Στὸ σημερινὸ μάθημα σᾶς παραθέτω τὸ 22ο κεφάλαιο τῆς Γ΄ Βασιλειῶν.
Βλέπετε σήμερα μόνον τὸ κείμενο καὶ τὴν μετάφρασι των στίχων 1-28 χωρὶς σχόλια.
Καλὸν εἶναι – καὶ ἐπιθυμία μου – νὰ διαβάσετε καὶ τὸ κείμενο. Κατὰ τὴν δική σας
ἐπιθυμία μπορεῖτε νὰ διαβάσετε μόνον τὴν μετάφρασι. Θὰ μποροῦσα νὰ μὴν παραθέσω
τὸ κείμενο, ἀλλὰ νὰ σᾶς παραπέμψω στὴν Παλαιὰ Διαθήκη.
Ὅμως ἔχετε ὅλοι στὸ σπίτι σας τὴν Παλαιὰ Διαθήκη;
Οἱ Ψευδοπροφῆτες παρακινοῦν τὸν Ἀχαὰβ σὲ πόλεμο (Βασ. Γ΄. 22,1-12)
22,1 Καὶ ἐκάθισε τὰ τρία ἔτη, καὶ
οὐκ ἦν πόλεμος ἀνὰ μέσον Συρίας καὶ ἀνὰ μέσον Ἰσραήλ.
22,2 καὶ ἐγενήθη ἐν τῷ ἐνιαυτῷ τῷ
τρίτῳ καὶ κατέβη Ἰωσαφὰτ βασιλεὺς Ἰούδα πρὸς βασιλέα Ἰσραήλ.
22,3 καὶ εἶπε βασιλεὺς Ἰσραὴλ πρὸς
τοὺς παῖδας αὐτοῦ· εἰ οἴδατε ὅτι ἡμῖν Ῥεμμὰθ Γαλαάδ, καὶ ἡμεῖς σιωπῶμεν λαβεῖν
αὐτὴν ἐκ χειρὸς βασιλέως Συρίας;
22,4 καὶ εἶπε βασιλεὺς Ἰσραὴλ πρὸς
Ἰωσαφάτ· ἀναβήσῃ μεθ᾿ ἡμῶν εἰς Ῥεμμὰθ Γαλαὰδ εἰς πόλεμον;
22,5 καὶ εἶπεν Ἰωσαφάτ· καθὼς ἐγὼ καὶ
σὺ οὕτως, καθὼς ὁ λαός μου ὁ λαός σου, καθὼς οἱ ἵπποι μου οἱ ἵπποι σου. καὶ
εἶπεν Ἰωσαφὰτ βασιλεὺς Ἰούδα πρὸς βασιλέα Ἰσραήλ· ἐπερωτήσατε δὴ σήμερον τὸν
Κύριον.
22,6 καὶ συνήθροισεν ὁ βασιλεὺς
Ἰσραὴλ πάντας τοὺς προφήτας, ὡς τετρακοσίους ἄνδρας, καὶ εἶπεν αὐτοῖς ὁ
βασιλεύς· εἰ πορευθῶ εἰς Ῥεμμὰθ Γαλαὰδ εἰς πόλεμον ἢ ἐπίσχω; καὶ εἶπον·
ἀνάβαινε, καὶ διδοὺς δώσει Κύριος εἰς χεῖρας τοῦ βασιλέως.
22,7 καὶ εἶπεν Ἰωσαφὰτ πρὸς
βασιλέα Ἰσραήλ· οὐκ ἔστιν ὧδε προφήτης τοῦ Κυρίου καὶ ἐπερωτήσομεν τὸν Κύριον
δι᾿ αὐτοῦ;
22,8 καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς Ἰσραὴλ
πρὸς Ἰωσαφάτ· εἷς ἐστιν ἀνὴρ εἰς τὸ ἐπερωτῆσαι δι᾿ αὐτοῦ τὸν Κύριον, καὶ ἐγὼ
μεμίσηκα αὐτόν, ὅτι οὐ λαλεῖ περὶ ἐμοῦ καλά, ἀλλ᾿ ἢ κακά, Μιχαίας υἱὸς Ἰεμβλαά.
καὶ εἶπεν Ἰωσαφὰτ βασιλεὺς Ἰούδα· μὴ λεγέτω ὁ βασιλεὺς οὕτως.
22,9 καὶ ἐκάλεσεν ὁ βασιλεὺς
Ἰσραὴλ εὐνοῦχον ἕνα καὶ εἶπε· τὸ τάχος Μιχαίαν υἱὸν Ἰεμβλαά.
22,10 καὶ ὁ βασιλεὺς Ἰσραὴλ καὶ
Ἰωσαφὰτ βασιλεὺς Ἰούδα ἐκάθηντο ἀνὴρ ἐπὶ τοῦ θρόνου αὐτοῦ ἔνοπλοι ἐν ταῖς
πύλαις Σαμαρείας, καὶ πάντες οἱ προφῆται ἐπροφήτευον ἐνώπιον αὐτῶν.
22,11 καὶ ἐποίησεν ἑαυτῷ Σεδεκίας
υἱὸς Χανανὰ κέρατα σιδηρᾶ καὶ εἶπε· τάδε λέγει Κύριος· ἐν τούτοις κερατιεῖς τὴν
Συρίαν, ἕως συντελεσθῇ.
22,12 καὶ πάντες οἱ προφῆται
ἐπροφήτευον οὕτως λέγοντες· ἀνάβαινε εἰς Ῥεμμὰθ Γαλαάδ, καὶ εὐοδώσει καὶ δώσει
Κύριος εἰς χεῖράς σου καὶ τὸν βασιλέα Συρίας.
Ἡ προειδοποίησις τοῦ Μιχαία (Βασ. Γ΄. 22,13-28)
22,13 καὶ ὁ ἄγγελος ὁ πορευθεὶς
καλέσαι τὸν Μιχαίαν ἐλάλησεν αὐτῷ λέγων· ἰδοὺ δὴ λαλοῦσι πάντες οἱ προφῆται ἐν
στόματι ἑνὶ καλὰ περὶ τοῦ βασιλέως· γίνου δὴ καὶ σὺ εἰς τοὺς λόγους σου κατὰ
τοὺς λόγους ἑνὸς τούτων καὶ λάλησον καλά.
22,14 καὶ εἶπε Μιχαίας· ζῇ Κύριος,
ὅτι ἃ ἐὰν εἴπῃ Κύριος πρός με, ταῦτα λαλήσω.
22,15 καὶ ἦλθε πρὸς τὸν βασιλέα καὶ
εἶπεν αὐτῷ ὁ βασιλεύς· Μιχαία, εἰ ἀναβῶ εἰς Ῥεμμὰθ Γαλαὰδ εἰς πόλεμον, ἢ
ἐπίσχω; καὶ εἶπεν· ἀνάβαινε, καὶ εὐοδώσει Κύριος εἰς χεῖρας τοῦ βασιλέως.
22,16 καὶ εἶπεν αὐτῷ ὁ βασιλεύς·
ποσάκις ἐγὼ ὁρκίζω σε ὅπως λαλήσῃς πρός με ἀλήθειαν ἐν ὀνόματι Κυρίου;
22,17 καὶ εἶπε Μιχαίας· οὐχ οὕτως.
ἑώρακα πάντα τὸν Ἰσραὴλ διεσπαρμένον ἐν τοῖς ὄρεσιν ὡς ποίμνιον, ᾧ οὐκ ἔστι
ποιμήν, καὶ εἶπε Κύριος· οὐ κύριος τούτοις Θεός; ἕκαστος εἰς τὸν οἶκον αὐτοῦ ἐν
εἰρήνῃ ἀναστρεφέτω.
22,18 καὶ εἶπε βασιλεὺς Ἰσραὴλ πρὸς
Ἰωσαφὰτ βασιλέα Ἰούδα· οὐκ εἶπα πρός σε ὅτι οὐ προφητεύει οὗτός μοι καλά, διότι
ἀλλ᾿ ἢ κακά;
22,19 καὶ εἶπε Μιχαίας· οὐχ οὕτως,
οὐκ ἐγώ, ἄκουε ῥῆμα Κυρίου, οὐχ οὕτως· εἶδον Θεὸν Ἰσραὴλ καθήμενον ἐπὶ θρόνου
αὐτοῦ, καὶ πᾶσα ἡ στρατιὰ τοῦ οὐρανοῦ εἱστήκει περὶ αὐτὸν ἐκ δεξιῶν αὐτοῦ καὶ
ἐξ εὐωνύμων.
22,20 καὶ εἶπε Κύριος· τίς ἀπατήσει
τὸν Ἀχαὰβ βασιλέα Ἰσραὴλ καὶ ἀναβήσεται καὶ πεσεῖται ἐν Ῥεμμὰθ Γαλαάδ; καὶ
εἶπεν οὗτος οὕτως καὶ οὗτος οὕτως.
22,21 καὶ ἐξῆλθε πνεῦμα καὶ ἔστη
ἐνώπιον Κυρίου καὶ εἶπεν· ἐγὼ ἀπατήσω αὐτόν.
22,22 καὶ εἶπε πρὸς αὐτὸν Κύριος·
ἐν τίνι; καὶ εἶπεν· ἐξελεύσομαι καὶ ἔσομαι πνεῦμα ψευδὲς εἰς τὸ στόμα πάντων
τῶν προφητῶν αὐτοῦ. καὶ εἶπεν· ἀπατήσεις καί γε δυνήσῃ, ἔξελθε καὶ ποίησον
οὕτως.
22,23 καὶ νῦν ἰδοὺ ἔδωκε Κύριος
πνεῦμα ψευδὲς ἐν στόματι πάντων τῶν προφητῶν σου τούτων, καὶ Κύριος ἐλάλησεν
ἐπὶ σὲ κακά.
22,24 καὶ προσῆλθε Σεδεκίας υἱὸς
Χανανὰ καὶ ἐπάταξε τὸν Μιχαίαν ἐπὶ τὴν σιαγόνα καὶ εἶπε· ποῖον πνεῦμα Κυρίου τὸ
λαλῆσαν ἐν σοί;
22,25 καὶ εἶπε Μιχαίας· ἰδοὺ σὺ ὄψῃ
τῇ ἡμέρᾳ ἐκείνῃ, ὅταν εἰσέλθῃς ταμιεῖον τοῦ ταμιείου τοῦ κρυβῆναι ἐκεῖ.
22,26 καὶ εἶπεν ὁ βασιλεὺς Ἰσραήλ·
λάβετε τὸν Μιχαίαν καὶ ἀποστρέψατε αὐτὸν πρὸς Σεμὴρ τὸν βασιλέα τῆς πόλεως· καὶ
τῷ Ἰωὰς υἱῷ τοῦ βασιλέως
22,27 εἰπὸν θέσθαι τοῦτον ἐν φυλακῇ
καὶ ἐσθίειν αὐτὸν ἄρτον θλίψεως καὶ ὕδωρ θλίψεως ἕως τοῦ ἐπιστρέψαι με ἐν
εἰρήνῃ.
22,28 καὶ εἶπε Μιχαίας· ἐὰν
ἐπιστρέφων ἐπιστρέψῃς ἐν εἰρήνῃ, οὐ λελάληκε Κύριος ἐν ἐμοί.
Οἱ Ψευδοπροφῆτες παρακινοῦν τὸν Ἀχαὰβ σὲ πόλεμο (Βασ. Γ΄. 22,1-12)
22,1 Ὁ Ἀχαὰβ ἔμεινε τρία ἔτη στὴν
Καισάρεια χωρὶς νὰ γίνεται πόλεμος μεταξὺ τῆς Συρίας καὶ τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ.
22,2 Κατὰ τὸ τρίτο ὅμως ἔτος, ὁ Ἰωσαφάτ, ὁ βασιλέας τοῦ βασιλείου τοῦ
Ἰούδα, ἦλθε πρὸς τὸν βασιλἐα τοῦ Ἰσραήλ, τὸν Ἀχαάβ.
22,3 Καὶ εἶπε ὁ βασιλέας τοῦ
Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ στοὺς ἀνθρώπους του·
“Γνωρίζετε, ὅτι μᾶς ἀνήκει ἡ πόλις Ρεμμὰθ τῆς περιοχῆς Γαλαάδ. Καὶ ὅμως
σιωποῦμε καὶ δὲν κάμνομε τίποτε, γιὰ νὰ τὴν ξαναπάρουμε ὰπὸ τὸν βασιλέα τῆς
Συρίας”.
22,4 Καὶ πρὸς τὸν Ἰωσαφάτ, τὸν βασιλέα τοῦ Ἰούδα, εἶπε· “Θὰ ἔρθης καὶ ἐσὺ
μαζί μας νὰ πολεμήσης ἐναντίον τῆς πόλεως Ρεμὰθ τῆς περιοχῆς Γαλαάδ;”
22,5 Καὶ ὁ Ἰωσαφὰτ ἀπήντησε· “Ὅπως εἶσαι ἐσὺ, εἶμαι καὶ ἐγώ. Ὁπως εἶναι ὁ
λαός σου, εἶναι καὶ ὁ λαός μου. Ὅπως εἶναι τὸ ἱππικό μου, εἶναι καὶ τὸ δικό σου
ἱππικό”. Ὁ βασιλέας τοῦ Ἰούδα, ὁ Ἰωσαφάτ, εἶπε ἀκόμη πρὸς τὸν βασιλέα τοῦ
Ἰσραήλ· “Ρωτήσατε σήμερα, παρακαλῶ, γιὰ τὸ θέμα αὐτὸ τὸν Κυριο”.
22,6 Ὁ βασιλέας τοῦ Ἰσραὴλ μάζεψε
ὅλους τοὺς ψευδοπροφῆτες, περίπου τετρακοσίους ἄνδρες, καὶ τοὺς ρώτησε· “Νὰ
ἐκστρατεύσω ἐναντίον τῆς Ρεμμάθ, στὴν περιοχὴ Γαλαάδ, ἢ νὰ ἀποφύγω τὸν πόλεμο;”
Εκεῖνοι τοῦ εἶπαν· “Πήγαινε, διότι ὁ Κύριος θὰ παραδώση ἀσφαλῶς καὶ βεβαίως τὴν
πόλι στὰ χέρια σου”.
22,7 Ὅμως ὁ Ἰωσαφὰτ ρώτησε τὸν
βασιλέα τοῦ Ἰσραήλ· “Δὲν ὑπάρχει ἐδώ ἕνας ἀληθινὸς προφήτης τοῦ Κυρίου, γιὰ νὰ
ρωτήσωμε διὰ μέσου αὐτοῦ;”
22,8 Ὁ Ἀχαὰβ στὸν Ἰωσαφάτ·
“Ὑπάρχει ἕνας ἄνδρας, γιὰ νὰ ρωτἠσουμε μέσω αύτοῦ τὸν Κύριο. Ἀλλὰ ἐγὼ τὸν ἔχω
μισήσει, διότι δὲν ὁμιλεῖ καλὰ γιὰ μένα, ἀλλὰ πάντοτε δυσάρεστα. Αὐτός εἶναι ὁ
Μιχαίας, ὁ υἱὸς τοῦ Ἰεμβλαά”. Καὶ ὁ Ἰωσαφάτ, ἀπάντησε· “Ἂς μὴ λέγη τέτοια λόγια
ὁ βασιλέας τοῦ Ἰσραὴλ ἐναντίον τοῦ Μιχαία”.
22,9 Καὶ κάλεσε ὁ Ἀχαὰβ ἕνα δοῦλο
του, εὐνοῦχο, καὶ τοῦ εἶπε· “προσκάλεσε ἀμέσως τὸν Μιχαία, τὸν υἱὸ τοῦ
Ἰεμβλαά”.
22,10 Καὶ ὁ βασιλέας τοῦ Ἰσραήλ, ὁ
Ἀχαάβ καὶ ὁ βασιλέας τοῦ Ἰούδα, ὁ Ἰωσαφάτ, κάθονταν ὁ καθένας στὸν θρόνο του,
στὶς πύλες τοῦ τείχους τῆς Σαμαρείας, ντυμένοι μὲ τὶς βασιλικὲς τους στολές.
Μπροστά τους δὲ ἦσαν οἱ ψευδοπροφῆτες ποὺ προφήτευαν.
22,11 Καὶ ὁ Σεδεκίας, υἱὸς τοῦ Χανανᾶ, ἀρχηγὸς τῶν ψευδοπροφητῶν,
κατασκεύασε γιὰ τὸν ἑαυτό του σιδερένια κέρατα, καὶ εἶπε στὸν Ἀχαάβ· “Αὐτὰ
λέγει ὁ Κύριος, μὲ αὐτὰ θὰ πολεμήσης τοὺς Σύρους, μέχρις ὅτου τοὺς
ἐξολοθρεύσης».
22,12 Καὶ ὅλοι οἱ ψευδοπροφῆτες
ἔλεγαν τὰ ἴδια· “Ἐξεστράτευσε ἐναντίον τῆς Ρεμμάθ στὴν Γαλαάδ, ὁ δὲ Κύριος θὰ
κατευοδώση τὴν ἐκστρατεία σου καὶ θὰ παραδώση στὰ χέρια σου τὸν βασιλέα τῆς
Συρίας”.
Ἡ προειδοποίησις τοῦ Μιχαία (Βασ. Γ΄. 22,13-28)
22,13 Ὁ ἀγγελιαφόρος, ποὺ εἶχε
μεταβῆ, γιὰ νὰ καλέση τὸν Μιχαία, τοῦ μίλησε καὶ εἶπε· “Ἰδοὺ ὅτι ὅλοι οἱ
προφῆτες ἀπὸ συμφώνου λέγουν εὐχάριστα γιὰ τὸν βασιλέα. Γίνε, λοιπόν, καὶ ἐσὺ
ὡς πρὸς τὰ λόγια ὡσὰν ἕνας ἀπὸ αὐτοὺς καὶ πὲς εὐχάριστα πράγματα πρὸς τὸν
βασιλέα”.
22,14 Καὶ εἶπε ὁ Μιχαίας·
“Ὅρκίζομαι στὸν ζῶντα Θεό, ὅτι ἐγὼ θὰ μιλήσω ἐκεῖνα, ποὺ θὰ μοῦ ἀποκαλύψη ὁ
Κύριος”.
22,15 Καὶ παρουσιάσθηκε μπροστά
στὸν βασιλέα, καὶ ὁ βασιλέας τοῦ εἶπε· “Μιχαία, τί λέγεις; Νὰ ἐκστρατεύσω
ἐναντίον τῆς πόλεως Ρεμμὰθ στὴν Γαλαὰδ ἢ νὰ ματαιώσω τὸν πόλεμο;” Ὁ Μιχαίας
εὶρωνικὰ τοῦ εἶπε· “Ναί, ἐκστράτευσε καὶ ὁ Κύριος θὰ δώση αἴσιο πέρας στὴν
ἐκστρατεία καὶ θὰ παραδώση στὰ χέρια σου τὸν βασιλέα”
22,16 Καὶ ὁ βασιλέας Ἀχαὰβ τοῦ εἶπε·
“Πόσες καὶ πόσες φορὲς ἐγὼ σἐ ἐξώρκισα νὰ μοῦ εἰπῆς τὴν ἀλήθειαν στὸ ὄνομα τοῦ
Κυρίου;”
22,17 Ὁ Μιχαίας απήντησε· “Δὲν θὰ
γίνη ὅπως σοῦ εἶπα. Βλέπω τὸν Ἰσραηλιτικὸ λαὸ διασκορπισμένο στὰ ὄρη ὡσὰν τὰ
πρόβατα, στὰ ὁποῖα δὲν ὑπάρχει ποιμήν. Ὁ Κύριος λέγει· Σὲ αὐτοὺς τοὺς διασκορπισμένους, δὲν ὑπάρχει,
λοιπόν, Κύριος καὶ Θεός; Ἂς ἐπιστρέψη
κάθε Ἰσραηλίτης εἰρηνικὰ στὸ σπίτι του”.
22,18 Ὁ βασιλέας τοῦ Ἰσραήλ εἶπε
τότε στὸν Ἰωσαφὰτ τὸν βασιλέα τοῦ Ἰούδα· “Δὲν σοῦ εἶπα, ὅτι αὐτὸς ὁ προφήτης
δὲν άναγγέλλει ποτὲ εὐχάριστα γιὰ μένα, ἀλλὰ μόνον δυσάρεστα καὶ κακά;”
22,19 Ὁ Μιχαίας εἶπε· “Δὲν εἶναι
ἔτσι. Δὲν ὁμιλῶ ἐγώ, ἀλλὰ ὁ Κύριος. Ἄκουσε τὸν λόγο τοῦ Κυρίου. Δὲν εἶναι τὰ
πράγματα, ὅπως ἐσὺ νομίζεις. Ἐγὼ εἶδα τὸν Θεὸ τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ νὰ κάθεται
πάνω στὸν θρόνο του καὶ γύρω ἀπὸ αὐτὸν ἐκ δεξιῶν καὶ ἐξ ἀριστερῶν ὑπῆρχε ὅλος ὁ
ἀγγελικὸς στρατὸς τοῦ οὐρανοῦ.
22,20 Καὶ εἶπε ὁ Κύριος· Ποιὸς θὰ
ἐξαπατήση τὸν βασιλέα τοῦ Ἰσραηλιτικοῦ λαοῦ, τὸν Ἀχαάβ, καὶ θὰ τὸν παρακινήση
νὰ ἐκστρατεύση ἐναντίον τῆς πόλεως Ρεμμάθ στὴν Γαλαάδ, γιὰ νὰ φονευθῆ
ἐκεῖ; Ἄλλος μὲν ἔλεγε ἄλλα, καὶ ἄλλος
ἔλεγε διαφορετικά.
22,21 Καὶ ἐξῆλθεν ἕνα πνεῦμα,
στάθηκε μπροστὰ στὸν Κύριο καὶ εἶπε· Ἐγὼ θὰ τὸν ἐξαπατήσω.
22,22 Καὶ ὁ Κύριος ρώτησε τὸ
πνεῦμα· Μὲ ποιὸ τρόπο θὰ τὸν ἐξαπατήσης; Καὶ τὸ πνεῦμα ἀπάντησε· Θὰ φύγω ὰπὸ
ἐδῶ καὶ θὰ γίνω πνεῦμα ψευδοῦς προφητείας στὸ στόμα ὅλων τῶν ψευδοπροφητῶν. Καὶ
ὁ Θεὸς εἶπε· πράγματι ἔτσι θὰ κατορθώσης νὰ τὸν ἐξαπατήσης. Φύγε ἀπὸ ἐδῶ καὶ
κᾶμε ὅπως εἶπες.
22,23 Καὶ ἰδοὺ ὅτι τώρα ἔδωσε ὁ
Κύριος πνεῦμα ψευδοῦς προφητείας στὸ στόμα ὅλων αὐτῶν τῶν ψευδοπροφητῶν σου. Ὁ
Κύριος προανήγγειλε ὅλες τὶς συμφορές, ποὺ θὰ ἐπιπέσουν πάνω σου”.
22,24 Καὶ πλησιασε ὁ Σεδεκίας, ὁ
υἱὸς τοῦ Χανανᾶ, πλησίασε γεμάτος ἀγανάκτησι τὸν Μιχαία, τὸν κτύπησε στὸ
πρόσωπο καὶ τοῦ εἶπε· “Ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ πνεῦμα τοῦ Κυρίου, ποὺ ἀποκάλυψε σὲ
ἐσένα αὐτά;”
22,25 Καὶ ὁ Μιχαίας τοῦ ἀπήντησε·
“Ἰδού, θὰ δῆς καὶ θὰ καταλάβης κατὰ τὴν ἡμέρα ἐκείνη, ποιὸ εἶναι αὐτὸ τὸ
πνεῦμα, ὅταν τρομαγμένος θὰ εἰσέλθης στὸ πιὸ ἀπόκρυφο μέρος τοῦ ἐσωτερικοῦ σου
δωματίου, γιὰ νὰ κρυβῆς ἐκεῖ”.
22,26 Καὶ διέταξε ὁ βασιλεὺς τοῦ
Ἰσραήλ· “Συλλάβετε τὸν Μιχαία καὶ νὰ τὸν ὁδηγήσετε στὸν Σεμήρ, τὸν ἄρχοντα τῆς
πόλεως. Στὸν δὲ Ἰωὰς, τὸν υἱὸ τοῦ ἄρχοντα,
22,27 εἴπατε νὰ τὸν φυλακίση καὶ νὰ
τοῦ δίνη λίγο ψωμὶ νὰ τρώγη καὶ λίγο νερό, μέχρις ὅτου ἐπανέλθω ἐγὼ νικητὴς καὶ
εἰρηνικὸς ἀπὸ τὸν πόλεμο”.
22,28 Εἶπε τότε ὁ Μιχαίας· “Ἐὰν ἐσὺ
ἐπιστρέψης νικητής, τότε δὲν θὰ εἶναι ὁ Κύριος, ποὺ μίλησε σὲ μένα”.
