφτόμαστε ως εξής: Αν σκεφτώ το χειρότερο σενάριο θα χαρώ αν μου έρθει το καλύτερο, ενώ αν έρθει το κακό θα έχω υπάρξει κάποιος προετοιμασμένος. Αυτό που πρέπει να συνειδητοποιήσουμε είναι ότι όπως και αν έχουμε σκεφτεί και προετοιμαστεί για μια κατάσταση, χωρίς να έχουμε στην πραγματικότητα γνώση για το τι θα έρθει (αφού ακόμη δεν έχει συμβεί) είναι λάθος.

Το μόνο που μπορούμε να καταφέρουμε με το να προσπαθήσουμε να φανταστούμε τι θα γίνει και πώς θα μπορούσαμε να το αντιμετωπίσουμε είναι να αγχωθούμε ακόμη περισσότερο, ακόμη και να φτάσουμε να πάθουμε κατάθλιψη. Αυτό που έχει αξία να κάνουμε είναι να ψάξουμε να βρούμε λύσεις όταν παρουσιαστεί η δυσκολία. Για να εμπλακούμε στην επίλυση ενός προβλήματος πρέπει να αναγνωρίσουμε καλά το πρόβλημα και τις παραμέτρους του, κι αυτό μπορεί να γίνει μόνο αν βιώσουμε το πρόβλημα. Καλό είναι να προετοιμαστούμε μόνο έχοντας μια αδρή ιδέα για το πώς θα λύσουμε το πρόβλημα αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι η υπερανάλυση είναι αυτή που φέρνει το άγχος.

Ευχαριστούμε για τη συνεργασία τη δρα Ναταλία Κουτρούλη, MSc, ψυχολόγο υγείας, με εκπαίδευση στη γνωσιακή ψυχοθεραπεία και στη συμβουλευτική, διευθύντρια στο Κέντρο Εφαρμοσμένης Ψυχοθεραπείας και Συμβουλευτικής.

www.vita.gr

Έλλειψη επικοινωνίας;

Ειρήνη Μεσσήνη
Συμβουλευτική Ψυχολόγος.

Πολύ συχνά ακούω τους ανθρώπους γύρω μου να μιλούν και να συμφωνούν για την έλλειψη επικοινωνίας που υπάρχει στις εργασιακές, αλλά και στις προσωπικές σχέσεις. Συνδιαλέγονται και συμφωνούν πως όλοι γύρω προβάλλουν εγωκεντρισμό και πως οι αληθινές, ανιδιοτελείς ανθρώπινες σχέσεις έχουν χαθεί. Πως όμως γίνεται όλοι να συμφωνούμε στη βάση της διαφωνίας μας; Μήπως τελικά συμφωνούμε περισσότερο από όσο διαφωνούμε; Και αφού όλοι αναζητούμε αληθινά θετικές σχέσεις, γιατί κάνουμε αρνητικές σκέψεις και είμαστε τόσο αρνητικά προκατειλημμένοι ότι όλες οι σχέσεις είναι καταδικασμένες;

Ο δρόμος προς την προσωπική ευτυχία δεν είναι εύκολος και κυρίως δεν ταυτίζεται με την οικονομική-επαγγελματική επιτυχία, ακριβώς επειδή δεν αποτελεί αποτέλεσμα επιστημονικών γνώσεων και τεχνικών δεξιοτήτων. Η ευτυχία σχετίζεται άμεσα με την ποιότητα των διαπροσωπικών μας σχέσεων, κυρίως όμως με την εικόνα και την εκτίμηση που τρέφουμε για τον εαυτό μας. Η αγάπη για τον εαυτό μας τροφοδοτεί την ποιότητα στις διαπροσωπικές μας σχέσεις στα πλαίσια του περιβάλλοντος που ζούμε και  δημιουργούμε.

Ταυτόχρονα η ποιότητα των διαπροσωπικών μας σχέσεων παίζει καθοριστικό ρόλο στην ανάπτυξη και την εξέλιξη της προσωπικότητας μας, αλλά και στην ποιότητα της ζωής μας και στην επίτευξη των στόχων μας.

Η οικογένεια, οι σύντροφοι, οι φίλοι, οι συγγενείς, οι γείτονες, οι συνεργάτες διαμορφώνουν ένα σχεσιακό δίκτυο το οποίο αφενός βασίζεται στις αλληλεπιδράσεις, αφετέρου συνδέεται στην καλύτερη του εκδοχή του, με ένα σύνολο σχέσεων υποστήριξης, αλληλεγγύης και αλληλοβοήθειας. Η ανάπτυξη ωστόσο, αλλά κυρίως η διατήρηση των σχέσεων σε αυτό το δίκτυο, ακροβατούν πολλές φορές σε τεντωμένα σχοινιά και κινούνται σε ένα έδαφος κινούμενης άμμου, όταν το κάθε μέλος του δικτύου αφήνει τις σχέσεις του στο έλεος της τύχης…

Επειδή όμως η επικοινωνία και η δυναμική των σχέσεων δεν είναι θέμα τύχης, αλλά ένας συνδυασμός χημείας και επικοινωνιακών δεξιοτήτων, πολλοί από εμάς ζούμε σε ένα εύθραυστο σχεσιακό δίκτυο, το οποίο μας προκαλεί ανασφάλεια και αρνητικά συναισθήματα τα οποία και επηρεάζουν αρνητικά συνολικά την ποιότητα της ζωή μας.

Τι είναι όμως αυτό που μπορεί να βοηθήσει να εξυγιάνουμε και γιατί όχι να αναβαθμίσουμε των τομέα των σχέσεων μας;

Στο πρώτο σκαλοπάτι της προσωπικής ευτυχίας, αλλά και στο κέντρο κάθε υγιούς σχεσιακού δικτύου βρίσκεται πάντα η αυτοεκτίμηση. Η εκτίμηση, ο σεβασμός  και η αποδοχή του εαυτού μας αποτελεί ρυθμιστή των προσωπικών μας σχέσεων. Η αγάπη ωστόσο του εαυτού μας, ακριβώς επειδή αποτελεί προϊόν μάθησης και προσωπικής ανάπτυξης δεν είναι αυτονόητη για όλους. Με την ίδια λογική και οι ανθρώπινες σχέσεις δεν είναι απλά θέμα τύχης ή ατυχίας, αλλά επιλογών.

Συνειδητά ή ασυνείδητα τα άτομα με χαμηλή αυτοεκτίμηση δημιουργούν συνήθως σχέσεις με ανθρώπους που τείνουν να διαιωνίζουν τη χαμηλή τους αυτοεκτίμηση. Συναναστρέφονται με ανθρώπους που τους αξιολογούν αρνητικά έτσι ώστε να μη χαθεί αυτή η ομοιόσταση στην εικόνα που έχουν δημιουργήσει για τον εαυτό τους. Οι αρνητικές εκτιμήσεις των άλλων τροφοδοτούν τα πιστεύω τους και τους φέρνουν σε επαφή με την πραγματικότητα τους. Όσο αρνητική και να είναι για αυτούς η πραγματικότητα αυτή τους βοηθά να νομίζουν ότι ισορροπούν και ότι νιώθουν ασφαλείς, αφού είναι αυτό που έχουν μάθει. Τους επιτρέπει να προβλέπουν και να ελέγχουν τις αντιδράσεις των άλλων, σαν ένα είδος αυτό-εκπληρούμενης προφητείας.

Με άλλα λόγια η έλλειψη επικοινωνίας και η συνεχής δημιουργία μη υγειών σχέσεων δεν αποτελεί απλά ένα τυχαίο γεγονός, αλλά αποτελεί προϊόν μιας μαθημένης αδυναμίας και μιας μαθημένης συμπεριφοράς στα πλαίσια της οποίας το άτομο καταδικάζει τον εαυτό του ως αποτυχημένο και ανίκανο μέσα σε σχέσεις αρνητικές που διαρκώς υποβαθμίζουν την επικοινωνία του.

Στην ίδια βάση και η ανάπτυξη υγειών σχέσεων αποτελεί μια μαθημένη συμπεριφορά, η οποία καθορίζεται πάντα από την αγάπη και την αποδοχή του εαυτού. Είναι απαραίτητο να μάθει πρώτα κάποιος να αγαπά, να σέβεται και να εκτιμά των εαυτό του. Να προβάλλει και να αξιοποιεί τα θετικά του σημεία  ώστε να κατακτά την αποδοχή των άλλων για να μπορεί να επικοινωνεί δημιουργικά και να αναπτύσσει θετικές σχέσεις.

Φυσικά δεν ταιριάζουν και βέβαια δεν συμφωνούν όλοι οι άνθρωποι με όλους. Όμως και η διαφωνία είναι μέρος της υγιούς επικοινωνίας. Ο σεβασμός και η αποδοχή της διαφορετικότητας είναι δείγμα αυτό- σεβασμού και υγιούς προσωπικής εξέλιξης. Οι ανθρώπινες σχέσεις στηρίζονται στην επικοινωνία. Η επικοινωνία όμως με τους άλλους ανθρώπους απαιτεί πρώτα ουσιαστική επικοινωνία με τον εαυτό μας.

Με πολύ απλά λόγια αν δεν αγαπήσεις εσύ πρώτος τον εαυτό σου δεν πρόκειται να το κάνουν οι άλλοι για σένα, αλλά δε θα μπορέσεις και εσύ να αγαπήσεις πραγματικά κανένα άλλο.

Γιατί κρύβω μυστικά και λέω ψέματα;

Αγγελική Γουδέλη
Ψυχολόγος M.A. Επιχειρησιακή Ψυχολογία.

Η Αγγελική Γουδέλη, Ψυχολόγος M.A., εξηγεί για ποιους λόγους κρύβουμε μυστικά και λέμε ψέματα, καθώς και ποια είναι η επίδρασή τους στις σχέσεις μας.

Μυστικά και ψέματα, μπορεί να είναι ο τίτλος Χολιγουντιανής ταινίας αλλά όχι μόνο. Είναι δύο έννοιες που βρίσκονται σε όποια ανθρώπινη σχέση μπορεί να πάει ο νους μας: κυβερνώντων-πολιτών, συναδέλφων, ενός ζευγαριού, γονιού-παιδιού, φίλων, ακόμη και στην πιο στενή σχέση που έχουμε, αυτή με τον ίδιο μας τον εαυτό.
Αναρωτηθείτε για μια στιγμή “πόσο συχνά λέω ψέματα;” και “πόσα μυστικά έχω από τους κοντινούς μου ανθρώπους;”.  Σκεπτόμενοι τα δικά σας μυστικά και ψέματα κάποιοι θα αναστενάξουν από το βάρος που αυτά μπορεί να προκαλούν. Άλλοι θα χαμογελάσουν φέρνοντας στο μυαλό τους πράγματα τα οποία είναι αποκλειστικά δικά τους. Κι άλλοι θα σπεύσουν να πουν ότι είναι «ανοιχτό βιβλίο» και δε λένε ποτέ ψέματα στους αγαπημένους τους.
Όποια κι αν είναι η αντίδρασή σας, είναι γεγονός ότι τα μυστικά και τα ψέματα, είτε είναι μικρά, είτε μεγάλα, συναισθηματικά, πρακτικά ή επαγγελματικά, έχουν σταθερή θέση στην καθημερινότητά μας, ακόμα κι αν πολλές φορές δεν συνειδητοποιούμε καν ότι τα χρησιμοποιούμε. Από την πολύ απλή και συνηθισμένη απάντηση που δίνουμε στο Τι κάνεις; - Μια χαρά είμαι, τα “θετικά” κατά συνθήκη ψέματα όπως Είσαι το πιο έξυπνο παιδί/η πιο όμορφη γυναίκα στον κόσμο, μέχρι τα μεγαλύτερα μυστικά και ψέματα που μπορεί να κλονίσουν την εμπιστοσύνη που έχει χτιστεί σε μια σχέση.
Σύμφωνα με σχετικές έρευνες (DePaulo & Kashy, 1996-1998) η συχνότητα με την οποία ψεύδονται οι ενήλικες είναι περίπου 1 έως 2 φορές την ημέρα υπολογίζοντας μόνο τα ψέματα που είχαν ως συνειδητό στόχο την εξαπάτηση ακόμη κι αν το κίνητρο ήταν κάποιος καλός σκοπός. Δεν φαίνεται να υπάρχει διαφορά μεταξύ ανδρών και γυναικών στο πόσο συχνά ψεύδονται, και τα δύο φύλα είχαν πει ψέματα στο 30% των συνδιαλλαγών που διήρκησαν από 10 λεπτά και πάνω. Και αυτό το ποσοστό αυξάνεται σημαντικά σε δείγμα φοιτητών, όπου τα ευρήματα δείχνουν ότι λένε ψέματα μία στις δύο φορές που μιλάνε με τους γονείς τους!
Γιατί όμως έχουμε τόσο συχνή ανάγκη να αποκρύπτουμε την αλήθεια; Ή να παρουσιάζουμε μια παραποιημένη εκδοχή της; Πρώτα απ’ όλα είναι σημαντικό να αναγνωρίσουμε ότι μαθαίνουμε από πολύ μικροί τα οφέλη της εξαπάτησης. Όταν μάθουμε ότι μια ζημιά μας έχει συνέπειες είναι πιθανό την επόμενη φορά να αποκρύψουμε την συμμετοχή μας σε αυτή, π.χ. δεν ξέρω πως έσπασε το βάζο, ώστε να συνεχίσουμε να έχουμε την εύνοια των γονιών. Ακόμα και για να πετύχουμε κάτι ως παιδιά μπορεί να χρησιμοποιήσουμε την εξαπάτηση, π.χ. δεν έχω φάει γλυκό σήμερα για να πάρουμε αυτό το επιπλέον απαγορευμένο σοκολατάκι.
Και αργότερα στη ζωή, ενώ το ψέμα έχει κακή φήμη και είναι κατακριτέο φαίνεται ότι η κοινωνία έμμεσα το προωθεί. Κάποιες φορές ένα μικρό ψέμα ή μυστικό φαίνεται να είναι μια καλή λύση για να προστατεύσουμε τον εαυτό μας σύμφωνα με τους κοινωνικούς κανόνες. Για παράδειγμα εάν καθυστερήσουμε σε κάποιο επαγγελματικό ραντεβού οι συνέπειες ως προς την επαγγελματική μας εικόνα θα είναι μάλλον μικρότερες εάν πούμε κόλλησα στην κίνηση αντί να παραδεχτούμε ότι μας πήρε ο ύπνος. Και στις πιο προσωπικές μας σχέσεις μπορεί να φανεί πιο εύκολο να πούμε ένα ψέμα από το να γίνουμε ευάλωτοι ή να προκαλέσουμε μια σύγκρουση.
Κάτι ακόμα που φαίνεται να μας ωθεί να κρατήσουμε ένα μυστικό ή να πούμε ψέματα είναι για να προστατεύσουμε τα αισθήματα των άλλων. Με αυτόν τον τρόπο διευκολύνεται (έστω και ψευδώς ή/και προσωρινώς) η επικοινωνία μας μαζί τους ή ακόμη προσφέρουμε και υποστήριξη σε άλλους, π.χ. κάνοντας ένα κομπλιμέντο το οποίο δεν πιστεύουμε στην πραγματικότητα. Αυτού του είδους τα ψέματα είναι πιο συχνά προς τους οικείους μας και οι γυναίκες φαίνεται να είναι πιο επιρρεπείς στην χρήση τους σε σχέση με τους άντρες.

Φυσικά υπάρχουν και οι περιπτώσεις που τα ψέματα έχουν στόχο να βλάψουν άλλους ή να εξυπηρετήσουν καθαρά προσωπικά συμφέροντα. Ένα τέτοιο παράδειγμα είναι ο τρόπος με τον οποίο χρησιμοποιούν τα ψέματα  οι πολιτικοί για να καλύψουν τη διαφθορά ή να χειραγωγήσουν τους πολίτες. Αυτή η διαδικασία έχει προφανείς οικονομικές και κοινωνικές επιπτώσεις (φτώχεια, ανεργία, αίσθηση απελπισίας, θυμός, βία κ.α.) στις κοινωνίες του κόσμου σήμερα.
Κάποιες φορές η ένταση και η συχνότητα που λέγονται τα ψέματα συνιστούν κάποια παθολογία (μυθομανία). Αυτή η συμπεριφορά συνήθως γίνεται αντιληπτή από το περιβάλλον του “ψεύτη”, κυρίως εξαιτίας του πλήθους των ψεμάτων και του κραυγαλέου περιεχομένου τους που δημιουργούν σημαντική δυσκολία στην ανάπτυξη μιας ουσιαστική σχέσης οικειότητας.
Η οικειότητα έχει ως βασικό συστατικό της την εμπιστοσύνη. Και η εμπιστοσύνη είναι ακριβώς αυτή που φαίνεται να πλήττεται περισσότερο με ένα μικρό ή μεγάλο μυστικό/ψέμα, είτε αυτό αποκαλυφθεί είτε όχι. Εάν αποκαλυφθεί τότε ο άλλος χάνει την εμπιστοσύνη του σε εμάς, εάν δεν αποκαλυφθεί τότε κλονίζεται η εμπιστοσύνη μας στον εαυτό μας (“δεν είμαι αρκετά καλός-ή όπως είμαι, για να είμαι αποδεκτός-ή πρέπει να λέω ψέματα”) και μπαίνουμε σε έναν φαύλο κύκλο χαμηλής αυτοεκτίμησης και διαστρεβλωμένης εικόνας του εαυτού.
Αν και το κίνητρο μάλλον είναι ο ενστικτώδης φόβος μας ότι θα εκτεθούμε και θα ρισκάρουμε την αποδοχή των άλλων λέγοντας “την αλήθεια και μόνο την αλήθεια”, τελικά αυτό που αποφεύγουμε είναι να δείξουμε τον πραγματικό μας εαυτό κι έτσι, αυτό που πετυχαίνουμε είναι να εμποδίζουμε την ανάπτυξη της ίδιας της σχέσης που θέλουμε να προστατεύσουμε.