Για την πρόληψη της εισαγωγής, της εγκατάστασης και της διασποράς του
Curtobacteriumflaccumfaciens pv. flaccumfaciens λαμβάνονται επίσημα μέτρα,
σύμφωνα με το άρθρο 17 και τοπαράρτημα ΙΙ του κανονισμού (ΕΕ) 2016/2031 από την
υπηρεσία ΔΑΟ Π.Ε Φλώρινας και το Τμήμα Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού ελέγχου.
Βασικές πληροφορίες για τον επιβλαβή οργανισμό καραντίναςCurtobacterium
flaccumfaciens pv. flaccumfaciens.
Το βακτήριο Curtobacterium flaccumfaciens pv. flaccumfaciens προκαλεί
ασθένεια γνωστή ως
«βακτηριακή μάρανση του φασολιού (Bacterial wilt of Phaseolus spp.)».
Κύριος ξενιστής είναι είδη του φασολιού (Phaseolus sp.), προσβάλει όμως
και άλλα είδη σε μικρότερο βαθμό όπως τη σόγια, τομπιζέλι, το βίκο, τα κουκιά,
το ρεβίθι, τα λούπινα, τον αραβόσιτο, τη βρώμη, τοκριθάρι, τον ηλίανθο, τη
μηδική, την ελαιοκράμβη κ.α. καθώς και πολλά είδη αυτοφυών ζιζανίωνκαι άγρια
είδη φυτών.
Η ασθένεια χαρακτηρίζεται από μάρανση των φύλλων ή τμημάτων αυτών (Εικ.
1) κατά τις θερμέςώρες της ημέρας, τα οποία μπορεί να ανακάμψουν καθώς πέφτει η
θερμοκρασία το απόγευμα. Στησυνέχεια, το μεταξύ των νεύρων παρέγχυμα του
ελάσματος ξηραίνεται μονόπλευρα και γίνεται"παπυρώδες" (Εικ. 4). Ως
αποτέλεσμα της διασυστηματικής μόλυνσης, η κυκλοφορία του νερού στοφυτό διακόπτεται
και τα φύλλα γίνονται καστανά και πέφτουν.Ενίοτε μπορεί να παρατηρηθούν
μεσονεύριες χρυσοκίτρινες νεκρωτικές κηλίδες στα φύλλα (Εικ. 2,3) που ομοιάζουν
με αυτές που προκαλούνται από το Xanthomonas axonopodis pv. phaseoli, αλλά
ταόρια των κηλίδων από το Curtobacterium flaccumfaciens pv. flaccumfaciens
είναι πιο ακανόνιστα.Τα φυτά καθίστανται εντόνως αποφυλλωμένα (Εικ. 6) και τα
αγγεία ξύλου των στελεχώνπαρουσιάζουν καστανό ή κίτρινο μεταχρωματισμό. Σε
έντονες προσβολέςπαρατηρείται νανισμός τωνφυτών και στο στέλεχος εμφανίζεται
επιμήκης σχισμή, ιδιαίτερα στην περιοχή των κόμβων (Εικ. 5).Φυτά με σχισμές στο
στέλεχος σπάζουν εύκολα και ξηραίνονται.Η διασυστηματική μόλυνση των σπόρων
γίνεται μέσω των αγγείων της ραφής του λοβού.Σε νεαρούςλοβούς περιστασιακά
εμφανίζονται υδατώδεις κηλίδες που εξελίσσονται σε υποκίτρινες- πράσινες ήπιο
σκουρόχρωμες από το υπόλοιπο τμήμα του λοβού. Στους ώριμους λοβούς η μόλυνση
είναι πιοεμφανής λόγω του πράσινου, ελαιώδους χρώματος των προσβεβλημένων
ιστών, σε αντίθεση με τοκίτρινο των υγιών. Τα συμπτώματα στους σπόρους
διαφέρουν ανάλογα με την ποικιλία. Στις λευκέςποικιλίες εμφανίζεται έντονος
κίτρινος μεταχρωματισμός ενώ στις έγχρωμες είναι λιγότερο εμφανής.Οι σπόροι
μπορεί να παρουσιάζουν ποσότητα κίτρινης γλοιώδους ουσίας στον ομφαλό και
νασυρρικνώνονται. Οι προσβεβλημένοι σπόροι είτε δε βλαστάνουν ή δίνουν φυτάρια
μολυσμένα, ταοποία ανάλογα με την ένταση της προσβολής επιβιώνουν για μικρό ή
μεγαλύτερο χρονικό διάστημα.Το βακτήριο μπορεί να μεταφερθεί σε μία νέα περιοχή
με το σπόρο, στον οποίο μπορεί να βρίσκεταιεσωτερικά ή και στην επιφάνειά του,
καθώς και με τα υπολείμματα της καλλιέργειας. Είναι δυνατόντα σπορόφυτα να
είναι ασυμπτωματικά παρόλο ότι το παθογόνο μπορεί να ανιχνευτεί σε αυτά μετάαπό
14 μέρες από την έκπτυξή τους (post-emergence). Πρόκειται για παθογόνο πολύ
ανθεκτικό σεσυνθήκες ξήρανσης και έχει αναφερθεί ότι μπορεί να παραμείνει
ζωντανό μέχρι και 24 χρόνια σεαποθηκευμένο σπόρο. Στον αγρό έχει βρεθεί ότι
επιβιώνει στο έδαφος για τουλάχιστον δύοκαλλιεργητικές περιόδους σε σύστημα
αμειψισποράς με σιτάρι. Επίσης επιβιώνει και σε φυτά μη-ξενιστές όπως
μη-ψυχανθή και ζιζάνια.Μεταδίδεται με το νερό ποτίσματος και εισέρχεται στα
φυτά σπανίως μέσω των στοματίων αλλάκυρίως από πληγές των ριζών και του λαιμού
που προκαλούνται από τα εργαλεία καλλιέργειας τουεδάφους και από έντομα και
νηματώδεις (κυρίως Meloidogyne incognita). Στη συνέχεια
εξαπλώνεταιδιασυστηματικά μέσω των αγγείων.Πρώιμες προσβολές (σε φυτά ύψους 5-8
cm) μπορεί να καταστρέψουν πλήρως τα φυτά. Σε περίπτωσηπου τα φυτά επιβιώσουν
(αν το έδαφος είναι πολύ υγρό ή επικρατεί υψηλή σχετικήυγρασία στην ατμόσφαιρα)
ή μολυνθούν σε μεταγενέστερο στάδιο ανάπτυξης, μπορεί να παράγουνσπόρο.Η
ασθένεια «βακτηριακή μάρανση του φασολιού», όπως και πολλές άλλες βακτηριακές ασθένειες,ευνοείται
από συνθήκες που ευνοούν νέες μολύνσεις καιδευτερογενή εξάπλωση στον αγρό.
Αυτέςπεριλαμβάνουν τη φύτευση μολυσμένου σπόρου, τη φύτευση φασολιών σε κοντινή
απόσταση απόμολυσμένα χωράφια του προηγούμενου έτους, τη μειωμένη κατεργασία
του εδάφους και ορισμένες
περιβαλλοντικές συνθήκες. Ως προς τις περιβαλλοντικές συνθήκες
σημειώνεται ότι γενικά, δενυπάρχουν κλιματικές συνθήκες περιοριστικές για την
εγκατάσταση του Curtobacteriumflaccumfaciens pv. flaccumfaciens, εφόσον αυτές
επιτρέπουν την ανάπτυξη των φυτών-ξενιστών.Πάντως, οι μολύνσεις από το βακτήριο
αυτό ευνοούνται σε περιοχές με θερμό καλοκαίρι (>30 οC),υψηλό επίπεδο
κατακρημνίσεων, και περιβάλλον με υγρές συνθήκες. Είναι δυνατόν να
υπάρχειλανθάνουσα προσβολή, ιδίως όταν επικρατούν χαμηλές
θερμοκρασίες.Επιπλέον, η βακτηριακή μάρανση ευνοείται από οποιονδήποτε
παράγοντα τραυματίζει τα φυτάφασολιού, όπως καταιγίδες, χαλαζοπτώσεις ή άλλη
μηχανική ζημιά από ανθρώπους, ζώα ή γεωργικόεξοπλισμό. Το βακτήριο δεν μπορεί
να διεισδύσει σε άθικτες φυτικές επιφάνειες, αλλά απαιτεί είτεφυσικά ανοίγματα
στα φύλλα, είτε πληγές για την έναρξη της μόλυνσης. Οι καταιγίδες με
ισχυρούςανέμους, καταρρακτώδη βροχή και χαλάζι παρέχουν την ιδανική ευκαιρία
για την εγκατάστασηβακτηρίων, επειδή μπορούν να προκαλέσουν πληγές και να
μετακινήσουν με φυσικό τρόπο τοπαθογόνο και/ή τα μολυσμένα φυτικά μέρη μεταξύ
και εντός των αγρών.
Μακροσκοπικοί Έλεγχοι:
Θα διενεργηθούν μακροσκοπικοί έλεγχοι από την υπηρεσία μας, σύμφωνα με
τα όσα προβλέπονται στη μεθοδολογία των επισκοπήσεων για τον εν λόγω οργανισμό.
Σε περίπτωση που διαπιστωθούν ύποπτα συμπτώματα, θα λαμβάνονται δείγματα τα
οποία και θα αποστέλλονται στο Εργαστήριο Βακτηριολογίας του Μπενάκειου
Φυτοπαθολογικού Ινστιτούτου (ΜΦΙ) για την επιβεβαίωση ή όχι της παρουσίας του
οργανισμού στον αγρό [εφαρμογή του άρθρου 10 του κανονισμού (ΕΕ) 2016/2031].
Επιπλέον, κατά τη διάρκεια της καλλιεργητικής περιόδου θα ληφθούν από
καλλιέργειες δείγματα φυτών για την πραγματοποίηση εργαστηριακών ελέγχων
λανθάνουσας μόλυνσης για το συγκεκριμένο βακτήριο.
Ως μέτρα προφύλαξης από το βακτήριο προτείνονται τα εξής :
Σπόροι που έχουν βρεθεί μολυσμένοι από το βακτήριο απαγορεύεται να
χρησιμοποιηθούνγια τη σπορά νέων αγροτεμαχίων.
Η σπορά νέων αγροτεμαχίων γίνεται με χρήση πιστοποιημένου σπόρου ο
οποίος πρέπει ναείναι απαλλαγμένος από το βακτήριο. Στις περιπτώσεις χρήσης
ίδιο παραγόμενου σπόρου,δέον είναι όπως αυτός να ελέγχεται εργαστηριακά πριν
την χρήση του.
Σε περίπτωση που κατά τον εργαστηριακό έλεγχο των δειγμάτων από τους
αγρούςεπιβεβαιωθεί η παρουσία του επιβλαβούς οργανισμού καραντίνας
Curtobacteriumflaccumfaciens pv. flaccumfaciens στον αγρό, τότε άμεσα η
καλλιέργεια καταστρέφεται και ταυπολείμματα αυτής διαχειρίζονται με
φυτοϋγειονομικά ασφαλή τρόπο (κάψιμο ή βαθύόργωμα).
Σε αγρούς που έχουν βρεθεί μολυσμένοι με το βακτήριο Curtobacterium
flaccumfaciens pv.flaccumfaciens εφαρμόζεται υποχρεωτική διετής τουλάχιστον
αμειψισπορά με φυτά μηξενιστές του βακτηρίου.
Οι καλλιεργητές λαμβάνουν μέριμνα για την καταστροφή «φυτών εθελοντών»
σε αγρούςκαθώς και των ζιζανίων που μπορεί να αποτελούν ξενιστές του βακτηρίου
σύμφωνα με τηδιεθνή βιβλιογραφία.
Η άρδευση με συστήματα τεχνητής βροχής πρέπει να αποφεύγεται σε
καλλιέργειες ξενιστέςτου βακτηρίου.
Ψεκασμοί με χαλκούχα σκευάσματα συντελούν στην προστασία των φυτών από
νέεςμολύνσεις, ιδιαίτερα μετά από βροχή, συνθήκες υψηλής υγρασίας, χαλαζόπτωση
ή συνθήκεςπου ευνοούν τη δημιουργία πληγών στα φυτά.
Μετά την ολοκλήρωση της καλλιέργειας, φυτών ξενιστών, δέον όπως λαμβάνει
χώρα βαθιάενσωμάτωση των υπολειμμάτων της καλλιέργειας ή συλλογή τους και
διαχείριση με βαθύθάψιμο (60-90cm) ή κάψιμο ή άλλο φυτοϋγειονομικά ασφαλή
ενδεδειγμένο τρόπο.
Σε περίπτωση εμφάνισης ύποπτων
κρουσμάτων, που χρήζουν περαιτέρω διερεύνησης, οι παραγωγοί μπορούν να
απευθύνονται στους υπεύθυνους Γεωπόνους – Φυτοϋγειονομικούς Ελεγκτές του
Τμήματος Ποιοτικού και Φυτοϋγειονομικού Ελέγχου της ΔΑΟ ΠΕ
Φλώρινας:
Ηλιοπούλου Κυριακή : τηλ.
2385054553.
Βοσκόπουλος Γεώργιος: τηλ.
2385054552.
Ο ΔΙΕΥΘΥΝΤΗΣ ΑΓΡΟΤΙΚΗΣ ΟΙΚΟΝΟΜΙΑΣ
ΙΩΑΝΝΙΔΗΣ ΣΤΕΦΑΝΟΣ
