* Σωτήρης Πέτρου, Επιστημονικός συνεργάτης Παρατηρητηρίου Βιώσιμης Ανάπτυξης ΕΝΑ, MSc Οικονομικά & Δίκαιο στις ενεργειακές αγορές – Κείμενο εργασίας στο Ινστιτούτο ΕΝΑ
Στην δημόσια συζήτηση για την επίλυση μεγάλων οικονομικών, κοινωνικών,
αλλά και περιβαλλοντικών προβλημάτων του σήμερα, όπως οι τιμές ενέργειας, η
εξάπλωση της φτώχειας και, πιο πρόσφατα, της λειψυδρίας, παρουσιάζεται από το
νεοφιλελεύθερο αφήγημα ως πανάκεια η ιδιωτική πρωτοβουλία, η οποία μέσω των
δυνάμεων της αγοράς θα βελτιώσει τις ζωές των πολιτών. Ταυτόχρονα, επιχειρείται
η συνεχής εμφάνιση του Δημοσίου ως ενός υδροκέφαλου, άκαμπτου συστήματος που
είναιξεπερασμένο και μη αποδοτικό.Ως παραδείγματα παρουσιάζονται η πάλαι ποτέ
δημόσια Ολυμπιακή Αεροπορία, ο ΟΤΕ ή η ΔΕΗ, επιχειρήσεις που μετά την
ιδιωτικοποίησή τους και το συνακόλουθο άνοιγμα των αγορών παρουσιάζονται ως
successstories.Τα σχετικά εμπειρικά δεδομένα όμως παρουσιάζουν μία διαφορετική
εικόνα.
Οι δημόσιες επιχειρήσεις ανέκαθεν αποτελούσαν τον πυρήνα της οργάνωσης
της οικονομίας των χωρών, αφού αναλάμβαναν το έργο της παροχής δημόσιων αγαθών
και υπηρεσιών, όπως το νερό, η ενέργεια, οι μεταφορές, κρίσιμων για την
οικονομική και κοινωνική ευημερία των κρατών. Οι επιχειρήσεις αυτές δύνανται να
εκτελούν επενδύσεις υψηλού ρίσκου και μεγάλου κόστους, να διατηρούν τις τιμές
των αγαθών και υπηρεσιών που προσφέρουν σε ανεκτά για τον καταναλωτή επίπεδα,
αλλά και να ενσωματώνουν με μεγαλύτερη ευκολία περιβαλλοντικές και άλλες
πολιτικές στη λειτουργία τους.
Ακόμη, στις μέρες μας, μετά το κύμα ευρέων ιδιωτικοποιήσεων που
παρατηρήθηκε τα τελευταία 20 με 30 έτη, επιλέγουν να επανακρατικοποιήσουν
ιδιωτικές επιχειρήσεις που προσφέρουν δημόσια αγαθά και υπηρεσίες. Παραδείγματα
αποτελούν η Βρετανία με την επανακρατικοποίηση των διαφορετικών σιδηροδρομικών
εταιρειών και τη συνένωσή τους σε μία ενιαία και η Γαλλία με τηνÉlectricité
deFranceστον τομέα της ενέργειας. Οι μορφές που αποκτούν οι δημόσιες
επιχειρήσεις δεν περιορίζονται μόνο στον άμεσο έλεγχο από το κράτος, αλλά
περιλαμβάνουν για παράδειγμα επιχειρήσεις υπό τον έλεγχο της Τοπικής
Αυτοδιοίκησης, ειδικά των Δήμων και συνεργατικά σχήματα, όπως οι ενεργειακές
κοινότητες.
Η ουσιαστική μελέτη διεθνών περιπτώσεων καταδεικνύειπως οι δημόσιες
επιχειρήσεις είναι μόνο οικονομικοί φορείς που δεν υπολείπονται των ιδιωτικών
σε αποτελεσματικότητα. Αποτελούν, επίσης, δραστική λύση για προβλήματα όπως οι
υπερχρεώσεις για την παροχή βασικών αγαθών και υπηρεσιών στους πολίτες, άρματα
εισαγωγής και υποστήριξης νέων πολιτικών και υπηρέτησης των αναγκών του
κοινωνικού συνόλου. Ο ρόλος των δημόσιων επιχειρήσεων στο σήμερα, τελικά,
αξίζει να επανεξεταστείως απάντηση στη λειτουργία των ολιγοπωλίων, των
υπερκερδών και της κατ’ όνομα συμμόρφωσης με κανόνες, που προσχηματικά
παρουσιάζουν ιδιωτικές επιχειρήσεις, στις οποίες ανατίθεται η παροχή κρίσιμων
για το κοινωνικό σύνολο και την κοινωνική δικαιοσύνη αγαθών και υπηρεσιών.
Όλο το κείμενο εδώ: https://enainstitute.org/publication/dimosies-epicheiriseis-oikonomiki-perivallontiki-koinoniki-anagkaiotita/
