Αναλαμβάνοντας πλήρως την ευθύνη του εαυτού μας

Κατερίνα Γαβρίλη, Ψυχολόγος.

Όταν μία νέα ζωή ξεκινάει τον κύκλο της στη γη, είναι ένα πλάσμα ευάλωτο με δεκάδες ανάγκες τις οποίες καλούνται να καλύψουν οι γονείς και οι οικείοι του. Αυτή είναι μία απαραίτητη και αναπόφευκτη διαδικασία για την υγιή ανάπτυξη κάθε πλάσματος. Τι γίνεται, όμως, όταν τα παιδιά γίνονται ενήλικες και στη συνέχεια οι ενήλικες αυτοί, όσα χρόνια και αν έχουν περάσει αρνούνται να κόψουν τον ομφάλιο λώρο σύνδεσής τους με την οικογένεια ή ένα πολύ κοντινό τους πρόσωπο;

Εξαρτημένες σχέσεις στην παιδική ηλικία

Το αποτέλεσμα φυσικά καταλήγει να είναι μία ή περισσότερες εξαρτημένες σχέσεις, που δυστυχώς σπάνια είναι ισορροπημένες. Και αυτό γιατί όπως μπορούμε να καταλάβουμε, η  ίδια η φύση της εξάρτησης αποτελείται από μη υγιή στοιχεία.
Ένα παιδί είναι λογικό να αναπτύσσει μία τέτοια σχέση, γιατί η προσωπικότητα του ακόμα δομείται και διαμορφώνεται. Έχει απόλυτη ανάγκη από πρότυπα και άτομα τα οποία μπορεί να μιμηθεί ή να ταυτιστεί μαζί τους μέχρι να μπορέσει να αναπτύξει τη δική του προσωπικότητα. Έχει επίσης ανάγκη από πρόσωπα φροντίδας τα οποία θα είναι σε θέση να του παρέχουν όλα τα απαραίτητα συναισθηματικά και υλικά εφόδια με σκοπό την ομαλή ανάπτυξή του.

Εξαρτημένες σχέσεις στην ενήλικη ζωή

Όταν όμως το παιδί αυτό ενηλικιώνεται, αλλά συνεχίζει να αποζητά ή να απαιτεί την κάλυψη των αναγκών του κατά τον ίδιο τρόπο με το παρελθόν, εκεί μιλάμε για μία ξεκάθαρη δυσαρμονία στις σχέσεις και μία ανάγκη διατήρησης της παιδικής προσκόλλησης στους γονείς ή σε άλλα κοντινά πρόσωπα με πολύ δυσάρεστες συνέπειες τόσο για την ουσιαστική ωρίμανση του ατόμου, όσο και για την λειτουργική δομή της ίδιας της σχέσης.

Αυτού του είδους η σχέση φυσικά μπορεί να ενισχύεται ή να καλλιεργείται και από την πλευρά των γονέων, των φίλων ή άλλων προσώπων του ευρύτερου περιβάλλοντός μας. Επιπλέον, εξαρτημένη θα μπορούσε να είναι και μία σχέση μεταξύ δύο συντρόφων, τους οποίους δεν ενώνει η αγάπη, αλλά οι κοινωνικές συμβάσεις ή οι υλικές απολαβές. Αλλά και ανάμεσα σε δύο φίλους όπου δεν υπάρχει συναισθηματικό υπόβαθρο να τους συνδέει πραγματικά, αλλά αμοιβαία κάλυψη προσωπικών ανασφαλειών. Γι' αυτό και οι μέθοδοι που προτείνονται παρακάτω αφορούν κάθε πιθανή περίπτωση εξαρτημένης σχέσης.

Μέθοδοι απεξάρτησης

1. Αρχικά καταγράφουμε σε ένα χαρτίξεκάθαρα και με ειλικρίνεια ποια πιστεύουμε ότι είναι τα άτομα από τα οποία θεωρούμε ότι εξαρτόμαστε συναισθηματικά και υλικά. Σε αυτή μας την αναζήτηση μπορεί να μας διευκολύνει η ερώτηση: Ποιο είναι το άτομο (ή τα άτομα) εκείνο του οποίου η αρνητική κριτική με επηρεάζει περισσότερο; Η ερώτηση αυτή μας οδηγεί κατευθείαν στα πρόσωπα με τα οποία διατηρούμε μία σχέση εξάρτησης με οποιοδήποτε τρόπο. Και αυτό γιατί μέσα σε μία ισορροπημένη συνύπαρξη δύο ή περισσότερων ανθρώπων, δεν υπάρχουν αυτού του είδους οι αρνητικές επιρροές. Κανείς δεν εξαρτάται από τη γνώμη του άλλου, γιατί έχει ήδη αυτοπροσδιοριστεί και τα εξωγενή σχόλια δεν τον αγγίζουν.

2. Αφού καταγράψουμε και ξεκαθαρίσουμε πλήρως στο μυαλό μας ποια είναι αυτά τα άτομα και ποια η μορφή της εξάρτησης μας απέναντί τους, εντοπίζουμε μέσω της αυτοδιερεύνησης και της αυτογνωσίας, την αιτία που κρύβεται πίσω από την εξάρτηση και το αδύναμο στοιχείο της προσωπικότητάς μας που αντιστοιχεί. Συνήθως, κάτι φοβόμαστε ότι θα χάσουμε και συντηρούμε την εξάρτηση. Θα πρέπει να φανούμε γενναίοι λοιπόν και να αντιμετωπίσουμε κατάματα το αντικείμενο του φόβου μας, καταγράφοντας το στο μυαλό μας ή σε ένα χαρτί.

3. Αφού έχουμε κάνει τα δύο πρώτα βήματα και τα έχουμε καταφέρει, είναι η ώρα ναοργανώσουμε μία στρατηγική αντιμετώπισης και εξάλειψης αυτής της εξάρτησης. Αυτό μπορεί να σημαίνει μία συζήτηση και ξεκαθάρισμα με το πρόσωπο που μας απασχολεί ή ακόμα και συνάντηση με έναν ψυχολόγο, εναλλακτικές θεραπείες, σεμινάρια αυτοβελτίωσης ή πολύ απλά νέες παρέες και εμπλουτισμός στις κοινωνικές μας συναναστροφές, αλλά και εσωτερική αυτοδιερεύνηση και διάθεση εξέλιξης.

4. Η διαδικασία αυτή είναι πολύπλοκη και συχνά επίπονη, καθώς για να αποκοπεί κανείς από μία συναισθηματική εξάρτηση δεν απέχει πολύ από την αποθεραπεία ενός αλκοολικού ή ενός τοξικομανούς. Και αυτές άλλωστε είναι ιδιαιτέρως τοξικές σχέσεις για τη ζωή μας. Γι' αυτό και είναι πολύ σημαντικό καθ’ όλη τη διάρκεια αποκοπής από την εξάρτηση, το άτομο να είναι πολύ εστιασμένο στον στόχο που μόνο του έχει θέσει. Και μιλάμε γιααποκοπή από την ίδια την εξάρτηση και όχι από το άτομο που μας την προκαλεί απαραίτητα, καθότι το ένα δεν αναιρεί το άλλο.

Υπάρχουν πρόσωπα στη ζωή μας, όπως οι γονείς ή τα αδέλφια μας που δεν μπορούν και ούτε χρειάζεται να εκδιωχθούν από τη ζωή μας. Θεωρείται ωστόσο απαραίτητο να τεθούν ξεκάθαρα όρια στις μεταξύ μας σχέσεις τα οποία θα τηρούνται και θα γίνονται σεβαστά και από τις δύο πλευρές με στόχο πάντα την ομαλή λειτουργία μίας ισορροπημένης συνύπαρξης. Σαφώς είναι πιο δύσκολο, αλλά το ζητούμενό μας δεν είναι να πετάξουμε αυτό το άτομο από τη ζωή μας, αλλά να επαναπροσδιορίσουμε τη σχέση μαζί του, τοποθετώντας τη σε νέες και πιο αναβαθμισμένες ποιοτικά βάσεις.

Γενικότερα θα πρέπει πάντα να επαγρυπνούμε, φροντίζοντας να είμαστε αυτόνομοι, τόσο συναισθηματικά όσο και υλικά, ώστε να μην επαναδημιουργούμε νέες εξαρτήσεις ή να ανατροφοδοτούμε τις ήδη υπάρχουσες. Γιατί οι παγίδες και οι προκλήσεις μπορεί να είναι πολύπλευρες και συχνά όχι και τόσο εμφανείς. Εκεί όμως θα αποδείξουμε πάνω απ’ όλα στον εαυτό μας πόσο θέλουμε πραγματικά να αλλάξουμε οδηγώντας την προσωπικότητά μας σε μία πιο ώριμη και ισορροπημένη εκδοχή της, ακόμα και αν αυτή πρόκειται να είναι μία μακρά και συχνά δύσκολη διαδικασία.

Η πλήρης ανάληψη της ευθύνης του εαυτού μας είναι κάτι που απαιτεί βαθιά ωριμότηταστην διαχείρισή του, η οποία όπως είναι λογικό, δεν επιτυγχάνεται σχεδόν ποτέ στα πρώτα είκοσι χρόνια της ζωής μας. Γι' αυτό και είναι σημαντικό να μην πιέζουμε υπερβολικά τον εαυτό μας με σκληρότητα, απενοχοποιώντας και απελευθερώνοντάς τον από μακροχρόνιες επιβλαβείς πεποιθήσεις. Ταυτόχρονα όμως θα πρέπει και να μην εφησυχάζουμε παρατηρώντας διαρκώς τις επιλογές και τις αποφάσεις μας, προσπαθώντας πάντα για το καλύτερο δυνατό.
Η ενηλικίωση στην πράξη και με την αληθινή έννοια του όρου έρχεται συνήθως πολύ μεταγενέστερα από αυτό που ορίζει η νομοθεσία και οι θεσμοθετημένοι κανόνες. Το ουσιώδες εδώ είναι να είμαστε καθημερινά, όσο μπορούμε πιο συνειδητοί και να επιδιώκουμε με εσωτερική ειλικρίνεια την εδραίωσή της ενηλικίωσης μέσα μας και κατά συνέπεια σε κάθε έκφανση της ζωής μας.

ΠΗΓΗ: flowmagazine.gr