Στο πλαίσιο της Δράσης "Ερευνώ-Δημιουργώ-Καινοτομώ" (ΕΠΑνΕΚ - ΕΣΠΑ), το Ινστιτούτο Γενετικής Βελτίωσης και Φυτογενετικών Πόρων -ΕΛΓΟ-ΔΗΜΗΤΡΑ, το Τμήμα Γεωπονίας του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων, η εταιρεία περιβαλλοντικών μελετών «Συστάδα Ο.Ε.», τα φυτώρια Agriherb και Ε.Βίτσιος, και η εταιρία πληροφορικής Verus+ Ο.Ε., έχουν αναλάβει το έργο «Ανάδειξη τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών και αυτοφυών οπωροφόρων δέντρων και θάμνων» - EcoVariety. Το έργο αφορά στη συλλογή, αναγνώριση, διατήρηση, αξιολόγηση και πιλοτική αξιοποίηση αυτοφυών καρποφόρων θάμνων και τοπικών παραδοσιακών ποικιλιών οπωροφόρων δέντρων.
Ως τοπική ποικιλία ορίζεται
ένας δυναμικός πληθυσμός ο οποίος έχει ιστορική προέλευση, διακριτή ταυτότητα
και στερείται επιστημονικής βελτιωτικής παρέμβασης. Οι ποικιλίες αυτές συχνά είναι
καλύτερα προσαρμοσμένες στις τοπικές συνθήκες, πιο ανθεκτικές στις ασθένειες
και παράγουν καρπούς με μεγάλη διατροφική αξία. Ακόμα, μπορούν να αποτελέσουν
μια αναντικατάστατη πηγή γενετικού υλικού για τη βελτίωση καλλιεργούμενων
ποικιλιών. Ωστόσο, λίγα πράγματα έχουν γίνει ακόμα για την καταγραφή, την
αξιολόγηση και τη διάσωση τοπικών ποικιλιών οπωροφόρων δέντρων.
Την ανάγκη αυτή έρχεται να
υπηρετήσει το έργο Ecovariety. Η επιτόπια έρευνα μας πραγματοποιήθηκε σε 8
οικολογικά σημαντικές ορεινές περιοχές της χώρας: την Οροσειρά Ροδόπης, τα Πιέρια
Όρη, το ορεινό τόξο της Αλμωπίας, τον Γράμμο, την περιοχή Βιτσίου – Πρεσπών, το
Εθνικό Πάρκο Βόρειας Πίνδου, τα Τζουμέρκα και τα Θεσπρωτικά όρη. Με τη βοήθεια
των ντόπιων καλλιεργητών, των τοπικών Κοινοτήτων, επιστημόνων και ερευνητών,
καταγράφηκαν πάνω από 800 δέντρα, τα οποία -σύμφωνα με τις μαρτυρίες που
συγκεντρώθηκαν- ανήκουν σε τοπικές, παραδοσιακές ποικιλίες οπωροφόρων δέντρων.
Τα περισσότερα δέντρα ήταν πολύ μεγάλης ηλικίας, ορισμένα μεγαλύτερης και από
έναν αιώνα.
Παράλληλα με τις τοπικές
ποικιλίες, το έργο μας στράφηκε και στα αυτοφυή, καρποφορά είδη, όπως η Αγριοτριανταφυλλιά
(Rosa canina), η Κρανιά (Cornus mas), το Σμέουρο (Rubus ideaus), το Μύρτιλο (Vaccinium
myrtillus), η Κουφοξυλιά (Sambucus nigra) η Τσαπουρνιά (Prunus spinosa), το ρούδι
(Rhus coriaria)και το Αμελαγχές (Amelanchier ovalis). Δασικοί καρποί, όπως
αυτοί των παραπάνω ειδών, έχουν μεγάλη θρεπτική, γευστική ή φαρμακευτική αξία,
τόσο που θα άξιζε να χαρακτηριστούν ως υπερτροφές. Η γενετική παραλλακτικότητα
που υπάρχει στις τοπικές ποικιλίες αποτελεί ένα πολύτιμο πόρο για τη βελτίωση
των καλλιεργούμενων φυτών, ενώ τα ίδια τα είδη αυτά μπορούν να προσφέρουν
ευκαιρίες για νέες δυναμικές καλλιέργειες, προσαρμοσμένες στα ιδιαίτερα
περιβάλλοντα της ελληνικής υπαίθρου, μετά βέβαια από τη συστηματική τους
μελέτη.
Μετά την επιτόπια έρευνα, το
έργο μας συνεχίζεται στα εργαστήρια, όπου πραγματοποιείται:
- Γενετική
ταυτοποίηση των φυτών που επιλέχθηκαν, ώστε να διακριθούν οι τοπικοί πληθυσμοί
και να διερευνηθούν οι φυλογενετικές σχέσεις μεταξύ τους.
- Ανάλυση των
καρπών, ώστε να αναδειχθούν τα ιδιαίτερα θρεπτικά και μορφολογικά
χαρακτηριστικά των καρπών και να προσδιοριστεί η περιεκτικότητά τους σε
αντιοξειδωτικό δυναμικό, φαινολικά συστατικά κ.ά.
- Ανάλυση των
φύλλων και ανθών, ώστε να διερευνηθεί η περιεκτικότητά τους σε αρωματικές και
φαρμακευτικές ουσίες.
Ταυτόχρονα, με βάση τα
συγκεντρωμένα στελέχη από τους τοπικούς πληθυσμούς, δημιουργήσαμε πιλοτικούς
αγρούς στις εκτάσεις του ΕΛΓΟ – Δήμητρα, με στόχο την παραγωγή επιλεγμένων
στελεχών και την μελέτη των καλύτερων καλλιεργητικών πρακτικών. Με τη βοήθεια
των συνεργαζόμενων φυτωρίων αναπαράγονται 10.000 φυτά από τα επιλεγμένα είδη
και ποικιλίες, συμβάλλοντας έτσι άμεσα στη διάδοση της καλλιέργειας των ειδών.
Τέλος,
ένας από τους κύριους στόχους του έργου είναι η ανοιχτή δημοσιοποίηση και
διάδοση των αποτελεσμάτων και η προώθηση της καλλιέργειας των παραπάνω ειδών.
Όλα λοιπόν τα αποτελέσματα της έρευνας μας είναι ελεύθερα διαθέσιμα στην
διαδραστική εφαρμογή που έχουμε δημιουργήσειhttps://ecovariety.gr/. Σε αυτό το
πλαίσιο, διοργανώνουμε σειρά τοπικών εργαστηρίων σε όλες τις περιοχές του
έργου. Ένα από αυτά θα πραγματοποιηθεί την Πέμπτη 12 Αυγούστου, στις 7 μμ. στοΝεστόριο(χώρος
«River Party»), με την υποστήριξη του Δήμου Νεστορίου.
Σας καλούμε λοιπόν να το
παρακολουθήσετε και σας παρακαλούμε να δημοσιοποιήσετε την πρόσκληση.
