Της Αθανασίας Κουτσούκου Ψυχολόγου- Παιδοψυχολόγου
Ειδικής Παιδαγωγού.
Οικογένεια …μια λέξη, που η σημασία της στη σύγχρονη κοινωνία, αμφισβητείται από πολλούς. Ένας θεσμός όμως, που δεν πρέπει να εξαφανιστεί. Οι ειδικοί έρχονται να στηρίξουν το ρόλο της και να προσδώσουν στην οικογένεια την αξία που θα πρέπει να έχει στην ανάπτυξη και διαμόρφωση του παιδιού και μέλους αυτής της κοινωνίας.
Αναλύοντας τον όρο
ετυμολογικά, καταλήγουμε πως:
Οικογένεια είναι μια ομάδα
ατόμων τα οποία ανήκουν στο ίδιο γένος, πράγμα το οποίο είναι απαραίτητο για
την υγιή ψυχική ισορροπία του παιδιού. Εκτός του ότι όμως, τους ενώνει το ίδιο
αίμα, τα άτομα αυτά συμμετέχουν συναισθηματικά και μοιράζονται μια κοινή ζωή
και αναλαμβάνουν από κοινού τις πολλαπλές ευθύνες που συνεπάγεται αυτή ζωή.
Η οικογένεια είναι ο πρώτος
χώρος στον οποίο το παιδί αναπτύσσεται σωματικά, πνευματικά και ψυχικά. Κάτι
τέτοιο αυτομάτως κάνει το ρόλο της, πολύ βαρύ. Από μόνη της, είναι δύσκολο να
καταφέρει να ανταπεξέλθει σε αυτό. Γι αυτό ακριβώς ακούμε, συνειδητοποιούμε και
προσπαθούμε πάντα με αγάπη και σεβασμό προς το παιδί.
Να δούμε τώρα αναλυτικά τη
συμβολή της, στα στάδια ανάπτυξης του παιδιού.
Το Βρέφος στα δύο πρώτα του
χρόνια δεν χρειάζεται μόνο τροφή. Είναι ακριβώς η ηλικία που διαμορφώνει τη
λεγόμενη «συναισθηματική ασφάλεια». Αν η οικογένεια δεν καταφέρει να
εξασφαλίσει αυτή την συναισθηματική ασφάλεια τώρα, θα μεγαλώσει ένα παιδί
ανασφαλές, που δε θα είναι ποτέ σίγουρο για τον εαυτό του και θα απορεί πάντοτε
αν οι άλλοι το αγαπούν. Αυτό εξασφαλίζεται κυρίως μέσα από τη διασφάλιση ενός
ήρεμου περιβάλλοντος, χωρίς εντάσεις, όπου το βρέφος θα μπορεί να έχει το
πρόγραμμά του, το χώρο του και εκφράζει τα συναισθήματά του. Η καλή βλεμματική
επαφή με το βρέφος, η απαλή χροιά της φωνής και η ζεστασιά της αγκαλιάς είναι
τα όπλα της οικογένειας.
Από 2 μέχρι και 5 χρόνων το
νήπιο διαμορφώνει χαρακτήρα. Η οικογένεια συμβάλλει σε αυτό, με το να το μάθει
να σέβεται, να υπακούει, να διεκδικεί με υγεία κάτι και όχι με υστερικά
ξεσπάσματα. Η κοινή αντιμετώπιση από όλα τα μέλη της οικογένειας είναι ο μόνος
τρόπος να το διδάξει αυτό. Όλοι ακολουθούν την ίδια γραμμή, με μόνο σκοπό να
δείξουν στο παιδί μέχρι πού μπορεί να φτάσει και με ποιόν τρόπο οφείλει να
προσπαθεί γι αυτό.
Στη συνέχεια το παιδί μπαίνει
στη σχολική ηλικία. Εκεί το παιδί κοινωνικοποιείται απόλυτα. Μπαίνει στο
πρόγραμμα του σχολείου, εντάσσεται σε ένα νέο, ολοκληρωμένο πλαίσιο, στο οποίο
καθημερινά κρίνεται για τις επιδόσεις του. Ταυτόχρονα είναι και ο χώρος που το
παιδί κάνει τον πρώτο του κύκλο γνωριμιών και φιλιών εκτός της οικογένειας. Η
οικογένεια εδώ καλείται να παρέχει ένα ισορροπημένο πρόγραμμα στο σπίτι, με
ηρεμία στο περιβάλλον. Το παιδί πρέπει να έχει το δικό του χώρο μελέτης και
παιχνιδιού, να έχει ένα σταθερό πρόγραμμα εξωσχολικό, στο οποίο και θα καλύπτει
τις υποχρεώσεις του στο σχολειό, αλλά και θα παίζει και θα ξεκουράζεται. Σωστή
στήριξη και επιβράβευση για την προσπάθειά του από την οικογένεια. Όμως, όπου
χρειάζεται μπαίνει πάντοτε και ο περιορισμός. Όταν κάτι δεν έγινε όπως έπρεπε ή
παραμελήθηκε.
Προχωρώντας στην Εφηβεία, τα
πράγματα δυσκολεύουν πολύ για την οικογένεια. Σε αυτή την τόσο κρίσιμη ηλικία,
η οικογένεια οφείλει να ελέγχει απόλυτα τον τρόπο που διαχειρίζεται τον νέο
έφηβο. Η στάση του ξεκινά από το να είναι αρνητική σε όλα, συνεχίζει να γίνεται
απορριπτικός προς τους γονείς και να καταρρίπτει την αυθεντία τους και
καταλήγει σε μια επαναστατικότητα προς όλα τα μέτωπα. Σε όλα αυτά που νιώθει ο
έφηβος και στην πραγματικά μεγάλη εσωτερική του πάλη, καλείται η οικογένεια να
γίνει ένας διαμεσολαβητής, ένας καλός ακροατής και όχι ένα ακόμη μέτωπο. Εκεί
είναι που πρέπει να κατανοήσουμε πως πρέπει να βρισκόμαστε δίπλα του και όχι
απέναντί του.
Πρέπει να κατανοήσουμε ότι
στην κοινωνία που ζούμε τα προβλήματα έχουν από μόνα τους διογκωθεί. Πλέον η
σύσταση της κοινωνίας και οι γρήγοροι ρυθμοί μας θέλουν πιο ανοιχτούς και
ευαισθητοποιημένους στα διάφορα ζητήματα διαχείρισης των ανθρωπίνων σχέσεων.
Ανοίγουμε λοιπόν όχι μόνο τα αυτιά του σώματός μας, αλλά και της ψυχής μας για
να πλάσουμε ανθρώπους υγιείς και έτοιμους να αντιμετωπίσουν τη νέα
πραγματικότητα.
