Υπάρχουν άνθρωποι που
δυσανασχετούν με τις αλλαγές, και άλλοι που τις αντιμετωπίζουν με παθολογική
άρνηση. Η νεοφοβία αποτελεί μία διαταραχή η οποία σε βάθος χρόνου μπορεί να
λειτουργήσει ως σύστημα προστασίας, αλλά και ως εμπόδιο που δεν μας επιτρέπει να
έχουμε μία φυσιολογική ζωή.
Θα τις ονομάσουμε Μαρία και Κατερίνα. Και οι δύο είναι επιτυχημένες επαγγελματίες. Η Μαρία είναι παντρεμένη και έχει τρία παιδιά. Η Κατερίνα είναι ανύπαντρη και δεν έχει οικογενειακές υποχρεώσεις. Και οι δύο είχαν μία δελεαστική επαγγελματική πρόταση που θα βελτίωνε πολύ την οικονομική και επαγγελματική τους κατάσταση. Ωστόσο, έκρυβε και ένα ρίσκο: η θέση προϋπέθετε να μετακομίσουν στο εξωτερικό και να παραμείνουν εκεί για ένα χρονικό διάστημα περίπου τεσσάρων ετών. Στη συνέντευξη, η Μαρία απάντησε ότι η πρόταση την ενδιέφερε και πως η ιδέα της αλλαγής αποτελούσε γι’ αυτήν ένα επιπλέον κίνητρο. Η Κατερίνα όμως δεν έδειξε ιδιαίτερα πρόθυμη να κάνει το μεγάλο βήμα. Τελικά, τη θέση πήρε η Μαρία, κάτι που δεν στεναχώρησε ιδιαίτερα την Κατερίνα...
Οι αναπόφευκτες επιπλοκές που
θα έφερνε η εγκατάσταση σε μία άλλη χώρα, ειδικά για μία γυναίκα με παιδιά, δεν
πτόησαν τη Μαρία, έτσι αποφάσιζε να δεχτεί την πρόταση. Η Κατερίνα, η οποία
θεωρητικά θα αντιμετώπιζε λιγότερα προβλήματα καθώς δεν είχε οικογενειακές
υποχρεώσεις, προτίμησε να μην αλλάξει συνήθειες. Ακόμη και αν η θέση που της
πρόσφεραν δεν θα άλλαζε ριζικά τη ζωή της, η Κατερίνα πιθανότατα θα είχε
αρνηθεί και πάλι, παραβλέποντας τις καλύτερες οικονομικές και εργασιακές
συνθήκες. Γιατί;
Η απάντηση συνδέεται με τη
στάση μας απέναντι στις αλλαγές. Σε ορισμένους ανθρώπους αρέσουν. Κάποιοι όμως
τις δέχονται με δυσαρέσκεια, ενώ υπάρχουν και αυτοί που τις απεχθάνονται
εντελώς. Είτε πρόκειται για μια επαγγελματική πρόταση, για μια μετακόμιση, για
μια γιορτή-έκπληξη. Είτε για νέες γνωριμίες ή για νεοσύστατους κοινωνικούς
κανόνες. Όταν βρεθούμε απέναντι σε τέτοια διλήμματα, οι περισσότεροι από εμάς
νιώθουμε μετέωροι. Ωστόσο, κάποιοι εύχονται να μην βρεθούν ποτέ στη θέση να
βιώσουν τέτοιες εμπειρίες και θεωρούν οποιαδήποτε ανατροπή πραγματικό εφιάλτη.
Οι τελευταίοι, πάσχουν από νεοφοβία.
-Μακριά από το καινούριο.
Ο ψυχολόγος Γουίλιαμ Τζέιμς
(1842-1910) εντόπισε ένα σημαντικό στοιχείο στην προσωπικότητα αυτών των
ανθρώπων. Στο βιβλίο του The principles of Psychology, Οι αρχές της Ψυχολογίας,
αναφέρει ότι έχουν την τάση να απορρίπτουν οτιδήποτε καινούριο, ενώ παράλληλα
χαρακτηρίζονται από έναν αφύσικο και επίμονο φόβο για κάθε νεωτερισμό. Από τη
στιγμή που ο Γουίλιαμ Τζέιμς προσδιόρισε τη νεοφοβία, αναπτύχθηκαν πολλές
σχετικές θεωρίες: οι ειδικοί στη διατροφή τη μελετούν ως έναν παράγοντα που
επηρεάζει τις διατροφικές συνήθειες των εφήβων. Οι γκουρού των επιχειρήσεων, ως
ένα από τα βασικά εμπόδια για την εισαγωγή μιας καινοτομίας στην εργασία.
Και πιο πρόσφατα, μία
επιστημονική μελέτη κατέδειξε την επιβλαβή επίδρασή της στην υγεία… των
αρουραίων που χρησιμοποιήθηκαν σε σχετικό πείραμα. Υπεύθυνες ήταν οι
αμερικανίδες ερευνήτριες Σόνια Καβιγκέλι και Μάρθα ΜακΚλίντοκ του Τμήματος
Ψυχολογίας στο Πανεπιστήμιο του Σικάγο. Στόχος του πειράματός τους ήταν να
μελετήσουν κατά πόσο η τάση ενός ατόμου να αντιμετωπίζει με τρόμο καθετί
καινούριο επιδρά στην υγεία του και επηρεάζει τον ρυθμό γήρανσης και τη
μακροβιότητά του. Με άλλα λόγια, η νεοφοβία έχει επιπτώσεις στη ζωή μας; Και αν
ναι, είναι θετικές ή αρνητικές; Η μελέτη τους δημοσιεύτηκε στο περιοδικό της
PNAS, της Εθνικής Ακαδημίας Επιστημών των ΗΠΑ.
