Το γήπεδο ήταν ανέκαθεν πηγή αστείρευτου εθνικισμού. Όμως, υπό τις
συνθήκες της glocalization (παγκοσμιοτοπικοποίησης: αφενός διάδοση της
παγκοσμιοποίησης και αφετέρου ενίσχυση της τοπικοποίησης), ο ρόλος του
αναβαθμίζεται. Η θέση μου στο παρακάτω σημείωμα είναι ότι ο εθνικισμός
εξελίσσεται στο ισχυρότερο (αν και όχι επαρκώς αποτελεσματικό) οχυρό της τοπικοποίησης,
με το ποδόσφαιρο ως την τελευταία εναπομείνασα αξιόλογη πηγή (ανα)παραγωγής
του. Εξαιρέσεις συνιστούν βέβαια τυχόν πολεμικές απειλές ή κάποιος υποτιθέμενος
άμεσος «εθνικός κίνδυνος» (π.χ. το Μακεδονικό), που διεγείρουν πολύ πιο έντονα
τα εθνικιστικά ένστικτα από ό,τι οποιοδήποτε άθλημα.
Προς το σκοπό αυτό εξετάζω καταρχάς τους οργανωτικούς και κοινωνικούς
μηχανισμούς που μετατρέπουν ένα φαινομενικά απολίτικο άθλημα σε πρωτεύον
πολιτικό και εν συνεχεία εθνικιστικό γεγονός. Στους πρώτους ανήκει η ιδιότυπη
συγκρότηση των ποδοσφαιρικών ομίλων ως «κοινοτήτων», στους δεύτερους ο
παιδαγωγικός ρόλος του ποδοσφαίρου για τον ανδρικό πληθυσμό, με ό,τι αυτό
συνεπάγεται εις βάρος των γυναικών και άλλων κοινωνικών ομάδων. Στη συνέχεια
αναφέρομαι στα χαρακτηριστικά της λεγόμενης «παγκοσμιοποιημένης μπάλας», που
είναι ακολούθημα της γενικότερης παγκοσμιοποίησης. Σε συνάρτηση με αυτό,
αντιτίθεμαι στην κυρίαρχη άποψη, που λέει ότι η glocalisation συνιστά
συμμετρικό φαινόμενο, ότι δηλαδή τα δύο συστατικά της, η παγκοσμιοποίηση και η
τοπικοποίηση, αναπτύσσονται ισομερώς. Το αντίθετο συμβαίνει: η αρχική συμμετρία
τους παραβιάζεται από καιρό βάναυσα εις βάρος της τοπικοποίησης. Στην πράξη, η
αναβίωση της παραδοσιακής κουλτούρας του παιχνιδιού σε τοπικό επίπεδο ως
παιχνίδι και όχι εμπόρευμα, που προκύπτει ως αντίδραση προς την
παγκοσμιοποίηση, διαβρώνεται μονομερώς από τις πρακτικές της τελευταίας. Με το
μοιραίο αποτέλεσμα, όπως αυτό καταγράφεται στα τελικά συμπεράσματα του
σημειώματος, ο «τοπικοποιημένος» εθνικισμός στα γήπεδα να αποκτά καινοφανή
παγκοσμιοποιημένα χαρακτηριστικά.
Διαβάστε περισσότερα εδώ>>
* Νίκος Χειλάς, δημοσιογράφος – Ανάλυση στο Ινστιτούτο ΕΝΑ
