Τα όρια
αποτελούν ένα κρίσιμο σημείο στη διαπαιδαγώγηση του παιδιού καθώς του μαθαίνουν
το μέχρι που μπορεί να φτάσει η ελευθερία στις πράξεις του ώστε να μη θίγονται
οι γύρω του.
Ήδη από τη γέννηση του παιδιού οι γονείς βάζουν συνεχώς όρια προκειμένου να το προστατεύσουν από ένα πλήθος κινδύνων, φυσικών αλλά και συναισθηματικών. Αν και πολλές φορές τους είναι δύσκολο να πουν «όχι», φοβούμενοι μήπως το παιδί τους κρίνει άσχημα ή μήπως θεωρήσει ότι δεν το αγαπούν αρκετά, οι περιορισμοί που τίθενται είναι απαραίτητοι για την ασφάλεια του παιδιού. Αυτό γιατί το παιδί που μαθαίνει να κάνει ότι θέλει σε οποιαδήποτε στιγμή, αποπροσανατολίζεται εύκολα από κάθε είδους ερεθίσματα, δυσκολεύεται να συγκεντρωθεί στους στόχους του, βιώνει συνεχείς ματαιώσεις και αποτυχίες, ενώ παράλληλα δεν μαθαίνει να περιμένει τη σειρά του αλλά και να σέβεται τους γύρω του.
Επομένως,
είναι ιδιαίτερα σημαντικό το παιδί να εκπαιδευτεί στο να βάζει όρια τόσο στον εαυτό
του όσο και στους άλλους, προκειμένου να προφυλαχτεί από τους κινδύνους της
ζωής. Βέβαια, η τήρηση των ορίων συνήθως προκαλεί αντιδράσεις καθώς το παιδί
νιώθει παγιδευμένο και καταπιεσμένο. Λόγω αυτού, καλό είναι ο γονιός να περάσει
το μήνυμα στο παιδί ότι τα όρια δεν είναι «δεσμά», αλλά κάτι αναγκαίο, ώστε να
μη χάνεται καθώς μεγαλώνει και να διευκολύνεται στον τρόπο που συμπεριφέρεται
και εμπλέκεται συναισθηματικά με τους γύρω του.
Μερικές
χρήσιμες συμβουλές:
Αποφασίστε
από κοινού με το παιδί σας κάποιους κανόνες τους οποίους και θα πρέπει να τηρεί
Βεβαιωθείτε
ότι οι κανόνες αυτοί έχουν γίνει απόλυτα κατανοητοί από το παιδί και πως είναι σύστοιχοι με το
στάδιο ανάπτυξής του
Αποφύγετε
την επιβολή κανόνων μετά από μια έντονη διαμάχη
Προσπαθήστε
να θέτετε ρεαλιστικά και ευέλικτα όρια, ώστε να μην κάνετε υπαναχωρήσεις στα
όσα έχετε επιβάλει στο παιδί σας
Προτιμήστε
όχι ιδιαίτερα ακραίους και αυταρχικούς κανόνες, ώστε να αυξηθούν οι πιθανότητες
αποδοχής τους από το παιδί
Ενημερώστε
με ακρίβεια το παιδί σας για τις «συνέπειες» τυχόν παραβίασης των κανόνων που
του θέτετε
Αποφύγετε τη
λέξη «τιμωρία» καθώς έτσι το παιδί νιώθει ότι του επιβάλλεστε αυταρχικά. Είναι
σημαντικό να καταλάβει ότι η δική του συμπεριφορά καθορίζει τη στάση σας
Αποτελέστε
οι ίδιοι πρότυπο συμπεριφοράς προς μίμηση, τονίζοντας έτσι πως οι συνέπειες
παραβίασης των ορίων ισχύουν για όλους (π.χ. «εάν πηγαίνω στη δουλειά μου όποτε
θέλω, θα με απολύσουν»)
Προσπαθήστε
να μην ανέχεστε παραβιάσεις των συμφωνημένων κανόνων, γιατί το παιδί θα νιώσει
ότι μπορεί να προχωρήσει και σε άλλες
Θυμηθείτε
ότι σε περιπτώσεις που το παιδί συμπεριφέρεται με μη αποδεκτό τρόπο,
απορρίπτουμε την πράξη του, όχι όμως το ίδιο (π.χ. «ήταν κακό αυτό που έκανες»
και όχι «είσαι κακό παιδί»)
Αποφύγετε τη
σωματική τιμωρία καθώς όχι μόνο έχει πρόσκαιρα αποτελέσματα και δε βοηθά στην
παγίωση αποδεκτών συμπεριφορών, αλλά και επειδή «η βία, γεννά βία»
Φροντίστε σε
κάποια θέματα το παιδί να νιώθει ελεύθερο να επιλέξει (π.χ. ντύσιμο, μουσική)
Εάν
παρατηρήσετε ότι το παιδί σας συστηματικά παραβαίνει τα συμφωνηθέντα όρια
αναρωτηθείτε: Μήπως θέτετε ιδιαίτερα άκαμπτους κανόνες; Μήπως είστε πολύ
ανεκτικοί με την παραβίασή τους; Μήπως αντιδράτε με περισσή αυταρχικότητα; Μήπως το παιδί έχει ανάγκη να τραβήξει την
προσοχή σας; Εάν οι δυσκολίες πολλαπλασιάζονται, μη διστάσετε να ζητήσετε τη
βοήθεια ψυχολόγου
Θυμηθείτε να
επιβραβεύετε το παιδί σας όταν συμπεριφέρεται με σωστό τρόπο! (π.χ. «Μπράβο που
ήσουν τόσο ευγενικός σήμερα» «Είμαι περήφανη για σένα που περίμενες υπομονετικά
τη σειρά σου» «Ευχαριστώ που με βοήθησες. Το χάρηκα πολύ που κάναμε τα ψώνια
παρέα»)
Συμπερασματικά,
τα όρια δημιουργούν ένα περιβάλλον με λιγότερο στρες και διαμάχες, ενώ
παράλληλα προσφέρουν ασφάλεια στο παιδί καθώς έτσι γνωρίζει ανά πάσα στιγμή τις
αντιδράσεις των γονέων του. Σημαντικό βέβαια σε κάθε περίπτωση είναι και οι
γονείς να τηρούν το δικό τους κομμάτι της συμφωνίας με το παιδί, είτε αυτό
είναι θετικό είτε αρνητικό. Επιπρόσθετα, τα όρια καλλιεργούν ένα κλίμα σεβασμού
και μαθαίνουν στα παιδιά να λαμβάνουν υπόψη τους και τις ανάγκες των άλλων. Τα
όρια όταν τίθενται μέσα σε ένα πλαίσιο αγάπης και συνεργασίας δεν είναι
ταυτόσημα της καταπίεσης. Θυμηθείτε ότι το παιδί που του επιτρέπεται να κάνει
ότι θέλει, ερμηνεύει την στάση αυτή ως αδιαφορία!
Ελπίδα Μ. Παναγιωτουνάκου
Ψυχολόγος – Ψυχοθεραπεύτρια
Ειδ. Αιγινήτειο Παν/κο νοσ.
Diploma in Dyslexia
Msc
Έλεγχος του Στρες και Προαγωγή της Υγείας
Ιατρική Αθηνών
Τηλ.: 210 81 41 570, Κιν.: 697 40 12
477
Ανοίξεως – Σταμάτας 2, Άνοιξη
