ΚΥΡΙΑΚΗ ΚΒ΄, (Γα 6,11-18)

«Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τις ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία»

Τὸ σημερινὸ ἀποστολικὸ ἀνάγνωσμα τὸ ἀκούσαμε καὶ τὴν Κυριακὴ πρὸ τῆς Ὑψώσεως. Καὶ τότε προσπαθήσαμε νὰ παρουσιάσωμε μέρος τῆς περικοπῆς, ποὺ ἀναφέρεται στὸν Σταυρὸ τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ καὶ τοῦ κάθε πιστοῦ. Καὶ σήμερα θὰ παρουσιάσωμε ἀπὸ τὴν περικοπὴ τὴν φρᾶσι· «Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τις ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία». Δὲν εἶναι παντελῶς ἄγνωστοι οἱ ὅροι περιτομὴ καὶ ἀκροβυστία, ὡστόσο πρέπει νὰ δοθοῦν κάποιες ἐξηγήσεις.

Ἡ περιτομὴ ἰσχύει ἀπὸ τὴν ἐποχὴ τοῦ πατριάρχου Ἀβραάμ, ὁ ὁποῖος μὲ ἐντολὴ τοῦ Θεοῦ τὴν ἐφάρμοσε σὲ ὅλα τὰ ἄρρενα μέλη τῆς γενιᾶς του, ὡς σημάδι γιὰ νὰ διακρίνωνται ἀπὸ τὸν ὑπόλοιπο εἰδωλολατρικὸ κόσμο. Γινόταν σὲ οἰκογενειακὸ ἑορταστικὸ περιβάλλον τὴν ὄγδοη ἡμέρα ἀπὸ τὴν γέννησι τοῦ ἀγοριοῦ, καὶ τότε δίνανε καὶ τὸ ὄνομα. Ἡ περιτομὴ χαρακτήριζε τὰ μέλη τοῦ περιούσιου λαοῦ, τοῦ ἰουδαϊκοῦ. Καὶ ὁ Ἰησοῦς ὡς τέλειος ἄνθρωπος, καὶ ὡς πραγματικὸ καὶ ἱστορικὸ πρόσωπο, προερχόμενος ὡς ἄνθρωπος ἀπὸ τοὺς Ἰουδαίους, ὑπέστη τὴν περιτομή. Ὁ Κύριος ἐφάρμοσε στὸ πρόσωπό του ὅλον τὸν μωσαϊκὸ νόμο, καὶ βεβαίως τὶς διατάξεις γιὰ τὴν περιτομή. Ἡ δὲ Ἐκκλησία μας καθιέρωσε τὴν ἑορτὴ τῆς περιτομῆς τοῦ Κυρίου, καὶ γίνεται αὐτὴ τὴν πρώτη Ἰανουαρίου, δηλαδὴ τὴν ὄγδοη ἡμέρα ἀπὸ τὴν γέννησί του.

Οἱ ἄλλοι λαοί, οἱ εἰδωλολάτρες ποὺ δὲν γνώριζαν τὸν ἀληθινὸ Θεό, ἀγνοοῦσαν καὶ τὴν περιτομή καὶ παρέμειναν μὲ τὴν ἀκροβυστία. Ἔτσι ὑπῆρχαν οἱ περιτμημένοι καὶ οἱ ἀπερίτμητοι. Δύο διαφορετικοὶ κόσμοι, τονίζω ὅμως μόνον ὅσον ἀφορᾶ τὴν πίστι, τὴν θρησκεία. Οἱ περιτμημένοι πίστευαν καὶ λάτρευαν τὸν ἀληθινὸ Θεό, καὶ οἱ ἀπερίτμητοι ἦσαν ὅσοι ἀγνοοῦσαν τὸν ἀληθινὸ Θεὸ καὶ παρέμεναν μακρυὰ ἀπὸ τὴν ἀληθινὴ πίστι στὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας.

Στὰ χρόνια ποὺ ἦρθε ὁ Χριστὸς ἡ διάκρισις αὐτὴ ὑπῆρχε, ἀλλὰ εἶχε χάσει τὸ πνευματικὸ νόημα ἡ περιτομή. Ἦταν ἁπλῶς ἕνα ἐξωτερικὸ σημάδι διακρίσεως. Ἡ περιτομὴ δὲν τοὺς ἔκανε νὰ νοιώθουν ὡς λαὸς τοῦ Θεοῦ, ποὺ ἐφαρμόζει πιστὰ τὸν νόμο καὶ τὸ θέλημα τοῦ Θεοῦ. Θυμηθεῖτε τὴν ἀπολογία τοῦ πρωτομάρτυρος Στεφάνου, ὁ ὁποῖος στὴν ἀπολογία του ἔλεγξε τοὺς συμπατριῶτες του μὲ τὰ λόγια· «Σκληροτράχηλοι καὶ ἀπερίτμητοι τῇ καρδίᾳ καὶ τοῖς ὠσίν, ὑμεῖς ἀεὶ τῷ Πνεύματι τῷ Ἁγίῳ ἀντιπίπτετε, ὡς οἱ πατέρες ὑμῶν καὶ ὑμεῖς». Ἀπὸ τὰ λόγια αὐτὰ φαίνεται ὅτι ὁ Θεὸς ὑπέδειξε τὴν περιτομὴ γιὰ νὰ αἰσθάνωνται τὴν παρουσία του καὶ νὰ τὸν πιστεύουν καὶ νὰ τὸν τιμοῦν, νὰ βρίσκωνται στὸν δρόμο τοῦ Θεοῦ μακρυὰ ἀπὸ τὰ εἴδωλα, στὸν δρόμο τῆς σωτηρίας. Ἡ περιτομὴ εἶχε ἀξία ὅσο τοὺς κρατοῦσε ἀποκομμένους καὶ μακρυὰ ἀπὸ τὴν πλάνη τῆς εἰδωλολατρίας. Οἱ Ἰουδαῖοι ὅμως κράτησαν τὴν περιτομὴ ὡς ἕνα σημάδι, καὶ εἶχαν μεγάλη καύχησι γι’ αὐτό, ἀλλὰ στὴν οὐσία ζοῦσαν σὰν τοὺς ὁπαδοὺς τῶν εἰδώλων. Εἶχαν πάθει ὅ,τι καὶ ἐμεῖς σήμερα, ποὺ καυχόμαστε ὅτι εἴμαστε χριστιανοὶ ὀρθόδοξοι, ἀλλὰ μόνο στὸ ὄνομα, διότι στὴν πρᾶξι εἴμαστε μακρυὰ ἀπὸ τὸν Θεό, καὶ τὸ πνεῦμα τῆς ὀρθοδοξίας.

Ὅταν στὴν συνέχεια ἦρθε ὁ Χριστὸς ἐδῶ στὴ γῆ, κατήργησε αὐτὴν διαχωριστικὴ γραμμή, ἰσοπέδωσε τὴν διάκρισι καὶ κάλεσε σὲ μία ἑνότητα ὅλους τοὺς ἀνθρώπους. Ἔλυσε «τὸ μεσότοιχο τοῦ φραγμοῦ» καὶ δημιούργησε μία νέα κατάστασι. Δημιούργησε μία νέα πραγματικότητα στὴν ὁποία δὲν ἰσχύουν ἐξωτερικά σημάδια. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος τὸ διακηρύττει ξεκάθαρα· «Ἐν γὰρ Χριστῷ Ἰησοῦ οὔτε περιτομή τις ἰσχύει οὔτε ἀκροβυστία». Περιτμημένοι καὶ ἀπερίτμητοι κλήθηκαν ἀπὸ τὸν Χριστὸ στὴν νέα ἑνότητα ποὺ εἶναι ἡ Ἐκκλησία. Σὲ ἄλλη ἐπιστολὴ γράφει ὁ ἀπόστολος· Στὴν Ἐκκλησία, «οὐκ ἔνι Ἕλλην καὶ Ἰουδαῖος, περιτομὴ καὶ ἀκροβυστία, βάρβαρος, Σκύθης, δοῦλος, ἐλεύθερος, ἀλλὰ τὰ πάντα καὶ ἐν πᾶσι Χριστός». Πιὸ ἁπλᾶ· Στὴν νέα αὐτὴ κατάστασι τῶν ἀνακαινισμένων ἀνθρώπων ἀπὸ τὸν Χριστό, δὲν ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ Ἕλληνος καὶ Ἰουδαίου, περιτμημένου Ἰσραηλίτου καὶ ἀπερίτμητου ἐθνικοῦ. Δὲν ὑπάρχει διαφορὰ μεταξὺ βαρβάρου καὶ Σκύθου, δούλου, ἐλεύθερου, ἀλλὰ ὅλα αὐτὰ καὶ σὲ ὅλους τοὺς πιστοὺς εἶναι ὁ Χριστός. Αὐτὴ εἶναι ἡ νέα πλέον κατάστασις. Ἐθνικοὶ, καὶ Ἰουδαῖοι κλήθηκαν ἀπὸ τὸν Χριστό, ὁ ὁποῖος τοὺς ἕνωσε.

Ἡ Ἐκκλησία συγκροτεῖται ἀπὸ χριστιανοὺς ἐξ Ἰουδαίων καὶ ἐξ Ἐθνικῶν. Στὴν ἀρχὴ ὑπῆρξε κάποιο πρόβλημα γιὰ τὴν εἴσοδο τῶν ἐθνικῶν στὴν Ἐκκλησία. Ὑποστήριζαν κάποιοι ὅτι πρέπει πρῶτα νὰ τοὺς γίνεται περιτομὴ καὶ μετὰ νὰ γίνεται ἡ βάπτισις. Τὸ σοβαρὸ αὐτὸ πρόβλημα τὸ ἔλυσε ἡ Ἀποστολικὴ Σύνοδος, ἡ ὁποία ἀποφάσισε ὅτι δὲν χρειάζεται ἡ περιτομή. Μποροῦν οἱ ἐθνικοὶ νὰ γίνωνται χριστιανοὶ χωρὶς νὰ περιτέμνωνται. Ἀλλ’ ἐπειδὴ μερίδα τῶν ἐξ Ἰουδαίων χριστιανῶν ἐπέμενε στὴν ἀνάγκη τῆς περιτομῆς, ὁ Παῦλος συχνὰ ἀναφέρει τὸ θέμα. Στὴν σημερινὴ ἀποστολικὴ περικοπὴ πάλι ἀναφέρεται ἀκριβῶς σὲ αὐτὸ τὸ θέμα καὶ ξαναγράφει ὅτι ἡ περιτομὴ δὲν χρειάζεται, δὲν ἔχει καμμία δύναμι, ἀξία καὶ σημασία. Ἐξ ἄλλου ὁ ἴδιος ὁ Παῦλος εἶναι ἀκριβῶς ὁ ἀπόστολος τῶν Ἐθνῶν. Ὁ Κύριος ἀπὸ τὴν στιγμὴ ποὺ τὸν κάλεσε στὸ ἀποστολικὸ ἀξίωμα τοῦ ἀνέθεσε τὴν εὐθύνη νὰ κηρύξη τὸ εὐαγγέλιο «ἐνώπιον ἐθνῶν καὶ βασιλέων». Καὶ ὅσοι πίστευαν στὸ εὐαγγέλιο γίνονταν χριστιανοὶ χωρὶς βεβαίως νὰ περιτέμνωνται.

Ἡ περιτομὴ εἶχε τὴν θέσι της μέσα στὸ τελετουργικὸ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης, ἀφοῦ, ὅπως τονίσθηκε καὶ ὁ ἴδιος ὁ Ἰησοῦς Χριστὸς τὴν ὑπέστη. Ἀλλὰ στὴν νέα ζωή, τὴν πνευματική, ποὺ ἐγκαθίδρυσε ὁ Χριστός, ἀχρηστεύθηκε καὶ καταλύθηκε ἡ περιτομή, αὐτὴ ἡ τομὴ ποὺ γινόταν στὴν σάρκα. Πλέον ἰσχύει ἄλλη περιτομή, ἡ περιτομὴ τῶν κακιῶν, τοῦ μίσους. Ἰσχύει ἡ περιτομὴ τῆς ἁμαρτίας μέσα στὴν καρδιὰ τῶν πιστῶν. Αὐτὴ εἶναι ἡ καινούργια κατάστασις, τὴν ὁποία ὁ ἀπόστολος ὀνομάζει «καινὴ κτίσι». Στὴν ἐποχὴ τοῦ Χριστοῦ δὲν ἰσχύει οὔτε ἡ περιτομὴ οὔτε ἡ ἀκροβυστία, ἰσχύει μόνον ἡ νέα δημιουργία, ἡ καινὴ κτίσις, ὁ νέος κόσμος, ὁ πνευματικός.

Ἡ Ἐκκλησία μᾶς καλεῖ νὰ ζήσωμε καὶ νὰ πορευθοῦμε σὲ αὐτὴν τὴν καινὴ κτίσι. Ὅπου τὸ στοιχεῖο καὶ ἡ δύναμις ποὺ μᾶς ἑνώνει στὸ σῶμα τῆς Ἐκκλησίας εἶναι ἡ πίστις στὸν Ἰησοῦ Χριστό. Ἡ Ἐκκλησία δέχεται τὸν κάθε ἕνα, ἀνεξάρτητα ἀπὸ ὁποιαδήποτε ἄλλη, φυλετική, γλωσσική, κοινωνική, κτλ. προέλευσι, ἀρκεῖ νὰ ἀποκοπῆ, νὰ περιτμηθῆ, ἀπὸ τὴν πλάνη καὶ νὰ πιστεύση στὸν Χριστό.

Δημ. Π. Ρίζος

Δρ θεολογίας-φιλόλογος