* Διονύσης Γ. Δημητρακόπουλος, Καθηγητής στο Πάντειο Πανεπιστήμιο και πρώην μέλος του Εργατικού Κόμματος της Βρετανίας – Ανάλυση στο Ινστιτούτο ΕΝΑ
Οι πηχυαίοι τίτλοι των ΜΜΕ -ενδεχομένως αναπόφευκτα- εστίασαν το
ενδιαφέρον της κοινής γνώμης στην, με όρους κοινοβουλευτικής δύναμης, έκταση
της νίκης των Εργατικών στις εκλογές της 4ης Ιουλίου. Το τελικό
αποτέλεσμα είναι εντυπωσιακό – αφούοιΕργατικοί αύξησαν τηνκοινοβουλευτική
δύναμή τους από τις 201 στις 412 έδρες (επί συνόλου 650)
– αλλάόχιμεμονοσήμαντο τρόπο. Η πραγματικότητα πουτο περιβάλλει
είναι πιοσύνθετη και χρήζει αποκωδικοποίησης, τουλάχιστον επειδήχωρίςτην
αποκωδικοποίηση αυτή, μπορεί να συναχθούν λανθασμένα συμπεράσματα.
Το πρώτο ερώτημα είναι αν η νίκη αυτή σημαίνει ότι οι Βρετανοί πολίτες
ένθερμα υποστηρίζουν το πολιτικό πρόγραμμα των Εργατικών. Μάλλονόχιείναι η
απάντηση, αφού αυτόδείχνουνοι αριθμοίσεσχέσημετιςεκλογέςτου 2019 πουσήμαναν
τοτέλοςτηςηγεσίας του Jeremy Corbyn:
α) οι ψήφοι των Εργατικών στην Αγγλία μειώθηκαν από 9.152.034 (2019) σε
8.365.122,
β) οιψήφοιτουςστηΒρετανία, δηλ. σεολόκληρητηχώρα πλην Β. Ιρλανδίας,
μειώθηκαν από 10.269.051 το 2019 σε 9.704.655 φέτος,
γ) τα συνολικά ποσοστάτους παρουσίασαν ελαφρά αύξηση από 32.1% σε 34%, σεεκλογές
όπουτο ποσοστόσυμμετοχής έπεσε στοιστορικό χαμηλό από την
καθιέρωσητης καθολικήςψήφου, κάτιμη αναμενόμενο, από 67,5 σε 59,9%.
Δεύτερο συμπέρασμα, που απορρέει από το πρώτο, είναι ότι αυτή δεν ήταν
περίπτωση αυτού που οι ειδικοί ονομάζουν changeelection, δηλ. εκλογές στις
οποίες η χώρα «γυρίζει σελίδα». Τέτοια ήταν (για παράδειγμα) η εκλογήτου
1997 όταν υπήρξεμεγάλη αλλαγή υπέρτωνΝεοεργατικών τόσοσε ποσοστά, όσο και
έδρες.
Αν η φετινή νίκη των Εργατικών δεν συνιστά ένδειξη ένθερμης υποστήριξης
του προγράμματός τους, που οφείλεται και τι ακριβώς σημαίνει; Εδώ
προκύπτει το τρίτο συμπέρασμα: η βασικότερη αιτία της νίκης των Εργατικών ήταν
η εκλογική καθίζηση των Συντηρητικών, αποτέλεσμα τόσο α) σειράς σκανδάλων που
έπληξαν το «φυσικό κόμμα εξουσίας» της Βρετανίας όσο και β) της έκδηλης και
πέραν πάσης αμφιβολίας ανικανότητάς τους να δώσουν έστω και στοιχειώδεις λύσεις
στο πλήθος των εντεινόμενων προβλημάτων – μια πραγματική πολυκρίση –
που μαστίζουν τη Βρετανία, πολλά εκ των οποίων πηγάζουν από την απόφαση του
κυρίαρχου βρετανικού λαού υπέρ του Brexit.
Ειδικοί στην ανάλυση της εκλογικής συμπεριφοράς των Βρετανών όπως
ο Καθηγητής RobFord εξηγούν το εκλογικό αποτέλεσμα ως το προϊόν τριών
παραγόντων. Το πρώτοείναι η δραματική μείωσητηςεκλογικήςισχύοςτωνΣυντηρητικών,
δηλαδή η μεγαλύτερη στηνιστορία απώλεια ψήφων (6.279.411 από 13.966.454),
ποσοστών (10 ποσοστιαίες μονάδεςκάτω από τοιστορικό χαμηλότωνΣυντηρητικών υπό
τονΔούκα του Wellington στην πολλαπλώς ιστορικήεκλογήτου 1832) και εδρών
(από τις 372 το 2019 στις 121 φέτος). Τοδεύτεροείναι ο άνευ προηγουμένου
κατακερματισμός τωνψήφων, παρότιτοεκλογικόσύστημα -που πολιτικήελίτ και πολίτες
πεισματικά αρνούνται να αλλάξουν- είναι φτιαγμένο για να δίνειλύσηόταν,
όπωςσυνέβαινε συχνάστο απώτερο παρελθόν, τα δυομεγαλύτερο κόμματα έπαιρναν
σωρευτικά πάνω από το 85% τωνψήφων. Βασικόστοιχείοεδώείναι -αν πιστέψουμε
τα κυρίαρχα ΜΜΕ- η μεγάλη (μεγαλύτερη του αρχικά αναμενόμενου) εκλογική
επιρροήτου Reform UK (σημείοστο οποίο θα επανέλθουμε παρακάτω), κόμματος τηςριζοσπαστικής
Δεξιάςτο οποίο προέρχεται από τιςεκλογικέςδυνάμεις αλλά και την πολιτική και
κοινωνικήελίτ που έβγαλετηνΒρετανία από την ΕΕ. Τοτρίτοείναι η εξαιρετικά
αποδοτικήγεωγραφική κατανομήτωνψήφων υπέρτωνΕργατικών, δηλαδή τογεγονόςότι
(αντίθετα μετο 2019 όταν κέρδισαν μεμεγαλύτερη διαφορά έδρεςστις οποίεςήταν
ήδηισχυροί), η αύξησητωνψήφωντουςέγινε ακριβώς στιςεκλογικές περιφέρειες που
έπρεπε να κερδίσουνγια να έχουνσυνολικά πλειοψηφία στηΒουλήτωνΚοινοτήτων.
Χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτούτουτελευταίου στοιχείουείναι η περίπτωση
τηςΣκωτίας όπουτοωςτώρα κραταιό SNP έπεσε από τις 48 στιςμόλις 9 έδρες,
μεκυρίωςωφελημένουςτουςΕργατικούς που αύξησαν τιςεκείέδρεςτους από μία σε 37.
Αντιστρόφως, οιΣυντηρητικοίέχασαν όλεςτις (12) έδρες πουείχαν στηνΟυαλία
πουήταν τομόνοάλλοέθνος πέραν της Αγγλίας πουψήφισε υπέρτου Brexit.
Βασικό ρόλο στο συνολικό φετινό εκλογικό αποτέλεσμα -και βασικό
επιχείρημα υπέρ της άποψης ότι το αποτέλεσμα αυτό δεν συνιστά ένδειξη ένθερμης
υποστήριξης του προγράμματος των Εργατικών- είναι ο βαθμός στον οποίο οφείλεται
στο λεγόμενο tacticalvoting, δηλ. την μορφή εκλογικής συμπεριφοράς όπου
στο πλειοψηφικό με μικρές εκλογικές περιφέρειες σύστημα της Βρετανίας, οι
ψηφοφόροι δεν ψηφίζουν για τον υποψήφιο και το κόμμα που πραγματικά
υποστηρίζουν, αλλά για αυτό(ν) που είναι πιο πιθανό να επικρατήσει του
κόμματος/υποψήφιου που εκείνοι θέλουν να αποδοκιμάσουν.
Αυτό είχεήδησυμβεί στις φετινέςδημοτικέςεκλογές.
Υπάρχουν δύο ακόμη επιχειρήματα υπέρ της άποψης ότι το φετινό αποτέλεσμα
δεν συνιστά ένδειξη ένθερμης υποστήριξης του προγράμματος των Εργατικών.
Τοφετινόάθροισμα των ποσοστώντωνΣυντηρητικών και του Reform UK ξεπερνάει το
40%, πλησιάζειδηλαδή το 42,4% τωνΣυντηρητικώνστιςεκλογέςτου 2019. Τα
βασικάμηνύματα τωνδυοκομμάτωνστιςφετινέςεκλογέςήταν παραπλήσια και αφορούσαν
τημετανάστευση. ΕπίσηςοιΕργατικοί έχασαν (π.χ. από τουςΠράσινους)
λόγωτηςσκληρήςφιλοισραηλινής στάσηςτουςσεέδρες που ανέμεναν να κερδίσουν.
Ρόλο βέβαια έπαιξε και το καλπονοθευτικό εκλογικό
σύστημα. Τα παραδείγματα που τοδείχνουνείναι πολλά αλλάτρία
εντελώςενδεικτικάείναι τογεγονόςότιοιΕργατικοί πήραν το 34% τωνψήφων αλλάτο 63%
τωνεδρών, ενώτο Reform UK πήρε 14% τωνψήφων αλλάμόλιςτο 1% τωνεδρών όπως και
οιΠράσινοι πουμε 7% τωνψήφων πήραν μόλιςτο 1% τωνεδρών. Ειπωμένο αλλιώς,
ενώήρκεσαν 23.620 ψήφοι κατάμ.ο. για να εκλέξουνέναν βουλευτήοιΕργατικοί,
χρειάστηκαν 821.332 ψήφοιγια να εκλέξειέναν βουλευτήτο Reform UK και 485.815
ψήφοιγια κάθεέδρα πουκέρδισαν οιΠράσινοι. Ο Καθηγητής Patrick
Dunleavy επισημαίνει ότι πάνω από 30% τωνεδρών θα ανήκαν σεάλλοκόμμα
αν η κατανομήγινόταν μα βάσητοεθνικό ποσοστότωνκομμάτων. Η χώρα πλήρωσε
και πληρώνει (βλ. Brexit) την αναντιστοιχία ανάμεσα στις απόψεις των ψηφοφόρων
και την κατανομή εδρών στη Βουλή των Κοινοτήτων, αλλά δεν υπάρχουν ενδείξεις
ότι οι κυρίαρχες πολιτικές δυνάμεις έχουν λάβει το μήνυμα.
Έχει γραφτεί πολλές φορές (και είναι αλήθεια) ότι oKeirStarmer έχει αλλάξει άποψη σε πολλά και μεγάλα θέματα, αρχικά για να κερδίσει τις εσωκομματικές εκλογές και στη συνέχεια για να κερδίσει στις βουλευτικές εκλογές. Τώρα πουείναι Πρωθυπουργός θα φανείτοτι πραγματικά πιστεύει και ιδιαίτερα αν θα κάνειόσα περιμένουνοιηλικίες 18-49, δηλ. οιδυναμικές γενιέςστις οποίεςτοκόμμα του πήρεάνωτου 40% τωνψήφων.
