Τα τραγικά γεγονότα έχουν
γίνει δυστυχώς μέρος της καθημερινής μας ζωής. Τα μέσα μαζικής επικοινωνίας και
ιδιαίτερα η τηλεόραση, φέρνουν τόσο κοντά μας και τόσο γρήγορα τις καταστροφές
που συμβαίνουν, που είναι αδύνατον να μην επηρεαζόμαστε από όλα όσα βλέπουμε
και ακούμε.
Οι εικόνες αεροπορικών δυστυχημάτων, φυσικών καταστροφών, το τσουνάμι της Ασίας, ο φονικός τυφώνας Κατρίνα, τα τρομοκρατικά κτυπήματα, ταινίες που δείχνουν ανθρώπους σε οδύνη, πτώματα, χωρισμένες οικογένειες, χαμένα παιδιά, δημιουργούν έντονα αισθήματα λύπης, πένθους, απόγνωσης και ανασφάλειας όχι μόνο στους ενήλικες αλλά ιδιαίτερα στα παιδιά.
Επιβάλλεται να δίνουμε ειδική
προσοχή στα παιδιά μας, οποιαδήποτε και εάν είναι η ηλικία τους, για να τα
βοηθούμε να αντεπεξέρχονται και να καταλαβαίνουν το τι έχει συμβεί.
Υπάρχουν οι περιπτώσεις που
τα παιδιά έχουν χάσει σε ένα τραγικό γεγονός, ένα μέλος της οικογένειας τους ή
ένα φίλο, μπορεί να ήσαν τα ίδια παρόντα σε μια τέτοια κατάσταση ή απλά να
έχουν παρακολουθήσει από την τηλεόραση, τις εφημερίδες, το διαδίκτυο την
εξέλιξη συνταρακτικών γεγονότων.
Σε κάθε περίπτωση έχουμε
καθήκον να τα βοηθήσουμε και να μην επιτρέψουμε να καταστούν αυτά, επιπρόσθετα
θύματα των δραματικών γεγονότων.
Ο τρόπος με τον οποίο τα
παιδιά βιώνουν και αντιδρούν στις εν λόγω καταστάσεις, εξαρτάται πολύ από την
ηλικία τους και από την ψυχοσύνθεση τους. Παιδιά που είναι ήδη αγχώδη και
φοβούνται εύκολα, θα δυσκολευτούν περισσότερο από τα άλλα για να αντιμετωπίσουν
μια τέτοια κατάσταση.
Επίσης παιδιά που έχουν
πρόσφατα υποφέρει ψυχικά λόγω απώλειας κάποιου αγαπημένου προσώπου στην
οικογένεια ή στο περιβάλλον τους ή που υποφέρουν λόγω διαζυγίου των γονιών
τους, θα έχουν περισσότερες δυσκολίες να αντεπεξέλθουν.
Στις περιπτώσεις που τα
παιδιά εμπλέκονται άμεσα σε δραματικές καταστάσεις και έχουν χάσει ένα μέλος
της οικογένειας ή ένα φίλο τους, είναι ιδιαίτερα δύσκολο για τους γονείς τους
να τα βοηθήσουν. Πράγματι επειδή και οι ίδιοι υποφέρουν, πιθανόν να μην είναι
σε θέση να κάνουν τα σωστά πράγματα για να βοηθήσουν ικανοποιητικά τα παιδιά
τους. Σε τέτοιες περιπτώσεις χρειάζεται βοήθεια από εξειδικευμένους ψυχολόγους
ή και παιδοψυχίατρους.
Η βοήθεια που μπορούν να
δώσουν οι γονείς στα παιδιά τους για να αντεπεξέλθουν και να κατανοήσουν
τραγικά συμβάντα, εξαρτάται από την ηλικία τους.
|
Δεν πρέπει να ξεχνούμε το
γεγονός ότι η συνομιλία των γονιών με τα παιδιά τους για τα ζητήματα αυτά,
δεν προκαλεί προβλήματα. Οι γονείς δεν πρέπει να
νομίζουν ότι μιλώντας με τα παιδιά τους για ένα τραυματικό γεγονός ότι θα τα
αναστατώσουν, θα τα στεναχωρήσουν ή θα τα τραυματίσουν ξανά. Αντίθετα εάν δεν μιλούν με
τα παιδιά τους τακτικά για τα ζητήματα αυτά, θα δημιουργηθεί ένα
επικοινωνιακό κενό μεταξύ παιδιών και γονιών που θα είναι κακό για την ψυχική
υγεία των παιδιών τους. Τα παιδιά έχουν ανάγκη να
μιλούν για γεγονότα που τους έχουν προκαλέσει ψυχική αναστάτωση και πόνο με
οποιονδήποτε τρόπο. Είναι σημαντικό να αισθάνονται ότι μπορούν να μιλούν για
τους φόβους και ανησυχίες τους όταν το θέλουν. |
Για μικρά παιδιά προσχολικής
ηλικίας, ίσως ο καλύτερος τρόπος είναι απλά να τα απομακρύνουν από την
τηλεόραση, να μην τα αφήνουν να βλέπουν τις ειδήσεις, περιορίζοντας τις ώρες
κατά τις οποίες και οι ίδιοι τις παρακολουθούν. Πράγματι πολλές εικόνες που
προβάλλονται μπορεί να έχουν ιδιαίτερα αρνητική επίδραση στον ψυχικό τους
κόσμο.
Το τελευταίο ισχύει και για
μεγαλύτερα παιδιά. Οι γονείς τους δεν πρέπει να τους επιτρέπουν να
παρακολουθούν ανεξέλεγκτα και μόνα τους τις σκληρές και φοβερές σκηνές που
συχνά προβάλλονται.
Αντίθετα σε μεγαλύτερα παιδιά
πρέπει να περιορίζεται ο χρόνος παρακολούθησης των σχετικών ειδήσεων και
ρεπορτάζ και πολύ σημαντικό οι ίδιοι οι γονείς πρέπει να είναι μαζί με τα
παιδιά τους. Είναι καλό να βλέπουν για περιορισμένο χρόνο την ειδησεογραφική
κάλυψη αλλά παράλληλα οι γονείς να τους εξηγούν και να τα βοηθούν να
καταλαβαίνουν το τι έχει συμβεί.
Στις περιπτώσεις που μικρά
παιδιά έχουν ερωτήσεις δεν πρέπει να αγνοούνται. Είναι αναγκαίο να τους
δίνονται απαντήσεις κατάλληλες για την ηλικία τους και με περιορισμένο φάσμα
περιγραφής γεγονότων.
Είναι πιθανόν ακόμη και τα
μικρά παιδιά να θέλουν να ρωτούν επιπρόσθετες ερωτήσεις. Εάν το κάνουν,
είναι αναγκαίο να τους δίνεται η ίδια προσοχή και απαντήσεις με το ανάλογο
πνεύμα και τρόπο.
Εάν οι γονείς διαισθάνονται
ότι το παιδί έχει ανάγκη από περισσότερα αλλά δεν μπορεί να εκφραστεί, τότε
μπορούν με ερωτήσεις να το βοηθήσουν να εκφράσει τις επιπρόσθετες ανησυχίες και
απορίες που πιθανόν να έχει.
Στις περιπτώσεις μικρών
παιδιών που τα ίδια έχουν βιώσει ένα τραγικό συμβάν τότε θα πρέπει να γίνεται
μια εκτενής και κατάλληλη για την ηλικία του παιδιού συζήτηση και ανάλυση του
θέματος. Στις περιπτώσεις αυτές, είναι πολύ σημαντικό να δημιουργηθεί ξανά το
αίσθημα ασφάλειας που χρειάζονται απαραίτητα τα παιδιά.
Τα μικρά παιδιά έχουν συχνά
ένα τρόπο σκέψης που τα κάνει να νιώθουν ότι τα ίδια έχουν κάνει κάτι που έχει
προκαλέσει το δραματικό γεγονός. Είναι σημαντικό να τονίζεται στα παιδιά ότι
δεν έχουν κάμει κάτι που έχει προκαλέσει μια συμφορά.
Επίσης τα μικρά παιδιά έχουν
δυσκολία κάποτε στο να διαχωρίζουν την πραγματικότητα από τη φαντασία και να
μην μπορούν να καταλαβαίνουν ότι οι ειδήσεις αποτελούν μια πραγματική
κατάσταση.
Τα μεγαλύτερα παιδιά είναι
πολύ πιθανόν ότι θα έχουν περισσότερες ερωτήσεις και θα θέλουν να μιλούν πιο
πολύ για τα δραματικά γεγονότα. Μπορεί να θέλουν να μάθουν τους λόγους γιατί
κάτι τέτοιο έχει συμβεί. Από την άλλη δεν πρέπει να νομίζουμε ότι τα μεγαλύτερα
παιδιά πραγματικά θέλουν πολύ περισσότερες πληροφορίες και λεπτομέρειες.
Στις περιπτώσεις μεγαλύτερων
παιδιών είναι καλό οι γονείς να βάζουν ερωτήσεις για να καταλάβουν πόσο τα
παιδιά τους γνωρίζουν ήδη για το τι συνέβηκε και για το πόσα περισσότερα
πραγματικά θέλουν να μάθουν.
Εάν διαπιστώσουν ότι τα
παιδιά δεν θέλουν να μάθουν πολλά, τότε μερικές απλές κατανοητές εξηγήσεις
αρκούν. Είναι όμως πιθανόν αργότερα να επανέλθουν με νέες ερωτήσεις και τότε οι
γονείς θα πρέπει να διαθέτουν χρόνο για συζήτηση μαζί τους.
Στα παιδιά παρατηρείται συχνά
ο φόβος να χάσουν ένα από τους γονείς τους. Όταν βιώνουν με διάφορους τρόπους θλιβερά
γεγονότα, εκτός από τη λύπη, το πένθος που αισθάνονται, φοβούνται να μην πάθουν
και τα ίδια κάποιο κακό. Παράλληλα οι φόβοι απώλειας των γονιών τους,
αναβιώνουν.
|
Είναι σημαντικό οι γονείς
να συγκρατήσουν μερικές επιπρόσθετες βασικές αρχές που μπορούν να τους
επιτρέπουν να βοηθούν καλύτερα τα παιδιά τους για να αντιμετωπίζουν τραγικές
καταστάσεις: Να σέβονται, να λαμβάνουν
υπόψη τους φόβους και τις ανησυχίες των παιδιών τους και να μη τους
μηδενίζουν Να τα ρωτούν για τους
φόβους τους, τι είναι εκείνο που τους ανησυχεί περισσότερο Δεν πρέπει να είναι
υπερπροστατευτικοί και να αποφεύγουν οποιαδήποτε συζήτηση για το θέμα Οι ίδιοι οι γονείς δεν
πρέπει να αντιδρούν υπερβολικά. Η δική τους υπερβολική αντίδραση πιθανόν να
ενδυναμώνει αρνητικές αντιδράσεις στα παιδιά Είναι αναγκαίο να
υποστηρίζουν το παιδί τους για να μπορέσει το ίδιο να ωριμάσει και να ελέγχει
τους φόβους του Είναι αναγκαίο να διατηρούν
τη ρουτίνα, το καθημερινό ωράριο, τις απασχολήσεις των παιδιών όσο πιο κοντά
γίνεται στον κανονικό τους ρυθμό Εάν είναι δυνατό, είναι
ωφέλιμο να τα εμπλέξουν σε δραστηριότητες βοήθειας προς τα θύματα, στο μέτρο
των δυνατοτήτων τους Πρέπει να παρακολουθούν να
δουν εάν το παιδί τους, ανάλογα με την περίπτωση και του τι έχει βιώσει,
παρουσιάζει συμπτώματα μετατραυματικού στρες (φοβίες, ανησυχίες, εφιάλτες,
προβλήματα συμπεριφοράς, επιθετικότητα, ανορεξία, κεφαλόπονο, αϋπνία, πόνο
στο στομάχι) |
Το κυριότερο που μπορούν να
κάνουν οι γονείς για να προστατεύουν τα παιδιά τους από τις δραματικές,
τραγικές καταστάσεις που αναπόφευκτα και μοιραία θα συμβαίνουν, είναι να τους
παρέχουν ένα ασφαλές, υποστηρικτικό, γεμάτο αγάπη οικογενειακό περιβάλλον στο σπίτι.
Παράλληλα είναι απαραίτητο να
μην ξεχνούν ότι το σημαντικότερο παράδειγμα και μοντέλο συμπεριφοράς στη ζωή
των παιδιών είναι οι γονείς τους. Παρακολουθούν τους γονείς τους πως αντιδρούν
σε δύσκολες καταστάσεις, τους μιμούνται και πρέπει να αντλούν δύναμη και
σιγουριά από αυτούς.
