Υπάρχουν διάφοροι
ορισμοί της αποτυχίας, καθώς ο κάθε άνθρωπος διαθέτει διαφορετικά σημεία
αναφοράς, συστήματα πεποιθήσεων και διαφορετικές αξίες. Μία αποτυχία για
έναν άνθρωπο μπορεί να είναι ένα μεγάλο μάθημα ζωής για κάποιον άλλον...
Στη διάρκεια της ζωής όλων, εκδηλώνεται ο φόβος της αποτυχίας. Όμως, ο φόβος της αποτυχίας(που ονομάζεται και "ατυχοφοβία") επικρατεί όταν του επιτραπεί να δημιουργήσει εμπόδια και να αποτρέψει την πρόοδο, τα βήματα προς τα εμπρός.
Οι αιτίες του φόβου
της αποτυχίας είναι πολυ-παραγοντικές. Συγκεκριμένα, οι επικριτικοί ή οι μη
υποστηρικτικοί γονείς συνδέονται με μια από τις αιτίες για μερικούς ανθρώπους,
επειδή, υπήρχε συστηματική υπονόμευση ή ταπείνωση στην παιδική ηλικία, τα οποία
μετατράπηκαν σε αρνητικά συναισθήματα και μεταφέρθηκαν στην ενήλικη ζωή.
Επίσης, ένα
τραυματικό γεγονός μπορεί να είναι μια αιτία. Για παράδειγμα, πριν από μερικά
χρόνια σε μία σημαντική παρουσίαση, μπροστά σε μια μεγάλη ομάδα ανθρώπων, η
απόδοση δεν ήταν και τόσο καλή. Η εμπειρία αυτή, εφόσον αξιολογηθεί ως απαίσια
ή τραγική, μεταφράζεται ως αποτυχία και σε μεταγενέστερα γεγονότα εκδηλώνεται
ως φόβος αποτυχίας.
τα Σημάδια του Φόβου
της Αποτυχίας
Εφόσον επικρατεί ο
φόβος της αποτυχίας, τότε ενδέχεται να εκδηλώνονται μερικά από τα παρακάτω
συμπτώματα:
Απροθυμία για τη
δοκιμή νέων πραγμάτων ή απροθυμία δέσμευσης υλοποίησης έργων και αρμοδιοτήτων.
Κατεύθυνση προς τα
γνώριμα: Προθυμία μόνο για εκείνα τα πράγματα που σίγουρα θα ολοκληρωθούν
τέλεια και με επιτυχία.
Αυτο-σαμποτάζ:
Αναβλητικότητα, υπερβολικό άγχος ή και αποτυχία διεκπεραίωσης στόχων.
Μειωμένη
αυτο-αποδοχή και χρήση αρνητικών δηλώσεων: "Ποτέ δε θα είμαι αρκετά καλός
για την προαγωγή" ή "Δεν υπάρχει περίπτωση να με δεχτούν στην παρέα,
είμαι χαζός!".
Διαχείριση του Φόβου
της Αποτυχίας
Είναι σημαντικό να
σημειωθεί πως πάντα υπάρχει μια πιθανότητα αποτυχίας. Οι εγγυήσεις στη ζωή είναι
μηδαμινές, έως ανύπαρκτες, επομένως η αναζήτηση του "Σίγουρου" είναι
ένα χαμένο παιχνίδι εξ αρχής. Ωστόσο, ο φόβος ευδοκιμεί και χρήζει διαχείρισης.
Παρακάτω αναφέρονται μερικοί τρόποι για την αντιμετώπιση και μείωση του φόβου
της αποτυχίας:
Αξιολόγηση όλων των
πιθανών ενδεχομένων – Ο φόβος της αποτυχίας συνδέεται άμεσα με το Άγνωστο
και το Αβέβαιο. Αξιολογώντας κάθε κατάσταση με λογικά και πραγματικά ευρήματα,
αυξάνονται οι πιθανότητες αποδέσμευσης του φόβου και ενίσχυσης της
διεκπεραίωσης. Για τη μείωση του φόβου, χρειάζεται να λαμβάνονται υπόψη όλα τα
πιθανά αποτελέσματα της απόφασης χρησιμοποιώντας λογικά και πραγματικά
επιχειρήματα.
Εξάσκηση της θετικής
σκέψης – Η θετική σκέψη είναι ένας απίστευτα ισχυρός τρόπος για να
οικοδομηθεί η αυτοπεποίθηση και να εξουδετερωθεί το αυτο-σαμποτάζ. Όσο
εξασκείται η θετική σκέψη, τόσο γίνεται γνώριμη και σταδιακά διαχέεται φυσικά.
Εξετάζοντας το σενάριο της χειρότερης περίπτωσης – Με την εξέταση του
χειρότερου σεναρίου, αποκαλύπτεται η πραγματική αιτία του φόβου της αποτυχίας
και με την αξιολόγηση της χειρότερης περίπτωσης αποφεύγεται η μεγαλοποίηση της
αποτυχίας. Επίσης, η χειρότερη περίπτωση, μερικές φορές μπορεί να μην είναι
τόσο άσχημη στην πραγματικότητα και η αναγνώριση αυτού βοηθάει στην
αντιμετώπιση του φόβου.
Σχεδιασμός Β'
σχεδίου – Εφόσον επικρατεί ο φόβος της αποτυχίας, τότε, η κατοχή ενός «Β
σχεδίου», μπορεί να βοηθήσει στην εξάλειψη της γνωσιακής
"καταστροφής" και η μετακίνηση προς τα εμπρός καθίσταται εφικτή.
Ρύθμιση μικρών στόχων – Η ανάθεση "μικρών" στόχων είναι πιο
αποτελεσματική απ' ότι η ρύθμιση ενός και μοναδικού-μεγάλου στόχου, καθώς ο
φόβος της αποτυχίας εμποδίζει τη "βήμα-προς-βήμα" τεχνική για την
επίτευξη αυτού του μοναδικού στόχου. Η εστίαση στην τελική εικόνα-στόχο,
αποτρέπει τη συγκέντρωση στο κάθε βήμα προς τον τελικό στόχο. Είναι χρήσιμο η
αρχή να βασίζεται στον ορισμό μικρών στόχων που με την επίτευξή τους βοηθούν
στην οικοδόμηση της αυτοπεποίθησης και κατά συνέπεια στην κινητοποίηση της
πραγματοποίησης του τελικού στόχου.
Η αξιολόγηση, η
εξάσκηση και η εξέταση όλων των πιθανών ενδεχομένων με ορθολογικό τρόπο και η
ανάπτυξη σχεδίων έκτακτης ανάγκης, μαζί με την θετική σκέψη, σηματοδοτούν το
δρόμο προς την αντιμετώπιση του φόβου της αποτυχίας και προς την εξέλιξη και
πρόοδο. Είναι βασικό κομμάτι η συνειδητοποίηση πως πάντα υπάρχουν δύο επιλογές:
είτε η επιλογή του φόβου της αποτυχίας είτε η επιλογή της απομάκρυνσης από τον
φόβο της αποτυχίας. Όσο θρέφεται, τόσο θα υπάρχει!
Σημείωση: Μερικές
φορές, ο φόβος της αποτυχίας μπορεί να είναι ένα σύμπτωμα μιας σοβαρότερης
κατάστασης της ψυχικής υγείας. Εάν ο φόβος επηρεάζει την καθημερινή σας
ζωή σε μεγάλο βαθμό και μειώνει την ποιότητα της ζωής σας, τότε είναι σημαντικό
να μιλήσετε με τον ιατρό σας ή με κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας.
Συγγραφέας Άρθρου
Χρυσάννα
Μαστοράκη - Σύμβουλος Ψ.Υγείας
MSc. Κλινική
Ψυχολογία Ψυχοθεραπεύτρια Παροχή υπηρεσιών ψυχικής υγείας σε ενήλικες, γονείς,
παιδιά & εφήβους.
ΠΗΓΗ:
e-psychology.gr
