Οι βιασμοί στην Ινδία έφεραν στο φως χιλιάδες περιπτώσεις
βιασμών, όχι μόνο στην ίδια την χώρα, αλλά και στη Βραζιλία, στην Ελβετία, στη
Γαλλία, στη Βρετανία. Λίγες γυναίκες όμως βγαίνουν με θάρρος και μιλούν για τον
βιασμό τους. Οι περισσότερες σιωπούν. «Κανείς δεν θα μας κλείσει το στόμα»:
Αυτό είναι το μήνυμα που μετέφεραν στο Λονδίνο, στην πρόσφατη παγκόσμια Σύνοδο
Κορυφής για τον τερματισμό της σεξουαλικής βίας στον πόλεμο, γυναίκες που
βιάστηκαν. Οι ιστορίες τους μπορεί να διαφέρουν από χώρα σε χώρα ωστόσο ο
εφιάλτης που έχουν ζήσει είναι κοινός. Ανάμεσα σ΄αυτές και οι μαρτυρίες
τεσσάρων δημοσιογράφων που βιάστηκαν ομαδικά στην διάρκεια του ρεπορτάζ τους,
ως προειδοποίηση για να σταματήσουν αυτό που κάνουν. Η Αμάντα Λιντχάουντ, η
Τζίνεθ Μπεντόγια, η Τζόντι Ουίλιαμς και η Χάνια Μοχίμπ. Οι γυναίκες αυτές,
έχουν το πλεονέκτημα λόγω της θέσης τους να μπορούν να ακουστούν. Και αυτό
έκαναν. Ακούστηκαν.
Αίγυπτος
Η Χάνια Μοχίμπ εργάζεται στην τηλεόραση της Αιγύπτου. Εκείνο
το βράδυ, πριν από περίπου τρία χρόνια, κάλυπτε τις τεράστιες διαδηλώσεις στην
πλατεία Ταχρίρ που απαιτούσαν την πτώση του καθεστώτος Μουμπάρακ. Ξαφνικά
δεκάδες άνθρωποι κινήθηκαν εναντίον της. Την άρπαξαν και την έσυραν ολόγυμνη σε
μια υπόγεια στοά, όπου τη βίασαν ομαδικά. Εκείνο το βράδυ, ακόμη 29 γυναίκες
βιάζονται στην πλατεία Ταχρίρ, μπροστά στα μάτια χιλιάδων διαδηλωτών. Αυτό που
έζησε την έκανε να γίνει ακτιβίστρια: «Άκουσα ότι και άλλες γυναίκες πέρασαν
ότι πέρασα και εγώ. Σκέφθηκα ότι αφού μπορώ να σταθώ μπροστά στην κάμερα και να
μιλήσω θα πρέπει να το κάνω. Μπορεί να ήταν το πεπρωμένο μου να μιλήσω γι” αυτό
το θέμα.» Όταν την ρωτούν όμως εάν σκέφθηκε ποτέ να σταματήσει την δουλειά της
απαντά : «Ούτε για ένα δευτερόλεπτο. Ακόμη και όταν ήμουν μέσα στο ασθενοφόρο,
ταπεινωμένη, δεν θέλησα στιγμή να τα παρατήσω.» Το μήνυμα που ήθελαν να
περάσουν οι βιαστές της ήταν σαφές: Σταμάτα να δείχνεις αυτά που δείχνεις. Στην
περίπτωσή της αλλά και στις περιπτώσεις των γυναικών που ακολουθούν, ο βιασμός
ήταν ο τρόπος για να εμποδίσουν την ενημέρωση, εξευτελίζοντας τις
δημοσιογράφους.
Κολομβία
Η Τζίνεθ Μπεντόγια, είχε απαχθεί από παραστρατιωτικούς στην
Κολομβία το 2000, βασανίστηκε και βιάστηκε για την υποβολή εκθέσεων σχετικά με
τις δραστηριότητές τους στον εμφύλιο πόλεμο της χώρας. «Έχω ευθύνη να πω την
ιστορία μου. Ποτέ, ούτε για ένα δευτερόλεπτο δεν αμφισβήτησα την απόφασή μου να
γίνω δημοσιογράφος. Για μένα ήταν πάντα πολύ σαφές ότι η επίθεση ήταν γραφτό να
γίνει. Μια προειδοποίηση – όχι μόνο για μένα, αλλά για το σύνολο του Τύπου.
Ήταν ένα μήνυμα για μας να σταματήσουμε να ασχολούμαστε με αυτά τα θέματα.» Η
απαγωγή και ο ομαδικός βιασμός που ακολούθησε έγιναν λίγη ώρα μετά τη
συνέντευξη με έναν ηγέτη της παραστρατιωτικής ομάδας. Την έσυραν σε μια φυλακή
και επί μέρες την βίαζαν. Μετά βρέθηκε γυμνή στην άκρη ενός δρόμου. Μέσα σε δύο
εβδομάδες ήταν πίσω στη δουλειά και δεν ανέφερε το βιασμό της. Αλλά μετά από
εννέα χρόνια αποφάσισε να μιλήσει δημόσια γι‘αυτό. Σήμερα δηλώνει: «Πιστεύω ότι
η σύνοδος κορυφής είναι μια απάντηση που οι κακοποιημένες γυναίκες περίμεναν
χρόνια τώρα.»
Σομαλία
Η Αμάντα Λιντάουτ απήχθη από σομαλούς αντάρτες το 2008 στην
διάρκεια ρεπορτάζ. Επί ένα χρόνο την κρατούσαν όμηρο και την βίαζαν καθημερινά.
Αμέσως μετά την απελευθέρωσή της ίδρυσε στον Καναδά μια μη κερδοσκοπική
οργάνωση που εργάζεται για την αποκατάσταση των θυμάτων βιασμού στη Σομαλία.
Θεωρεί ότι αυτή πλέον είναι η αποστολή της. «Κρατήθηκα για 460 ημέρες σε
αιχμαλωσία από 15 έφηβους που είχαν μεγαλώσει στον πόλεμο. Υπέφερα πολλά και
διαφορετικά πράγματα, αλλά το πιο δύσκολο ήταν ο βιασμός, η σεξουαλική βία.
Μιλώ σε μια προσπάθεια να δώσω φωνή και σε άλλες γυναίκες που έχουν
κακοποιηθεί. Πολλές γυναίκες ντρέπονται, αλλά κανείς στην πραγματικότητα δεν
μπορεί να σταματήσει τις φωνές μας. Μιλώντας για τη δοκιμασία της, είπε: «Ήμουν
η μόνη γυναίκα στην ομάδα. Είχα πάθος και σθένος και αυτό ήταν που ήθελαν να
μου σπάσουν.»
Ελ Σαλβαδόρ
Η αμερικανίδα Τζόντι Ουίλιαμς, που έχει κερδίσει το βραβείο
Νόμπελ Ειρήνης για το έργο της για την απαγόρευση των ναρκών ξηράς, δούλευε ως
ακτιβίστρια στο Ελ Σαλβαδόρ, όταν βιάστηκε από ένα μέλος μιας ομάδας θανάτου
που ήρθε στο δωμάτιο του ξενοδοχείου της. Η επίθεση συνέβη στα τέλη της
δεκαετίας του ’90, αλλά η πρώτη φορά που μίλησε γι” αυτό ήταν το 2006. «Δεν
ξέρω πώς να το περιγράψω, ήταν σαν να βρισκόταν ο διάβολος στο δωμάτιο. Ξέρω
ότι μ΄αυτόν τον τρόπο η δεξιά πτέρυγα έκανε μια προσπάθεια να με τρομοκρατήσει.
Αλλά ειλικρινά, δεν πέρασε ποτέ από το μυαλό μου να φύγω. Ο βιαστής μου ήταν
κάτι σαν πολιτικό εργαλείο. Ξέρω ότι δεν έκανα τίποτα λάθος. Λάθος έκανε αυτός
ο κρετίνος, όχι εγώ.»
Η τιμωρία
«Πηγαίνετε να διασκεδάσετε!» Οι αυτόπτες μάρτυρες
καταγγέλλουν ότι τα μάτια του Μπολόι Μάρντι έλαμπαν όταν ξεστόμιζε αυτή την
φαινομενικά αθώα φράση. Αυτός ο άνδρας είναι ο προεστός του χωριού, ο αρχηγός
του συμβουλίου των γερόντων, των σοφών που παίρνουν τις αποφάσεις – κάτι σαν
λαϊκό δικαστήριο σε αυτή την απομονωμένη πλευρά της Ινδίας. Ο Μπολόι το έλεγε
σε μια ντουζίνα άνδρες, όχι πολύ μεγάλους. Δύο – τρεις απ΄αυτούς μάλιστα είναι
και παντρεμένοι εδώ και χρόνια, με παιδιά. Η προτροπή δεν αφορούσε κάποια
νυχτερινή έξοδο, αλλά κάτι απάνθρωπο, που μόνο με τη δουλειά ενός δήμιου μπορεί
να συγκριθεί. Οι άνδρες αυτοί αναλάμβαναν να εκτελέσουν την απόφαση του
συμβουλίου, να τιμωρήσουν μια εικοσάχρονη κοπέλα επειδή είχε το θράσος να
ερωτευτεί ένα νέο από άλλο χωριό και αυτός έκανε το λάθος να τη ζητήσει σε
γάμο. Εισέβαλαν στο σπίτι της κοπέλας, την έσυραν έξω, την βίασαν ομαδικά και
έπειτα την έδεσαν σε ένα δέντρο. Λίγες ημέρες αργότερα οι αστυνομικοί συνέλαβαν
τον Μπολόι και μερικούς από τους συνεργούς του. «Δεν έκανα τίποτα κακό,» έλεγε
και ξανάλεγε. Μαζί του, ακολουθούσαν με χειροπέδες οι δήμιοι. Ανέκφραστοι. «Οι
άνδρες μας έκαναν το σωστό,» ούρλιαζαν οι γυναίκες τους. Για να μπουν στο σωστό
δρόμο Στη Νότια Αφρική τουλάχιστον ένα εκατομμύριο γυναίκες, κορίτσια αλλά και
αγόρια βιάζονται κάθε χρόνο. Εκεί συμβαίνει και το φαινόμενο του λεγόμενου
βιασμού για να έρθει το θύμα στο σωστό δρόμο. Οι βιαστές επιλέγουν ομοφυλόφιλες
γυναίκες και τις βιάζουν, τις ταπεινώνουν, με την λογική να τους δείξουν τι
εστί ανδρισμός και έπειτα απ΄αυτό να αρχίσουν να τους αρέσουν οι άντρες. Οι
γυναίκες αυτές συνήθως δεν μπορούν να το καταγγείλουν στις αρχές γιατί νιώθουν
ότι ζουν στο περιθώριο και φοβούνται να αντιδράσουν. Όμως και στην Βραζιλία,
πριν από περίπου ένα μήνα, ένας νεαρός παρέσυρε και βίασε μια φοιτήτρια, μέσα
στο πάρκινγκ του πανεπιστημίου στο Ρίο ντε Τζανέιρο, επειδή την είδε να φιλάει
μια άλλη κοπέλα σε πάρτι πρωτοετών. Σ΄αυτή την περίπτωση, όπως επισημαίνει η
Λέιλα Λινχάρες, βραζιλιάνα δικηγόρος που χειρίζεται τέτοιου είδους υποθέσεις,
«ο βιασμός, εκτός από την σκληρότητα, εμπεριέχει και ένα ισχυρό συμβολισμό :
τον εξευτελισμό του θύματος και τον θρίαμβο του θύτη.»
Τρομακτικό παγκόσμιο φαινόμενο
Οι ιστορίες κάθε φορά απίστευτες. Το 1999, δύο έφηβες, η
Νίνα και η Στέφανι βιάζονταν κάθε ημέρα, επί έξι μήνες και μάλιστα οι νεαροί
βιαστές έκαναν ουρά για να τις βιάσουν, μέσα σε ένα απομονωμένο υπόγειο, σε
προάστιο του Παρισιού. Μήνες αργότερα και μετά από μια δίκη-παρωδία που
διήρκησε σχεδόν τρεις εβδομάδες, 10 από τους 14 κατηγορούμενους που είχαν
συλληφθεί με την κατηγορία του βιασμού αφέθηκαν ελεύθεροι. Οι άλλοι τέσσερις
μπήκαν φυλακή για το πολύ ένα χρόνο. Στην Αυστραλία, μόλις πριν από ένα μήνα,
μια μητέρα βίασε η ίδια την 11χρονη κόρη της για να της μάθει, όπως είπε, το
σεξ. Στην Ινδία, οι βιασμοί έχουν γίνει πλέον καθημερινό φαινόμενο. Οι βιαστές
όχι μόνο κακοποιούν τα θύματά τους, αλλά τα βασανίζουν και τα δολοφονούν με τον
πιο βάρβαρο και σκληρό τρόπο. Σύμφωνα με έρευνα του αμερικανικού υπουργείου
Δικαιοσύνης, ένας βιασμός μπορεί να συμβεί παντού, σε οποιαδήποτε χώρα,
προηγμένη ή μη. Με άλλα λόγια είναι ένα τρομακτικό παγκόσμιο φαινόμενο. Η ίδια
έρευνα δείχνει ότι το 25% των βιασμών συμβαίνει συνήθως σε ανοιχτούς χώρους,
όπως γκαράζ ή πάρκινγκ. Το 31% των γυναικών δηλώνει πως ο βιαστής ήταν ξένος,
ενώ το 29% καταθέτει πως ο δράστης χρησιμοποίησε κάποιου είδους όπλο. Ακόμη και
σε χώρες όπως το Κονγκό και την Ουγκάντα οι γυναίκες βρίσκουν πλέον την δύναμη
να ομολογήσουν ότι βιάστηκαν. Εκατόν σαράντα μια χώρες υπέγραψαν την Διακήρυξη
Δέσμευσης για τον τερματισμό της σεξουαλικής βίας, ελάχιστες γυναίκες όμως
κατάφεραν μέχρι σήμερα να δικαιωθούν. Στις περισσότερες χώρες η ευθύνη βαρύνει
τα ίδια τα θύματα.
Το ρεπορτάζ δημοσιεύθηκε στο Hot
Doc #55,
