Περισσότεροι από τους μισούς Έλληνες (55%) παίρνουν σήμερα ή πήραν
περιστασιακά στο παρελθόν συμπληρώματα διατροφής, με τις γυναίκες να κατέχουν
τα πρωτεία, ενώ μόλις το ένα τρίτο των χρηστών ακολουθεί τη συμβουλή γιατρού
(13,5%), φαρμακοποιού (6,8%), προπονητή (4%) ή διαιτολόγου (3%). Η έλλειψη
συστηματικών ελέγχων στη σύνθεση της φόρμουλας των συμπληρωμάτων διατροφής, για
την τυχόν παρουσία απαγορευμένων ουσιών, τις παρενέργειες σε ευαίσθητες ομάδες
καταναλωτών, καθώς και η ανεπαρκής αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας για τις
ενδεικνυόμενες χρήσεις, αφήνουν απροστάτευτους τους καταναλωτές θέτοντας σε
κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Επιπλέον, είναι η μοναδική κατηγορία τροφίμων, της
οποίας η αρμοδιότητα ανήκει στον Εθνικό Οργανισμό Φαρμάκων, χωρίς ωστόσο ακόμη
να έχει νομοθετηθεί αντίστοιχο νομικό πλαίσιο ελέγχου και αδειοδότησης πριν από
την κυκλοφορία τους.
«Τα συμπληρώματα διατροφής είναι τρόφιμα αρμοδιότητας του Εθνικού Οργανισμού
Φαρμάκων (ΕΟΦ), που αποσκοπούν στην κάλυψη ελλείψεων της δίαιτας υγιών
καταναλωτών σε θρεπτικά συστατικά. Μπορεί όμως να περιέχουν και ουσίες με
φυσιολογικές επιδράσεις στην υγεία τους, οι οποίες επισημαίνονται υποχρεωτικά
στη συσκευασία με τη διατύπωση εγκεκριμένων "ισχυρισμών υγείας"»,
σημειώνει ο κ. Κυρανάς.
Στα συμπληρώματα εντάσσονται συμπυκνωμένες μορφές βιταμινών και ανόργανων
στοιχείων (μεμονωμένων ή σε διάφορους συνδυασμούς), πρωτεΐνες, υδατάνθρακες και
λίπη (μεμονωμένα ή σε συνδυασμούς μεταξύ των και με την προηγούμενη κατηγορία),
μίγματα αμινοξέων, μίγματα λιπαρών οξέων, ένζυμα, μεταβολίτες και εκχυλίσματα
ιστών και αδένων, υδατάνθρακες με ή χωρίς ηλεκτρολύτες και βιταμίνες (π.χ.
sports drinks), συστατικά τροφών ή τρόφιμα (βασιλικός πολτός, γύρη, μαγιά
μπύρας, φυτικές ίνες, σκόρδο, φύκια κ.ά.), διάφορα βότανα και εκχυλίσματα
αυτών, σκευάσματα αύξησης ή μείωσης του σωματικού βάρους, καθώς και φυσικές
ουσίες που μπορούν ή υποτίθεται πως μπορούν να δράσουν ως αναβολικά ή
ορμονοδιεγερτικά και απευθύνονται κυρίως σε αθλητές.
Κίνδυνοι από την αλόγιστη χρήση τους
Σύμφωνα με τον κ. Κυρανά, οι κίνδυνοι από τη λήψη συμπληρωμάτων διατροφής
μπορούν να ταξινομηθούν σε τέσσερις βασικές κατηγορίες:
1. Κίνδυνοι από υπερδοσολογία λήψης. Δεν υπήρξε ποτέ ως τώρα συμπλήρωμα «αθώο
τοξικότητας».
2. Κίνδυνοι από αλληλεπιδράσεις με φάρμακα. Για παράδειγμα, διαπιστώθηκε ότι:
-το ασβέστιο (Ca) μπορεί να
αλληλεπιδράσει με φάρμακα για την καρδιά, με ορισμένα διουρητικά και με τα
στοιχεία αργίλιο (Al) και Μαγνήσιο (Mg) που περιέχονται σε αντιόξινα
σκευάσματα.
-το Mg μπορεί να αλληλεπιδράσει με ορισμένα διουρητικά και αντικαρκινικά
φάρμακα.
-η βιταμίνη Ε αυξάνει τον κίνδυνο εσωτερικής αιμορραγίας όταν λαμβάνεται με
ασπιρίνη ή αντιπηκτικά όπως η βαρφαρίνη.
-η βιταμίνη Κ μπορεί να αλληλεπιδράσει με αντιπηκτικά, όπως η κουμαρίνη.
-το βαλσαμόχορτο επηρεάζει δυσμενώς τη φαρμακευτική δράση αντικαταθλιπτικών και
αντιυπερτασικών φαρμάκων.
-το συνένζυμο Q10 μπορεί να αλληλεπιδράσει με αντιπηκτικά, αντιυπερτασικά και
χημειοθεραπευτικά φάρμακα.
-το Ginseng αυξάνει τον κίνδυνο για εσωτερική αιμορραγία όταν λαμβάνεται με
αντιπηκτικά και προκαλεί ανεπιθύμητες ενέργειες με αντικαταθλιπτικά.
-η Echinacea διαταράσσει το ρυθμό διάσπασης αρκετών φαρμάκων στο ήπαρ.
3. Κίνδυνοι από παραπλανητικές ετικέτες και προώθηση. Η σήμανση των
συμπληρωμάτων διατροφής πρέπει να πληροί συγκεκριμένους κανόνες, ενώ πρέπει να
δίνεται ιδιαίτερη προσοχή στην αποφυγή της παραπλάνησης των καταναλωτών. Η πιο
σημαντική απαγόρευση αφορά την αναγραφή στη σήμανση ισχυρισμών ή ενδείξεων ή
εικόνων, που υπονοούν άμεσα ή έμμεσα την πρόληψη, αγωγή ή θεραπεία ανθρώπινης
νόσου, καθώς και την ανάλογη διαφήμιση ή παρουσίαση των συμπληρωμάτων διατροφής.
Οι κίνδυνοι αυτοί είναι ιδιαίτερα αυξημένοι σε προϊόντα που προωθούνται στην
αγορά μέσω διαδικτύου, απευθείας από χώρες του εξωτερικού.
4. Κίνδυνοι από τη λήψη απαγορευμένων ουσιών. Πολλές είναι οι ουσίες που αν και
έχουν κριθεί επικίνδυνες και έχουν επίσημα απαγορευθεί από τον FDA στην Αμερική
ή τον ΕΟΦ στην Ελλάδα, συνεχίζουν να περιέχονται σε συμπληρώματα που
κυκλοφορούν παράνομα, θέτοντας σε κίνδυνο τη δημόσια υγεία. Χαρακτηριστικό
παράδειγμα αποτελεί η εφεδρίνη, η οποία χρησιμοποιείται ως διεγερτικό σε
σκευάσματα για απώλεια βάρους και για αύξηση του αναβολισμού σε αθλητές, με
δυσανάλογες όμως παρενέργειες.
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
