Το κολλαγόνο είναι μια ινώδης πρωτεΐνη και βασικό συστατικό του συνδετικού ιστού του οργανισμού

Ο συνδετικός ιστός (όπως λέει το όνομα του) συνδέει και στηρίζει τους άλλους ιστούς του σώματος όπως είναι το δέρμα, τα οστά, τους τένοντες, τους μυς, τους χόνδρους αλλά και τα εσωτερικά όργανα.  Όταν η ποσότητα του κολλαγόνου στον συνδετικό ιστό μειώνεται (κάτι που αρχίζει να συμβαίνει μετά τα 30) τότε σχηματίζονται χάσματα και όταν αυτό συμβαίνει στο δέρμα εμφανίζονται οι ρυτίδες.

Υπάρχουν στο εμπόριο πολλές καλλυντικές κρέμες που περιέχουν κολλαγόνο και διαφημίζονται ότι μειώνουν τις ρυτίδες. Όμως στην πραγματικότητα οι κρέμες με κολλαγόνο δεν μπορούν να διορθώσουν τις ρυτίδες γιατί το κολλαγονο δεν μπορεί να διαπεράσει το δέρμα.

Έτσι ανεξάρτητα από πόση ποσότητα κολλαγόνου περιέχει μια καλλυντική κρέμα, δεν πρόκειται να απορροφηθεί από το δέρμα. Αυτό είναι το συμπέρασμα μιας βρετανικής έρευνας που δημοσιεύθηκε τον Οκτώβριο του 2012.

-Τα νανοσωματίδια

Πολλές εταιρείες καλλυντικών διατείνονται ότι τα νανοσωματίδια που περιέχουν οι κρέμες του δίνουν στα συστατικά  τους μια «βαθειά διεισδυτική δράση». Τα νανοσωματίδια μετρούνται σε νανόμετρα (1 nm είναι το δισεκατομμυριοστό του μέτρου). Η σχέση μεγέθους που έχει το νανόμετρο με το μέτρο είναι ανάλογη με τη σχέση μιας μπάλας του γκολφ με τον πλανήτη Γη. Το μέγεθος των ατόμων γενικά δεν ξεπερνάει το 1 νανόμετρο ενώ η διπλή έλικα του DΝΑ έχει διάμετρο περίπου 2 νανόμετρα. Η διάμετρος μιας τρίχας μαλλιών είναι περίπου 50.000 νανόμετρα.

Τα νανοσωματίδια που υπάρχουν στις κρέμες καλλυντικών και αντηλιακών έχουν μέγεθος γύρω στα 500 nm δηλαδή είναι ίσα με το 1/100 της διαμέτρου μια τρίχας μαλλιών.

Τα τελευταία χρόνια οι εταιρείες καλλυντικών τοποθετούν σε πολλά προϊόντα, όπως π.χ. στα αντηλιακά και τις αντιρυτιδικές κρέμες, νανοσωματίδια τα οποία υποτίθεται ότι βοηθούν στο να απλώνονται τα προϊόντα ευκολότερα και διεισδύουν τα συστατικά τους στο δέρμα. Παράδειγμα χρήσης νανοσωματιδίων στα καλλυντικά είναι τα λιποσώματα καφεΐνης . Η μικρή διαλυτότητα της καφεΐνης στο νερό οδήγησε στη δημιουργία λιποσωμάτων με μέγεθος της τάξης των 100-300 nm, ώστε να επιτευχθεί η διείσδυση στις κατώτερες στιβάδες της επιδερμίδας. Στα καλλυντικά συναντάμε συνήθως, διαστάσεις νανοσωματιδίων μεταξύ 60-700 nm.

Ενώ λοιπόν οι εταιρείες καλλυντικών υποστηρίζουν ότι τα νανοσωματίδια στις κρέμες τους έχουν διαπεραστική δράση, μεταφέροντας τα ενεργά συστατικά των σκευασμάτων στις εσωτερικές στοιβάδες του δέρματος, οι Βρετανοί ερευνητές του Πανεπιστημίου του Bath βρήκαν ότι αυτοί οι ισχυρισμοί δεν είναι αληθείς. Τα νανοσωματίδια που υπάρχουν σ΄ αυτές τις κρέμες, ακόμα και τα πιο μικρά, δεν εισχωρούν στο δέρμα.

Ο επικεφαλής της έρευνας καθηγητής Φαρμακολογίας Richard Guy (Ρίτσαρντ Γκάι), δήλωσε: «Προηγούμενες μελέτες είχαν καταλήξει σε αντικρουόμενα συμπεράσματα σχετικά με το αν τα νανοσωματίδια διαπερνούν το δέρμα ή όχι. Χρησιμοποιώντας νέες μεθόδους μικροσκοπικής που παρέχουν αναμφισβήτητες εικόνες και δίνουν αντικειμενική εκτίμηση για το τι συμβαίνει με τα νανοσωματίδια, είδαμε ότι η ανθρώπινη επιδερμίδα λειτουργεί ως ένα πολύ καλό φράγμα. Κάποιοι καταναλωτές πιστεύουν ότι τα νανοσωματίδια που περιέχονται στις κρέμες καλλυντικών μεταφέρουν μέσα στο δέρμα τα συστατικά τους [όπως π.χ. το κολλαγόνο] αλλά η έρευνά μας δεν επιβεβαιώνει κάτι τέτοιο».

-Το κολλαγόνο μένει πάνω από το δέρμα

Η μελέτη που δημοσιεύθηκε στο επιστημονικό περιοδικό Journal of Controlled Release, μελέτησε νανοσωματίδια που ήταν πιο μικρά από το ένα εκατοστό του πάχους μιας ανθρώπινης τρίχας, δηλαδή  πιο μικρά από 500 nm (αυτό είναι συνήθως το μέγεθος που χρησιμοποιούν οι διάφορες καλλυντικές κρέμες) και οι ερευνητές χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται laser scanning confocal microscopy (συνεστιακή μικροσκοπία σάρωσης με ακτίνες λέιζερ). Παρατηρήθηκε ήταν ότι τα νανοσωματίδια  δεν διαπερνούν το στρώμα της επιδερμίδας που ονομάζεται stratum corneum (κεράτινη στιβάδα ή στρώμα κερατοειδούς χιτώνα). Ο καθηγητής Guy δήλωσε: “Κάναμε την μελέτη μας πολύ προσεκτικά αλλά ούτε μια φορά δεν διαπιστώσαμε ότι τα νανοσωματίδια ήταν ικανά να διαπεράσουν την κεράτινη στιβάδα της επιδερμίδας».

Η κερατίνη στιβάδα είναι μία επιλεκτικά διαπερατή, ετερογενής, σύνθετη και ενζυμικά ενεργή εξωτερική στιβάδα της επιδερμίδας, η οποία παρέχει προστασία από τους περιβαλλοντικούς παράγοντες και συμβάλλει στη διατήρηση του ισοζυγίου του νερού στην επιδερμίδα. Αποτελείται από 12-16 στρώσεις απύρηνων πεπλατισμένων κερατινοκυττάρων εμπεδωμένωνς σε ένα συνεχές μέσο λιπιδίων τα οποία αποτελούν το λεγόμενο “κονίαμα”. Τα λιπίδια της κεράτινης στιβάδας (κηραμίδια, ελεύθερα λιπαρά οξέα, χοληστερίνη, φωσφολιπίδια) από τη μία συμβάλουν στη διακυτταρική συγκράτηση και από την άλλη αποτελούν απαραίτητο στοιχείο της φυσιολογικής λειτουργίας που ρυθμίζει την εξάτμιση του νερού από το σώμα.

Τελικά, τα μόρια του κολλαγόνου κάθονται απλώς πάνω στη δέρμα και δεν εισχωρούν μέσα του. Με άλλα λόγια τα χρήματα που ξοδεύονται γι’ αυτές τις κρέμες είναι πεταμένα λεφτά. To ίδιο ισχύει για το υγρό, πόσιμο κολλαγόνο.

«Η ιδέα που έχουν δημιουργήσει οι κατασκευαστές καλλυντικών κρεμών ότι το κολλαγόνο μπορεί να περάσει τις εξωτερικές στοιβάδες του δέρματος είναι  εξωφρενική», λέει ο  Richard Guy. «Το μόριο του κολλαγόνου είναι μεγάλο και το δέρμα είναι σχεδιασμένο ακριβώς για να μην φεύγουν τέτοια μόρια έξω από το σώμα, συνεπώς δεν μπορούν ούτε να εισέρχονται».

Επιπρόσθετα, μια βιοχημικός του Πανεπιστημίου της Οξφόρδης ονόματι Blanca Sengerova δήλωσε: «Πραγματικά με ενοχλεί πολύ να βλέπω διαφημίσεις για κρέμες αντι-γήρανσης που περιέχουν κολλαγόνο. Η πρωτείνη αυτή είναι πολύ μεγάλη για να διαπεράσει του φράγμα του δέρματος».

-Αντηλιακά και βιταμίνες

Δεν είναι μόνο τα νανοσωματίδια που υπάρχουν στις καλλυντικές κρέμες με κολλαγόνο που δεν διαπερνούν την κεράτινη στιβάδα. Το ίδιο συμβαίνει και με τα νανοσωματίδια που υπάρχουν στα αντηλιακά. Έτσι, ο καθηγητής Γκάι ανέφερε ότι καθώς η μελέτη διαπίστωσε ότι η κεράτινη στιβάδα της επιδερμίδας είναι ένας αποτελεσματικός φραγμός, απομακρύνονται πλέον οι φόβοι που υπήρχαν ότι ορισμένες ουσίες των αντηλιακών ίσως προκαλούν καρκίνο. Πολλοί ειδικοί έχουν εκφράσει την ανησυχία τους για τις πιθανές επιπτώσεις που μπορεί να έχει σε βάθος χρόνου στον οργανισμό η είσοδος των νανοσωματιδίων.

Από την άλλη μεριά, αφού τα νανοσωματίδια δεν απορροφώνται από το δέρμα, δεν ισχύουν πολλοί ισχυρισμοί των εταιρειών και όχι μόνο αυτός που αφορά το  κολλαγόνο. Για παράδειγμα, οι κατασκευαστές τοποθετούν σε ορισμένες κρέμες βιταμίνες λέγοντας ότι απορροφώνται από το δέρμα. Η ουβικινόνη, γνωστή ως συνένζυμο Q10, ενσωματώνεται σε καλλυντικά με νανοσωματίδια μικρότερα από 100 nm τα οποία υποτίθεται ότι ενισχύουν τη βιοδιαθεσιμότητά της, αλλά υπό το φως της νέας έρευνας δεν υπάρχει κάποιο αποτέλεσμα.