Πολλοί είναι οι γονείς που
προβληματίζονται ως προς το πώς να επιβραβεύσουν τα παιδιά τους: Είναι η
ποσότητα που μετρά ή η ποιότητα της επιβράβευσης; Ο Αμερικανός παιδίατρος Roy
Benaroch εξηγεί ότι, χωρίς να υπάρχει μυστική συνταγή, η κατανόηση του πότε,
πού και πώς θα επιβραβευτεί ένα παιδί αποτελεί σημαντικό όπλο στην ανατροφή
παιδιών με αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση.
Πώς επαινούν συνήθως οι γονείς
Όλοι οι γονείς συγχαίρουν τα
παιδιά τους όταν τα πάνε καλά στο σχολείο, κερδίζουν σε έναν αγώνα ή φτιάχνουν
μία εντυπωσιακή -ή και λιγότερο εντυπωσιακή- χειροτεχνία. Ο δρ. Bernaroch λέει,
ωστόσο, ότι τα τελευταία χρόνια οι γονείς το έχουν παρακάνει με τους επαίνους.
Ότι έχουν φτάσει στο άλλο άκρο, συγκριτικά με τους γονείς πριν 20-30 χρόνια,
που ήταν κάπως πιο αυστηροί.
Χαρίζοντας διαρκώς στα παιδιά
επαίνους και συγχαρητήρια, οι γονείς πιστεύουν ότι βοηθούν στη διαμόρφωση της
αυτοπεποίθησής τους. Στην πραγματικότητα, όμως, μπορεί να κάνουν το ακριβώς
αντίθετο. Όπως εξηγεί, οι υπερβολικοί έπαινοι μπορεί να εκπυρσοκροτήσουν και
όταν γίνονται με τρόπο μη ειλικρινή, τα παιδιά μπορεί να διστάσουν να
δοκιμάσουν νέα πράγματα ή να πάρουν ένα ρίσκο, γιατί αν δεν τα καταφέρουν δεν
θα παραμείνουν στην κορυφή του βάθρου που οι γονείς τους έχουν τοποθετήσει.
Ο ειδικός λέει ότι υπάρχει
κάτι υποτιμητικό στους συνεχείς επαίνους. Ένα υποβόσκον μήνυμα ότι το παιδί
πρέπει να παίρνει διαρκώς την έγκριση των γονιών του και να αναζητά μονίμως την
επικύρωσή τους.
Τονίζει, βέβαια, ότι δεν
πρέπει ο γονιός να φτάνει στο άλλο άκρο και να μην λέει ποτέ «μπράβο» στο
παιδί, καθώς κάτι τέτοιο μπορεί να κάνει το παιδί να νιώσει ότι δεν είναι ποτέ
αρκετά καλό ή ότι ο γονιός δε νοιάζεται. Έτσι, το παιδί δεν θα βρίσκει λόγο στο
να προσπαθεί για κάτι.
Ποια είναι, λοιπόν, η σωστή
ποσότητα του επαίνου; Οι ειδικοί λένε ότι είναι η ποιότητα του επαίνου που
μετρά και όχι η ποσότητα. Αν ο έπαινος είναι ειλικρινής και γνήσιος και
επικεντρωμένος στην προσπάθεια του παιδιού, όχι στο αποτέλεσμα, μπορείτε να τον
χαρίζετε κάθε φορά που το παιδί θα κάνει κάτι, το οποίο να δικαιολογεί κάποια
λεκτική επιβράβευση.
Το αλφάβητο του επαίνου
Ο παιδίατρος λέει ότι «πρέπει
να αναγνωρίζουμε ιδιαίτερα τις προσπάθειες των παιδιών να προσπαθούν και να
δουλεύουν σκληρά για να πετύχουν έναν στόχο. Και αυτό που πρέπει οι γονείς να
θυμούνται είναι ότι σημασία έχει η διαδικασία, όχι το τελικό προϊόν».
Μπορεί, για παράδειγμα, το
παιδί σας να μην είναι ο καλύτερος παίκτης στην ομάδα του μπάσκετ. Αλλά το
παλεύει: Πηγαίνει κάθε μέρα στις προπονήσεις, τρέχει, προσπαθεί να βελτιώσει τα
καλάθια του. Ξέρετε ότι πρέπει να επαινέσετε τις προσπάθειές του, ασχέτως με το
αν η ομάδα του θα κερδίσει ή θα χάσει. Το ίδιο αξίζει να κάνετε και όταν το
παιδί κουράζεται για να καθαρίσει το δωμάτιό του, τελειώνει μία δύσκολη εργασία
στο σχολείο ή σας βοηθά να ετοιμάσετε το φαγητό.
Εν ολίγοις, επιβράβευση στο
παιδί αξίζει πραγματικά όταν κάνει αυτό το κάτι παραπάνω στις καθημερινές του
ασχολίες και όταν πετυχαίνει κάτι πραγματικά δύσκολο. Επίσης, αυτό στο οποίο
συμφωνούν όλοι οι επιστήμονες είναι ότι η επιβράβευση δεν θα πρέπει ποτέ να
γίνεται με ένα ψυχρό χαρτονόμισμα.
«Πιστεύω ότι όλοι οι γονείς
θέλουν παιδιά πως ως κίνητρο θα έχουν τον ίδιο τους τον εαυτό, όχι το χρήμα»,
λέει ο δρ. Benaroch. «Αν πείτε στην κόρη σας: Αν γράψεις 20 θα σου δώσω 20
ευρώ, αυτόματα δημιουργείτε μία κατάσταση στην οποία το παιδί κινητοποιείται
από το χρήμα, όχι από τα θετικά συναισθήματα της επιτυχίας».
Ωστόσο, καλοί εναλλακτικοί
τρόποι να γιορτάσετε την επιτυχία και τη σκληρή δουλειά των παιδιών είναι, για
παράδειγμα, να βγείτε όλοι μαζί για παγωτό ή για φαγητό, ή ακόμα να πάτε σε μία
συναυλία.
Επιβράβευση: Μερικές
πρακτικές συμβουλές
Να είστε συγκεκριμένοι: Αντί
να πείτε «Είσαι τόσο καλός στο ποδόσφαιρο!», μπορείτε να πείτε «Κλώτσησες πολύ
ωραία τη μπάλα σε εκείνη τη φάση!». Με τον τρόπο αυτό το παιδί αναγνωρίζει τι
ακριβώς είναι αυτό που αξίζει επιβράβευση.
Να είστε γνήσιοι: Ο έπαινος
πρέπει πάντα να είναι γνήσιος. Τα παιδιά έχουν τον τρόπο να καταλαβαίνουν πότε
δεν είστε ειλικρινείς και όταν το καταλαβαίνουν χάνουν την πίστη τους σε εσάς.
Ακόμα χειρότερα, γίνονται ανασφαλείς γιατί δεν πιστεύουν τα θετικά σας λόγια
και δυσκολεύονται να αναγνωρίσουν πότε εννοείτε το «μπράβο» και πότε όχι.
Ενθαρρύνετε νέες
δραστηριότητες: Συγχαρείτε τα παιδιά που είναι πρόθυμα να δοκιμάσουν νέα
πράγματα, όπως το να μάθουν ποδήλατο ή να δένουν τα κορδόνια τους, και που δεν
φοβούνται να κάνουν λάθη.
Μην επιβραβεύετε το προφανές:
Προσπαθήστε να μην το παρακάνετε με τους επαίνους για τα χαρακτηριστικά τους:
Είσαι τόσο έξυπνη, όμορφη, γλυκιά, ταλαντούχα, χαρισματική. Περισσότερο οι
παππούδες, και λιγότερο οι γονείς, συνηθίζουν να λένε τέτοια πράγματα, όμως αν
ένα παιδί έχει μάθει να ακούει συνεχώς λιτανείες επαίνων, κάποια στιγμή αυτοί
θα χάσουν το νόημα και τη σημασία τους.
Να το λέτε όταν το εννοείτε:
Το να λέτε «μπράβο για την προσπάθειά σου!» όταν πραγματικά το παιδί έκανε
σημαντική δουλειά, του δείχνει ότι ως γονείς αναγνωρίζετε την αξία των
προσπαθειών τους. Επίσης, τους δίνει να καταλάβουν ότι γνωρίζετε πότε
πραγματικά προσπάθησαν για κάτι και πότε τους «βγήκε» εύκολα.
Επικεντρωθείτε στην
διαδικασία: Επιβραβεύστε τα παιδιά για την προσπάθειά τους και όχι για τα
έμφυτα ταλέντα τους. Δεν είναι όλα τα παιδιά ικανοί αθλητές ή άριστοι μαθητές ή
εξαιρετικοί μουσικοί. Αλλά τα παιδιά που μαθαίνουν να δουλεύουν σκληρά και να
επιμένουν έχουν ένα ιδιαίτερο ταλέντο, το οποίο αξίζει τον έπαινό σας.
