Της Παρθένας Τσοκτουρίδου.
Οι Έλληνες
οπουδήποτε κι αν ζούσαν και οποιοιδήποτε κι αν ήταν οι προσανατολισμοί τους,
αποτελούσαν το συνεκτικό εκείνο κρίκο, που ένωνε και συγκέντρωνε γύρω από ένα
ιερό, γύρω από τη λατρεία μιας θεότητας, τα μέλη μιας φυλής δραστήριας, έντονα
δημιουργικής, έξυπνης και γαλουχημένης από τα πρώτα της βήματα, αλλά και
γεμάτης ελαττώματα.
Συχνά, η Ιστορία, τα μέλη της φυλής αυτής τα
παρουσιάζει εχθρικά μεταξύ τους, που ξεσπούν σε άγριους και εξοντωτικούς
πολέμους, αλλά με το κήρυγμα της ιερείας εκεχειρίας βάζουν τα σπαθιά στα
θηκάρια για να συνεχίσουν τον αγώνα, σαν πραγματικά πια αδέρφια, στα στάδια της
Ολυμπίας, των Δελφών, του Ισθμού ή της Νεμέας.
Αλλά τους αγώνες αυτούς τους καθιέρωσε η βαθιά πίστη των
αρχαίων Ελλήνων στους ωραίους θεούς τους και γι' αυτό δεν ήταν δυνατόν να
επιζήσουν μετά το θάνατο εκείνων.
Οι αθλητικοί
αγώνες είναι καθαρά ελληνικό δημιούργημα, γιατί μόνο ο ελληνικός λαός με την
αγάπη του προς την ελευθερία και τη φυσική ζωή ήταν σε θέση να αντιληφθεί την
ομορφιά της κίνησης και να εκτιμήσει τα ευεργετικά αποτελέσματα της στη φυσική
και στην πνευματική ζωή του ατόμου.
Ο ελληνικός λαός μεταχειριζόταν το θεσμό των αγώνων όχι σαν
σκοπό, αλλά σαν μέσο αναπλάσεως της ελληνικής φυλής. Ο Αχιλλέας ήταν δρομέας, ο
Αγαμέμνων οπλομάχος, οι Οδυσσέας και Διομήδης παλαιστές.
ΤΟΠΟΙ ΔΙΕΞΑΓΩΓΗΣ ΑΓΩΝΩΝ ήταν:
|
ΟΙ ΟΝΟΜΑΣΙΕΣ ΤΩΝ ΑΓΩΝΩΝ αντίστοιχα ήταν:
|
ΑΘΗΝΑ
|
ΠΑΝΑΘΗΝΑΙΑ
|
ΠΛΑΤΑΙΕΣ
|
ΕΛΕΥΘΕΡΙΑ
|
ΙΩΝΙΚΕΣ ΠΟΛΕΙΣ Μ.ΑΣΙΑΣ
|
ΠΑΝΙΩΝΙΑ
|
ΜΑΡΑΘΩΝΑΣ
|
ΗΡΑΚΛΕΙΑ
|
ΑΡΓΟΣ
|
ΗΡΑΙΑ
|
ΕΠΙΔΑΥΡΟΣ
|
ΑΣΚΛΗΠΊΕΙΑ
|
ΣΠΑΡΤΗ
|
ΓΥΜΝΟΠΟΔΊΕΣ
|
ΑΡΚΑΔΙΑ
|
ΛΥΚΑΙΑ
|
ΟΛΥΜΠΊΑ
|
ΟΛΎΜΠΙΑ
|
ΔΕΛΦΟΙ
|
ΠΥΘΙΑ
|
ΙΣΘΜΟΣ
|
ΙΣΘΜΙΑ
|
ΝΕΜΕΑ
|
ΝΈΜΕΑ
|
Οι
πανελλήνιοι αγώνες ήταν από τους δυνατότερους εθνικούς δεσμούς των αρχαίων
προγόνων μας. Η σημασία τους ήταν τόσο μεγάλη, ώστε η υποδοχή που ετοίμαζε κάθε
πόλη στο νικητή πολίτη της ήταν απερίγραπτη.
Ο νικητής επέστρεφε πάνω σε άρμα που το έσερναν τέσσερα
άσπρα άλογα κι έμπαινε στην πόλη από ένα σημείο των τειχών που είχαν γκρεμίσει
πρωτύτερα οι πολίτες, για να δείξουν πως με τέτοιους άνδρες δεν χρειάζονταν τα
τείχη (γι' αυτό και η Σπάρτη δεν έχτισε ποτέ τείχη). Ο νικητής πήγαινε στον ναό
του θεού που προστάτευε την πόλη και πρόσφερε ευχαριστήριες θυσίες. Ακολουθούσε
μεγάλο πανηγύρι. Συχνά έστηναν αγάλματα προς τιμή των νικητών και πολλοί
μεγάλοι ποιητές τους αφιέρωναν ύμνους. Ο νικητής απαλλάσσονταν από κάθε
φορολογία κι έπαιρνε πάντα τιμητικές θέσεις στις διάφορες συγκεντρώσεις.
Στη Σπάρτη υπήρχε κανονισμός, ο βασιλιάς να πολεμάει
στη μάχη πίσω από τους νικητές, ενώ στην Αθήνα οι Ολυμπιονίκες έτρωγαν στο
πρυτανείο σε ένδειξη τιμής. Τα βραβεία των νικητών στην αρχή ήταν χρήματα ή
πολύτιμα αντικείμενα, αργότερα όμως ως βραβείο καθιερώθηκε να δίνεται ένα στεφάνι
από ελιά, δάφνη ή φοίνικα.
Η συμμετοχή
των γυναικών, των δούλων και των ξένων στους αγώνες απαγορευόταν. Στη Σπάρτη
όμως οι γυναίκες έπαιρναν μέρος στη πάλη, στο δίσκο, στο τρέξιμο και στο
ακόντιο, ενώ στα 'Ήραια" της Ολυμπίας αγωνίζονταν μόνο γυναίκες. Ακόμα και
η παρακολούθηση των μεγάλων γυμνικών αγώνων απαγορευόταν για τος γυναίκες και
τιμωρούνταν με θάνατο.
Το 394 μ.Χ. ο αυτοκράτορας του Βυζαντίου Θεοδόσιος ο Μέγας
κατάργησε τους Ολυμπιακούς αγώνες σαν σύμβολο ειδωλολατρίας. Το 1892 ο Γάλλος
βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν πέτυχε την ανασύσταση των Ολυμπιακών αγώνων σε
παγκόσμια κλίμακα. Το 1896 η Αθήνα είχε την τιμή να διοργανώσει τους πρώτους
Ολυμπιακούς αγώνες στα νεώτερα χρόνια.
Ο ιστορικός Ξενοφώντας αναφέρει στην Κύρου Ανάβαση ότι μόλις
οι ταλαιπωρημένοι, ύστερα από τόσες κακουχίες και περιπέτειες, Έλληνες, έφτασαν
στην Τραπεζούντα του Πόντου, τέλεσαν αγώνες δρόμου.
Η ιστορία του Λέανδρου, που αγάπησε την ιέρεια της ΄Αρτεμης,
Ηρώ, και που για να την ανταμώσει περνούσε κάθε βράδυ κολυμπώντας στον Ελλήσποντο
και την αυγή γυρνούσε πίσω, έμεινε θρυλική.
Τέσσερις πανηγύρεις, τα Ολύμπια στην Ολυμπία της
Πελοποννήσου, τα Πύθια στους Δελφούς, τα Ίσθμια στον Ισθμό της Κορίνθου και τα
Νέμεα στη Νεμέα της Πελοποννήσου, είχαν πανελλήνιο χαρακτήρα, γίνονταν κατά
ορισμένα χρονικά διαστήματα και συγκέντρωναν πάρα πολλούς Έλληνες από τη
μητροπολιτική Ελλάδα κι από τις αποικίες. Το κυριότερο μέρος των γιορταστικών
αυτών συγκεντρώσεων αποτελούσαν οι αθλητικού αγώνες, που διεξάγονταν με
επισημότητα και τάξη.
Η νέα θρησκεία του Χριστού, ύστερα από την επικράτηση και
την αναγνώριση της από την πολιτεία, δεν μπορούσε να ανεχτεί τα πανηγύρια αυτά,
που αποτελούσαν κέντρα της ειδωλολατρικής θρησκείας. Ο Μέγας Θεοδόσιος έδωσε
εντολή να κλείσουν τα μαντεία και απαγόρεψε τις θυσίες και την τέλεση των
Ολυμπιακών αγώνων. Οι διάδοχοι του Θεοδοσίου αφαίρεσαν από τους ναούς τα
αγάλματα και τους μετέτρεψαν σε χριστιανικές εκκλησίες.
Ακολούθησε ο
Μεσαίωνας με τις θρησκευτικές προλήψεις και τον ασκητικό δογματισμό του, που
επέβαλε νέα ιδανικά. Στη μακραίωνη διάρκεια του ο άνθρωπος δεν ασχολήθηκε με
την γυμναστική και την αγωνιστική. Που και που αναφέρονται ιππομαχίες και
κοντορομαχίες στη Δύση, που, με τη Φραγκοκρατία, πέρασαν και στο Βυζάντιο.
Μετά την κατάλυση της Βυζαντινής Αυτοκρατορίας από τους
Τούρκους, άρχισε στην Ευρώπη η αναβίωση του αρχαίου ελληνικού πνεύματος με την
επίδραση των Ελλήνων λογίων, που κατέφυγαν εκεί. Το 1896 έγιναν στην Αθήνα οι
πρώτοι Ολυμπιακοί αγώνες, όπου η Ελλάδα ανέδειξε ολυμπιονίκη τον Σπύρο Λούη. Το
δόγμα των αρχαίων "Νους υγιής εν σώματι υγιή" έγινε πίστη των
ανθρώπων των νέων χρόνων. Ο ελληνικός όμως λαός, παρά τις αντίθετες επιδράσεις
έμεινε στην ουσία ο ίδιος.
Διατήρησε την αρχαία παράδοση, που τη χαιρόμαστε
ζωντανεμένη, την εποχή του Βυζαντίου στα μαρμαρένια αλώνια, όπου παρακολουθούμε
το πάλεμα των Ακριτών ηρώων, που άγρυπνα φρουρούν τα σύνορα του κράτους και την
εποχή της μαύρης σκλαβιάς στα λημέρια των αρματολών και κλεφτών, όπου σε ώρα
σχόλης τα παλικάρια τα καλά παραβγαίνουν στο τρέξιμο, στο λιθάρι, στο σημάδι,
στις "τρεις", δηλ. στο άλμα τριπλούν, που κατά τα φαινόμενα ήταν
επινόηση δική τους.
Οι θρύλοι των επιδόσεων τους στα αγωνίσματα αυτά, που
συναγωνίζονται τις επιτυχίες των μακρινών τους προγόνων, λαμπρύνουν ακόμα
περισσότερο το φωτοστέφανο των αδούλωτων εκείνων προμάχων της ελευθερίας.
