Άγις Γραφάκος Δερματολόγος-Αφροδισιολόγος. Αισθητική Δερματολογία-Δερματοχειρ/κή.
Είναι ίσως από τα πιο συνηθισμένα αισθητικά προβλήματα του δέρματος και εντούτοις οι περισσότεροι χρησιμοποιούμε λάθος όρο για να το περιγράψουμε: ο κοινώς χρησιμοποιούμενος όρος ραγάδες στην πραγματικότητα αντιστοιχεί στον επιστημονικό όρο ραβδώσεις του δέρματος. Αντίθετα η ραγάδα είναι μια κοινή και ιδιαίτερα επώδυνη κατάσταση που συνήθως παρουσιάζεται στον πρωκτό και δεν θα μας απασχολήσει σήμερα.
Τι είναι οι ραβδώσεις του δέρματος;
Οι ραβδώσεις ουσιαστικά είναι ένα είδος ατροφικής ουλής του δέρματος, με καταστροφή της φυσιολογικής αρχιτεκτονικής του συνδετικού ιστού στο χόριο, τη βαθύτερη στιβάδα του δέρματος, κάτω από την επιδερμίδα. Απότομες μεταβολές της τάσης που ασκείται στο δέρμα, όπως συμβαίνει κυρίως στην εγκυμοσύνη ιδιαίτερα από το 2ο τρίμηνο και μετά, στην εφηβεία με την γρήγορη ανάπτυξη και τη αύξηση του ύψους και στις μεγάλες μεταβολές του σωματικού βάρους, έχουν σαν αποτέλεσμα να μην μπορεί να ακολουθήσει το δέρμα τις αλλαγές των υποκείμενων ιστών και να ‘ανοίγει’. Αυτό δίνει ένα αίσθημα κενού στην ψηλάφηση κατά μήκος των ραβδώσεων και μια λεπτή, ρυτιδωμένη και διαφορετικού χρώματος επιφάνεια, ερυθρή-ροζ αρχικά από την τοπική υπεραιμία, λευκή στη συνέχεια από την ατροφία που έχει εγκατασταθεί.
Η κληρονομικότητα που εκφράζεται στην ελαστικότητα του δέρματος φαίνεται πως παίζει σημαντικό ρόλο για το αν θα εμφανιστούν ραβδώσεις, ενώ και οι γυναικείες ορμόνες (οιστρογόνα) που είναι ιδιαίτερα αυξημένα στην εγκυμοσύνη επιβαρύνουν την κατάσταση. Η περίσσεια κορτιζόνης, είτε από ενδογενή υπερπαραγωγή λόγω νόσου Cushing, είτε από εξωγενή χορήγηση συστηματικά ή τοπικά με κρέμες μπορεί να προκαλέσει την εμφάνιση ραβδώσεων, ακόμα και σε σπάνιες σε άλλες περιπτώσεις περιοχές του δέρματος, όπως το πρόσωπο. Ειδικά για τις κρέμες κορτιζόνης, το κοινό πρέπει να τις χρησιμοποιεί με προσοχή και να εφαρμόζει σκευάσματα της μικρότερης ισχύος και για το λιγότερο δυνατόν χρονικό διάστημα, ανάλογα βέβαια με την πάθηση, την περιοχή του δέρματος και τις οδηγίες του δερματολόγου.
Πώς μπορούμε να τις προλάβουμε;
Καταλαβαίνουμε ότι η δυνατότητα να αλλάξουμε τη γενετικά καθορισμένη ελαστικότητα του δέρματος είναι δύσκολη. Μπορούμε όμως να προτείνουμε τρόπους που βελτιώνουν την αντοχή του δέρματος, ώστε να προσαρμοστεί καλύτερα στην αυξημένη τάση. Η καλή ενυδάτωση τόσο με την πρόσληψη αρκετού νερού καθημερινά όσο κυρίως με την εφαρμογή ειδικών σκευασμάτων που κάνουν πιο ανθεκτικό το δίκτυο ελαστίνης και κολλαγόνου του χορίου μπορεί να περιορίσει την έκταση των ραβδώσεων. Τα προϊόντα αυτά πρέπει να είναι εγκεκριμένα και ασφαλή ιδιαίτερα για την περίοδο της κύησης, ώστε να μην απορροφώνται από τον οργανισμό και να μην επηρεάσουν την ανάπτυξη του εμβρύου.
Οι ραβδώσεις δημιουργήθηκαν-τι κάνουμε τώρα;
Το θέμα που απασχολεί τον περισσότερο κόσμο είναι τι γίνεται αν παρά τα προληπτικά μέτρα οι ραβδώσεις δημιουργηθούν τελικά. Αυτό που πρέπει να τονιστεί είναι ότι όσο πιο νωρίς αρχίσει η αντιμετώπισή τους τόσο καλύτερα θα είναι τα αποτελέσματα. Επίσης πρέπει από την αρχή να ξεκαθαριστεί ότι είναι πρακτικά αδύνατο να επιστρέψει το δέρμα στην ποιότητα που είχε στο παρελθόν, μπορούμε όμως να το βελτιώσουμε σημαντικά, τόσο στην εμφάνιση όσο και στην υφή.
Όλες οι μέθοδοι αντιμετώπισης των ραβδώσεων στοχεύουν στην δημιουργία νέου συνδετικού ιστού με υγιή δομή που να μοιάζει με αυτή του φυσιολογικού δέρματος. Συνήθως διεγείρουμε κατά διαστήματα την αιμάτωση της περιοχής των ραβδώσεων και προκαλούμε ήπιο τραυματισμό του χορίου ώστε να κινητοποιηθούν οι ινοβλάστες, τα κύτταρα που παράγουν το κολλαγόνο και την ελαστίνη και να δημιουργήσουν νέο δίκτυο συνδετικού ιστού. Αυτή η διέγερση μπορεί να γίνει με συσκευές ακτινοβολίας, όπως τα IPL, οι ραδιοσυχνότητες ή ορισμένοι τύποιlasers. Ειδικά από τα τελευταία, μια νεότερη γενιά lasers, με την μέθοδο της κλασματικής φωτοθερμόλυσης επιτυγχάνουν την ομοιόμορφη κινητοποίηση των ινοβλαστών με αποτέλεσμα την μείωση του εύρους των ραβδώσεων και του ‘κενού΄ που δίνουν στην ψηλάφηση, ενώ παράλληλα μειώνουν τη χρωματική αντίθεση και τη χαλάρωση όλης της περιοχής. Κύριος εκπρόσωπος αυτής της μορφής laser είναι το fractional Er:glasslaser στα 1550nm , με αντιπροσωπευτικά μηχανήματα από διάφορες εταιρείες. Φυσικά όπως έχουμε τονίσει πρέπει πάντα να ρωτάτε το είδος του μηχανήματος που σας προτείνουν, τον αριθμό συνεδριών, τις πιθανές αντενδείξεις και τις ανεπιθύμητες ενέργειες που μπορεί να προκαλεί.
Μετά την αρχική διέγερση με κάποια πηγή φωτός, συστήνουμε την ενίσχυση της αναπλαστικής δράσης με κάποια ειδική κρέμα στην οποία προσθέτουμε την κατάλληλη ποσότητα τρετινοίνης, φαρμακευτικής ουσίας που αποδεδειγμένα διεγείρει την παραγωγή κολλαγόνου. Η χρήση των τοπικών σκευασμάτων πρέπει να είναι καθημερινή και παρατεταμένη για να έχουν ένα καλό αισθητικά αποτέλεσμα , πάντα όμως με την καθοδήγηση και την επίβλεψη από δερματολόγο που θα μπορεί να αξιολογήσει την επιθυμητή βελτίωση αλλά και να αντιμετωπίσει σωστά τις σπάνιες ανεπιθύμητες ενέργειες.
